Mekanizmi Antikythera: kompjuteri i parë në botë

Ky kompjuter ishte zhytur për më shumë se 2 mijë vjet në brigjet e ishullit grek Antikythera, dhe megjithëse studiuesit ende nuk e dinë me siguri se kush e ka ndërtuar atë, për çfarë saktësisht është përdorur, kur është ndërtuar dhe ku , disa fakte po ndihmojnë në deshifrimin e këtyre mistereve.

Çfarë është Mekanizmi Antikythera dhe për çfarë u përdor?

I ndërtuar më shumë se 2 mijë vjet më parë, u përdor nga grekët e lashtë për të hartuar lëvizjen e diellit, hënës dhe planetëve, për të parashikuar eklipset hënore dhe diellore, dhe madje edhe kur do të ishin Lojërat Olimpike të ardhshme.

Pajisja gjithashtu mund të shtojë, shumëfishojë, ndajë dhe zbresë. Kalendari i tij bazohej në kohën midis një hëne të plotë deri në hënën tjetër, dhe gjithashtu i lejonte përdoruesit të parashikonte stinët, të cilat ishin të dobishme për bujqësinë.

Ciklet e eklipsit u zbuluan nga babilonasit e lashtë dhe me këtë njohuri, shpikësi i mekanizmit Antikythera përfshiu dy diale që rrotullohen për të treguar eklipset hënore dhe diellore.

Por, gjëja më e sofistikuar që bëri mekanizmi ishin llogaritjet hënore. Mund të zbulojë periudhën e hënës në çdo kohë të caktuar dhe të modelojë orbitën e saj eliptike.

Si u zbulua mekanizmi Antikythera?

Në fillim të shekullit të 20-të, një grup peshkatarësh gjetën rrënojat e një anije romake dhe thesaret e saj ndërsa zhyten në brigjet e ishullit Antikythera.

Dy vjet më vonë, në vitin 1902, Spirydon Stais vizitoi muzeun që ruante thesaret e anijes Antikythera dhe më pas kreu gërmimin e tij nënujor.

Mes monedhave, skulpturave dhe qeramikës, një objekt metalik i ndryshkur jeshil ju ra në sy. Ishte një pjesë e kompjuterit të vjetër, i cili u bë i njohur si mekanizmi Antikythera.

Mekanizmi Antikythera kaloi pa u vënë re për 75 vjet

Objekti prej bronzi dhe druri u gjet së bashku me një dërgesë mermeri, monedha, qelqi dhe qeramikë në vitin 1900. Ndërsa të gjitha artefaktet e tjera tërhoqën më shumë vëmendje, mekanizmi u injorua deri në vitin 1951.

Vetëm në 1974 u bë botimi i parë mbi kët mekanizëm, nga fizikani dhe historiani Derek de Solla Price. Por Price vdiq në vitin 1983, duke e lënë punën e tij të papërfunduar dhe pa një përgjigje se si funksionoi me të vërtetë pajisja.

Sa ishte i vjetër ky mekanizëm?

Instrumenti datonte në rreth 85 vjet p.e.s., por studimet e fundit sugjerojnë se mund të jetë edhe më i vjetër, rreth 150 vjet p.e.s. Anija e ngarkesave në të cilën u gjet besohet të jetë fundosur rreth vitit 60 p.e.s.

Nuk është e qartë pse ndodhej në anije

Një astrofizikant nga Universiteti i Athinës, Ksenofon Moussas, teorizoi se anija në të cilën u gjet mekanizmi mund të shkonte në Romë si pjesë e një parade të perandorit Jul Cezar në shekullin e parë p.e.s.

Një teori tjetër thotë se anija mbante mallra të grabitura nga gjenerali romak Sulla në 87-86 p.e.s. Në të njëjtën kohë, burrështetasi i famshëm romak Marcus Tullius Cicero përmendi një pajisje mekanike të quajtur “Sfera e Arkimedit”, e përdorur për të treguar se si dielli, hëna dhe planetët lëviznin në lidhje me tokën.

Hulumtimet më të fundit, megjithatë, sugjerojnë se anija mund të jetë në rrugën e saj, për në Romë nga Turqia.

Rruga e anijes ka qenë e vështirë të gjurmohet sepse deti Egje ishte një zonë e rëndësishme dhe e ngarkuar e transportit në atë kohë.

Mekanizmi ishte aq i avancuar teknologjikisht sa asgjë nuk e tejkaloi atë deri në vitin 1500 pas Krishtit

I përbërë nga të paktën 30 ingranazhe bronzi në një kuti druri që ishte madhësia e një kutie këpucësh, mekanizmi Antikythera ishte shumë i avancuar për kohën e tij. Duke kthyer një fiksim, përdoruesi mund të lëvizë përpara ose prapa në kohë.

Doreza u përdor për të lëvizur ingranazhet dhe për të rrotulluar një seri numrash dhe unazash në të cilat janë gdhendur shenjat e zodiakut grek dhe ditët e kalendarit egjiptian.

Duket se informacioni për të ndërtuar një mekanizëm të tillë ka humbur me kalimin e kohës, ndoshta sepse ishte një pajisje shumë komplekse ose e shtrenjtë për tu krijuar. Orë të ngjashme astronomike nuk u shfaqën përsëri në Evropë deri në shekullin 14-të.

Meqenëse shpikjet si kjo zakonisht nuk dalin nga askund, shumë studiues mendojnë se ne mund të gjejmë ende pararendës të vjetër në vendet arkeologjike një ditë.

Lëvizja planetare e treguar nga mekanizmi ishte e saktë për 500 vjet

Mekanizmi përfshin drejtues të Mërkurit, Venusit, Marsit, Jupiterit dhe Saturnit, të gjitha të dukshme në qiell, si dhe një top rrotullues që tregon fazat e hënës.

Edhe pse disa pjesë të mekanizmit mungojnë, teksti në pllakën e tij të përparme konfirmon se lëvizja planetare është modeluar matematikisht duke përdorur ingranazhe të shumta komplekse.

Mekanizmi Antikythera ishte kompjuteri i parë në botë

Që shumë kohë para shpikjes së kompjuterit dixhital, ka pasur kompjuterë analogë. Këto lloje kompjuterësh ndryshonin në funksionet e tyre, duke filluar nga rregulli i rrëshqitjes në pajisjet që mund të parashikonin baticat.

Mekanizmi Antikythera, i cili u krijua për të llogaritur datat dhe parashikuar fenomenet astronomike, ishte pra kompjuteri i parë analog në botë.

Ka një manual udhëzues të integruar

Mbishkrimet në një panel bronzi në pjesën e pasme të mekanizmit sugjerojnë që shpikësi la udhëzime se si ta përdorte atë ose një shpjegim të asaj që po shihte përdoruesi.

Mbishkrimi, i cili është në dialektin grek Koine, përmend ciklet, numrat dhe disa nga funksionet e mekanizmit.

Edhe pse teksti nuk thotë në mënyrë specifike se si ta përdorim atë dhe supozon disa njohuri paraprake të astronomisë, ai siguron etiketa për personin që po analizon mekanizmin.

Askush nuk e di me siguri se ku është përdorur mekanizmi

Edhe pse shumë nga funksionet e tij janë zbuluar, por si dhe ku janë përdorur ende nuk dihet.

Studiuesit mendojnë se mund të ishte përdorur në një tempull ose shkollë, por lehtë mund të ishte porositur për një familje të pasur.

Pa objekte të tjera të krahasueshme ose mbishkrime shpjeguese, ne ende nuk e dimë se kush mund ta ketë përdorur këtë objekt ose për çfarë qëllimi.

Për grekët, pajisja parashikoi gjithashtu të ardhmen

Jones dhe kolegët gjithashtu zbuluan se mekanizmi tregoi ngjyrë, madhësi dhe erëra të lidhura me eklipset.

Grekët besonin se karakteristikat e një eklipsi lidheshin me shenjat e mira dhe të këqija. Me teknologjinë e aftë për të parashikuar karakteristikat e eklipseve, përdoruesi ka të ngjarë të besonte se ai mund të parashikonte atë që mund të mbante e ardhmja.

Ku mund ta shihni Mekanizmin Antikythera?

Kopjet e këtij kompjuteri të lashtë janë të ekspozuara në Muzeun Arkeologjik Kombëtar në Athinë, Greqi.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.