Në kërkim të pemëve që udhëtuan në Hënë…

Pesëdhjetë vite më parë, Apollo 14 i NASA-s përfundoi misionin e tretë të ekuipazhit në hënë. Në bordin e anijes kozmike që u ul në Oqeanin Paqësor më 9 shkurt të vitit 1971, ishte një ngarkesë e pazakontë, rreth 500 fara pemësh.

Farat e pemëve të ndryshme kishin udhëtuar me Stuart Roosa, një nga tre astronautët e NASA-s në mision dhe një ish-zjarrfikës parashutist i Shërbimit Pyjor të SHBA-ve. Ato qenë mbyllur në qese të vogla plastike dhe ruheshin në një kuti metalike në bagazhet e tij personale. Ato ishin pjesë e një eksperimenti për të parë se si reagonin farat ndaj mjedisit hapësinor.

Me t’u kthyer në Tokë, farat u mbollën nga Shërbimi Pyjor. Të njohura si “Pemët e Hënës”, fidanët u mbollën në të gjithë Shtetet e Bashkuara dhe në botë, sipas NASA-s. Nuk kishte ndonjë përpjekje sistematike për të mbajtur gjurmët e tyre, por NASA që atëherë ka gjetur rreth 60 pemë kryesisht në SHBA por edhe ato në Brazil, Japoni dhe Zvicër.

Steve Miller, nënkryetar i Shoqatës Mbretërore Astronomike dhe profesor në University College London, beson se disa prej këtyre farërave ose fidanëve përfunduan në Mbretërinë e Bashkuar. Ai dëshiron të dijë se çfarë ka ndodhur me ta, ashtu si edhe Agjencia Hapësinore e MB.

Në Shtetet e Bashkuara, shumë prej farërave iu dhanë organizatave pyjore shtetërore në 1975 dhe 1976 për t’u mbjellë si pjesë e festimeve dyqindvjeçare të vendit. Sipas NASA-s, një pishë u mboll në Shtëpinë e Bardhë. Pemët janë mbjellë gjithashtu në Washington Square në Philadelphia, në Pyllin Ndërkombëtar të Miqësisë në Valley Forge dhe në universitete të ndryshme dhe qendra të NASA-s.

Miller ka qenë në gjendje të gjurmojë një “pemë gjysmë hëne” të krijuar nga një prej pemëve të hënës që ishte mbjellë në Shtetet e Bashkuara. Pema e gjysmë hënës po rritet në një kopsht privat në fshatin Flamstead në Chiltern Hills në veri të Londrës. RAS-it i është premtuar një prerje nga ajo pemë për njëqindvjetorin e saj.

Sidoqoftë, shkencëtarët më pas ishin të etur për të studiuar farat, pasi në atë kohë disa eksperimente kishin testuar efektet e hapësirës në ekzemplarët botanikë. Shërbimi Pyjor studioi strukturën gjenetike të farave, duke hetuar nëse ato do të mbinin dhe do të rriteshin normalisht.

Përshtatur nga CNN për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.