Turqia dhe Rusia kanë rënë dakord këtë javë për të mbajtur një takim trepalësh të ministrave të Jashtëm të Sirisë, Rusisë dhe Turqisë.
Ende nuk është caktuar një datë e saktë, por kjo është një lëvizje shumë e avancuar që mund të normalizojë marrëdhëniet turko-siriane pas 12 vitesh shkëputjeje, armiqësie dhe madje mund të sheshojë armiqësinë midis presidentit turk, Recep Tayyip Erdogan, dhe homologut të tij, Bashar Assad.
Të dy, të cilët dikur ishin miq të ngushtë, u bënë armiq të ashpër pas luftës civile në Siri, kur Erdogan këmbënguli për largimin e Asadit nga pushteti përpara se të konsiderohej rivendosja e marrëdhënieve midis vendeve.
Por duket se maksima që i atribuohet Lord Palmerston – “Ne nuk kemi aleatë të përjetshëm dhe nuk kemi armiq të përhershëm. Interesat tona janë të përjetshme dhe të përhershme, dhe këto interesa është detyra jonë t’i ndjekim” – vlen edhe për Erdoganin.
Pasi arriti të rivendosë marrëdhëniet me Emiratet e Bashkuara Arabe, me Izraelin dhe me Arabinë Saudite, Erdogan po përpiqet të rregullojë marrëdhëniet e tij me Egjiptin – dhe lëvizja e ardhshme do të jetë Siria.
Ai la të kuptohet synimin e tij për t’u pajtuar me Asadin që në gusht, kur njoftoi se një takim me Asadin mund të ishte i mundur, pasi shefi i tij i inteligjencës, Hakan Fidan, zhvilloi një sërë takimesh me homologun e tij sirian dhe figura të tjera të larta siriane.
Presioni për normalizimin e marrëdhënieve vjen nga Moska, e cila i frikësohej dhe i frikësohet ende një pushtimi turk në Sirinë veriore, i cili mund të rrezikojë përpjekjet e Rusisë për të kompletuar rivendosjen e kontrollit të Asadit mbi të gjithë territorin e vendit të tij.
Turqia mori një shpërblim të bukur nga Rusia në formën e marrëveshjes së grurit me Ukrainën, e cila lejonte transportin e grurit nga Ukraina përmes Turqisë në vendet e Lindjes së Mesme dhe Afrikës.
Në të njëjtën kohë, Turqia vazhdon të ndihmojë ushtarakisht Ukrainën dhe i shet asaj dronë.
Por Rusia nuk ka mbetur duarbosh në këtë marrëdhënie.
Turqia nuk i është bashkuar sanksioneve të vendosura ndaj Rusisë dhe ende nuk e ka ratifikuar anëtarësimin e Suedisë dhe Finlandës në NATO, gjë që është në duart e Moskës.
Turqia ishte gjithashtu nën presion të madh amerikan dhe evropian për të mos pushtuar Sirinë.
Duket se rruga diplomatike e paraqitur nga presidenti rus, Vladimir Putin mund t’i japë Turqisë mundësinë për të arritur interesat e saj pa u përfshirë në një luftë të re dhe në konflikt me aleatët e saj perëndimorë.
Ankaraja kërkon të largojë milicitë kurde që veprojnë në Sirinë veriore në kufirin turk, t’i shtyjë ato 30 kilometra thellë në Siri dhe njëkohësisht të fillojë të riatdhesojë refugjatët sirianë që jetojnë në Turqi.
Refugjatët janë bërë jo vetëm një barrë e rëndë ekonomike, por edhe një pikë e rëndë e brendshme me qytetarët turq që i fajësojnë ata për marrjen e vendeve të punës dhe se janë pjesërisht përgjegjës për krizën ekonomike të vendit.
Me Erdoganin që përballet me zgjedhjet presidenciale në qershor, zgjidhja e këtyre dy çështjeve mund t’i fitojë atij mbështetje të konsiderueshme, për të cilën ai ka nevojë duke pasur parasysh rënien e tij në sondazhe pas krizës financiare.
Sipas raportimeve në mediat arabe, të tria vendet kanë rënë dakord në parim që të gjitha forcat turke të tërhiqen nga territori sirian, për t’u zëvendësuar nga njësitë siriane, së bashku me milicitë besnike të regjimit.
Këto raporte ende nuk janë konfirmuar zyrtarisht, por nëse janë të vërteta, Turqia dhe Siria do të duhet të formulojnë marrëveshje të detajuara dhe të vlerësojnë suksesin e lëvizjes për një periudhë kohore, nën sponsorizimin dhe garancitë ruse.
Në fazën e parë, do të hapet pika kufitare që lidh Turqinë me Provincën Idlib – e cila drejtohet nga Autoriteti Çlirimtar a-Sham, fillimisht një degë e al-Kaidës që u nda me organizatën dhe u bë një protezh turk.
Hapja e pikës kufitare jo vetëm që do të ndihmojë rreth një milion qytetarë dhe militantë që jetojnë në provincën Idlib, por gjithashtu do t’i shërbejë regjimit sirian si një hyrje për mallra, duke anashkaluar kështu sanksionet e vendosura ndaj Sirisë si pjesë e Aktit Amerikan të Cezarit, i cili ndalon çdo bashkëpunim me regjimin sirian.
Më vonë, Turqia mund të ngrejë qytete të përkohshme për të strehuar një milion nga rreth katër milionë refugjatë aktualisht në Turqi.
Ndërsa ministri i Jashtëm turk Mevlut Çavusoglu, e bëri të qartë të martën se Turqia nuk do t’i deportojë refugjatët kundër vullnetit të tyre dhe se çdo lëvizje drejt normalizimit me Sirinë do të bëhet vetëm me pëlqimin e opozitës siriane dhe jo pas shpine.
Ai e di se pa pëlqimin e opozitës, veçanërisht krahut të saj të armatosur, çdo nismë normalizimi do të hasë në rezistencë të dhunshme jo vetëm nga kurdët, të cilët e shohin këtë veprim si një thirrje beteje kundër tyre, por edhe nga rebelët që në kushtet aktuale gëzojnë kontrollin e territore dhe një rrjedhë e bukur dhe e qëndrueshme të ardhurash.
Normalizimi midis Turqisë dhe Sirisë do t’i detyrojë SHBA-të të marrin një qëndrim për çështjen siriane, një temë me të cilën administrata është përmbajtur, me përjashtim të përpjekjeve për të ruajtur status quo-në në veri të Sirisë dhe mbrojtjen e interesave të aleatëve kurdë të Washington-it në luftën kundër ISIS.
Washingtoni ia ka bërë të qartë Ankarasë se nuk është e kënaqur me përpjekjet e normalizimit dhe gjithashtu se është kundër një pushtimi turk në Siri.
Por si në teatrot e tjera, Washingtoni aktualisht nuk ka një plan veprimi të rregullt në rast se Turqia përfundon hapin diplomatik, nënshkruan një marrëveshje paqeje me Sirinë dhe fillon transferimin e refugjatëve nga kufijtë e saj, ndërsa forcat e Asadit marrin nën kontroll rajonet kurde.
A do t’i lejojnë Shtetet e Bashkuara kurdët të bëjnë luftën e tyre kundër Asadit vetëm, apo do të qëndrojnë me ta në aspektin praktik, me armë dhe forca tokësore?
A do të vendosë Washingtoni sanksione ndaj Turqisë nëse ajo fillon të mbajë marrëdhënie tregtare me regjimin e Asadit, në kundërshtim me sanksionet?
Përgjigjet e këtyre pyetjeve varen edhe nga faktorë të tjerë, mes tyre marrëdhëniet e Washington-it me Moskën dhe fakti që Turqia është aleate dhe anëtare e NATO-s.
Jo më pak interesant është përjashtimi i Iranit nga rrethi i lëvizjeve të fundit diplomatike.
Teherani nuk u përfshi në takimin e ministrave të mbrojtjes dhe nuk do të marrë pjesë në samitin e ministrave të jashtëm, ku do të diskutohet për fatin e aleatit të tij Sirisë.
Kjo nuk është hera e parë që Irani nuk është palë në lëvizjet e iniciuara nga Turqia apo Rusia, duke përfshirë marrëveshjet policore përgjatë kufirit të përbashkët.
Analizë e Haaretz, përshtatur për Albanian Post
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
