Një histori e shkurtër e lojërave me top

Lojërat konkurruese duket se i shërbejnë një nevoje të thellë psikologjike, kryesisht te meshkujt.

Një studim i vitit 2014 që përfshiu 33 vende, zbuloi se burrat prireshin të luanin sporte konkurruese më shumë se gratë.

Dhe se burrat kishin dy herë më shumë gjasa se gratë për të parë lojëra të tilla.

Mania për sporte konkurruese dhe lojëra me top duket e vështirë. Dhe nëse ka të bëjë me evolucionin, duhet të pyesim veten nëse luanin parahistorikët lojëra me top.

Ama duhet të kihet parasysh se parahistoria të çon në kohë dhe vende të ndryshme dhe nuk është gjetur asnjë provë për variante të tjera njerëzore që kënaqen me lojëra konkurruese që përfshijnë objekte sferike.

Nëse ata do të gjuanin një top, ai nuk do të ishte kurrsesi prej guri dhe as prej lëndësh organike.

Kështu, gjurmimi bëhet në kohët relativisht moderne.

Tsu chu, sipas FIFA-s, është përgjigja. Fjalë për fjalë do të thotë “gjuaj topin”.

Loja përfshinte goditjen e një topi të bërë me lëkurë derri të mbushur me pupla në një rrjetë të vogël të vendosur mbi tokë.

Diçka e kundërt me futbollistët e sotëm që godasin një top në një rrjetë të madhe të vendosur pas një portieri.

Po ngjashëm si futbollistët e sotëm, ata nuk lejoheshin që ta shtynin topin me duar.

Bazuar në të dhënat historike, tsu chu ishte popullor në dinastinë Han që filloi në vitin 202 p.e.s., dhe do të evoluonte me kalimin e kohës.

Madje, legjendat thonë se origjina e lojës ishte në stërvitjen e ushtarëve në kohën e perandorit mitik Huang-Di pesë mijë vjet më parë.

Megjithatë, topat e përafërt sferik të bëra nga lëkura e deleve dhe të mbushura me lesh, u gjetën në varrezat Yanghai në Kinën veriperëndimore rreth tre mijë vjet më parë.

Çka u bë me këto topa është një hamendje e pastër sepse nuk u gjetën pajisje sportive si shkopinj. Por studiuesit supozojnë se ato janë përdorur në një sport konkurrues ekipor.

Dy nga tre topat u gjetën në varre me burra që mund të kenë qenë kalorës, bazuar në pajisjet e tjera të gjetura.

Nuk u gjetën shkopinj, por uniformiteti relativ i madhësisë së topave Yanghai, me diametër 7,2 deri në 9,2 centimetra, mbështet tezën se përdoreshin në lojëra.

Një sferë edhe më e vjetër, e cila me siguri ishte një top për lojë, u gjet në një varrezë 4 mijë e 500 vjeçare të një fëmije egjiptian.

Ishte prej lecke, e mbështjellë dhe e lidhur me fije që i jepnin edhe formën.

Po ashtu një mural i gjetur në një varr në Beni Hasan, që daton nga dinastia e 12-të egjiptiane pothuajse katër mijë vjet më parë, tregon dy burra me shkopinj dhe një top.

Sipas disave, ata duken sikur luajnë hokej.

Marrë nga “Haaretz”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.