Mburoja kundër dronëve dhe metali i shkrirë: Një udhëtim në fabrikën e çelikut të Stalinit që armatos ushtrinë ukrainase

Ajo u themelua nën Stalinin në 1933. Më pas zhvillua në Bashkimin Sovjetik të Luftës së Ftohtë në vitet e Nikita Hrushovit dhe Leonid Brezhnev, duke u bërë një nga fabrikat më të mëdha të çelikut të parë ndonjëherë në Evropë.

Në hyrje të saj, një kompozim masiv prej bronzi tregon ushtarët krah për krah me punëtorët e furrës së shpërthimit në Luftën e Madhe Patriotike kundër Gjermanisë naziste.

Në pamje të parë, duket si një monument i pafund i arkeologjisë industriale të shekullit të njëzetë.

Një trashëgimi e historisë. Në vend të kësaj ajo është një protagoniste e historisë siç ndodh.

Zaporizhstal, fabrika e çelikut në Zaporizhzia, dikur ishte një burim i madh krenarie për Moskën, por sot është një nga pikat e forta të Ukrainës për t’i rezistuar vetë agresionit të Moskës.

Rusia ende e konsideron të sajën, sikur historia të mos kishte kaluar kurrë.

Sikur i gjithë rajoni i Zaporizhzhisë me të tjerët në Ukrainën lindore – Donetsk, Lugansk, Kherson – do të duhej të ruante vasalitetin ndaj Kremlinit 33 vjet pas shpërthimit të perandorisë.

Moska pretendon për vete Oblastin dhe për këtë arsye edhe uzinën e madhe Zaporizhstal.

Ajo e pretendon atë dhe megjithatë duket sikur e urren, duke qenë se 5 milionë e gjysmë metra katrorë të uzinës – një qytet industrial – janë goditur disa herë nga raketa edhe në muajt e fundit.

Por Zaporizhstal nuk ndalet as për një orë.

Çeliku i shkrirë bie në një mijë gradë në derdhjen e pllakës, del i kuq i ndezur në dritën e zbehtë të uzinës, e madhe si një katedrale dhe shkon në rutinat midis rrymave uji për ftohje, derisa bëhet një pllakë prej rreth 30 tonësh.
E cila më pas do të jetë materiali bazë i sektorëve të mëdhenj industrialë.

Nga portat e Zaporizhstalit dalin 240 mijë tonë çelik në muaj.

Më shumë se një monument i së kaluarës sovjetike, kjo mbetet një nga fabrikat më produktive dhe strategjike të çelikut në Evropë, veçanërisht tani që Azovstal dhe Mariupol llich kanë ndërprerë punën nga agresioni dhe i gjithë kontinenti vazhdon të ketë nevojë për furnizime.

Në Zaporizhstal, si gjatë gjithë ciklit të prodhimit të hekurit të këtij rajoni të Ukrainës, befas bëhet e qartë se si fati i Evropës varet nga rezultati i kësaj lufte.

Në planin material, edhe para atij politik. Sepse ky rrethim ku punojnë 8 mijë e 500 njerëz (dhe nga i cili mijëra të tjerë u rekrutuan në ushtrinë e Kievit) nuk është vetëm një nga arsyet që i lejojnë ekonomisë ukrainase të rezistojë.

Është një shembull i integrimit konkret, pak i diskutuar, por tashmë i pranishëm, i vendit me Bashkimin Evropian.

5 mijë tonë çelik të papërpunuar nisen vetëm për në Itali – për në Verona, San Giorgio di Nogaro, Taranto.

Ata udhëtojnë nga këtu, 40 kilometra nga fronti, për në Odessa; dhe prej andej në Monfalcone ose portet e Pulias.

Pastaj ka furnizime për Poloninë, Republikën Çeke dhe vendet skandinave.

Me një fleksibilitet që nuk është asgjë tjetër veç sovjetike, Zaporizhstal së fundmi është konvertuar edhe në prodhim ushtarak.

Ajo ka 300 specialistë të përkulur gjatë gjithë ditës në një magazinë të vitit 1957 duke bërë mburoja anti-drone për automjetet e blinduara me çelik shtëpiak, sisteme kundër minave për t’u lidhur me tanke të prodhimit sovjetik si dhe ato amerikanë Bradley ose Abrams, 550 streha nëntokësore në metal të valëzuar.

Nisma ndiqet nga një menaxher 42-vjeçar (anonim për arsye sigurie) nga grupi Metinvest i cili është në qendër të sipërmarrjes së përbashkët në krye të Zaporizhstal.

Menaxheri punon “24 orë në ditë, shtatë ditë në javë” me oficerët e ushtrisë, thotë ai.

Por jo vetëm për të zhvilluar mjetet: edhe për të zgjedhur së bashku me ta cilët burra do të rekrutohen në luftë dhe cilët do të mbeten në fabrikë.

Nuk ka kuptim ta pyesni nëse mund të flejë natën përpara se të bëjë zgjedhjen se kush qëndron dhe kush shkon.

“Unë fle, sigurisht. Kjo është ajo që bëjnë të gjitha bizneset në Ukrainë. Ne vendosim në bazë të përvojave ushtarake të individëve. Ndonjëherë ne i zëvendësojmë ato me gra në punë që janë të reja për ta, siç janë furrat e zjarrit.

Dhe është po shtu e rrezikshme të qëndrosh në fabrikë”, shton ai. “Këtë muaj humbëm dhjetë persona nga dy raketa në Kryvyi Rih”.

Pikërisht toka e Kryvyj Rih, qyteti i afërt i Volodymyr Zelensky, është sekreti që e bën Zaporizhstal një qendër evropiane të çelikut.

Toka është një vendburim i vetëm mineral hekuri ku guroret e Metinvest mund të jenë katër kilometra të gjata, të hapura prej një një shekull.

Makineria e madhe që shtyp gurët dhe ndan nga toka një nga koncentratet më të pasura të hekurit për t’u shitur në të gjithë botën (përfshirë Kinën) ose dërguar në Zaporizhstal, daton gjithashtu në epokën hrushoviane.

Metinvest dhe ukrainasit në përgjithësi e dinë se jo gjithçka mund të mbetet ashtu siç është; bimët duhet të bëhen më të gjelbra dhe kjo tashmë po ndodh, me përdorimin e biokarburanteve për energji elektrike falë kultivimit të gjerë të lulediellit në rajon.

Edhe kjo është një formë integrimi në Evropë: material dhe jo politik.

Shkrim nga Federico Fubini për “Corriere della Sera”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.