Libani dhe Izraeli arrijnë ‘marrëveshje historike’ për kufijtë detarë

Libani dhe Izraeli kanë arritur një marrëveshje “historike” për t’i dhënë fund një mosmarrëveshjeje të gjatë kufitare detare në Detin Mesdhe të pasur me gaz, sipas negociatorëve nga të dy vendet.

Nënkryetari i Libanit, Elias Bou Saab, tha të mërkurën, pasi i dorëzoi presidentit Michel Aoun draftin përfundimtar të marrëveshjes të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara, se ishte arritur një marrëveshje që kënaq të dyja palët.

“Libani ka marrë të drejtat e tij të plota dhe të gjitha vërejtjet e tij janë marrë parasysh”, tha Bou Saab. Ai shtoi se drafti përfundimtar “merr parasysh të gjitha kërkesat e Libanit dhe ne besojmë se edhe pala tjetër duhet të ndihet njësoj”.

Presidenca e Libanit shpreson se “marrëveshja për demarkacionin do të shpallet sa më shpejt të jetë e mundur”. Aoun kishte thënë më parë se një marrëveshje nuk do të nënkuptonte një “partneritet” me Izraelin. Të dy vendet janë teknikisht në luftë.

Këshilltari i Sigurisë Kombëtare izraelite Eyal Hulata, i cili drejtoi ekipin negociator izraelit, i bëri jehonë komenteve të Bou Saab.

“Të gjitha kërkesat tona janë plotësuar, ndryshimet që kemi kërkuar janë korrigjuar. Ne mbrojtëm interesat e sigurisë së Izraelit dhe jemi në rrugën tonë drejt një marrëveshjeje historike”, tha ai në një deklaratë.

Ndërkohë, zyra e kryeministrit izraelit Yair Lapid përshëndeti “një arritje historike që do të forcojë sigurinë e Izraelit”.

Një datë nënshkrimi për marrëveshjen nuk është caktuar ende.

Ndërsa shtrirja e kufizuar, një marrëveshje mund të lehtësojë shqetësimet e sigurisë dhe ekonomike në vendet, historia e përbashkët e të cilave është e mbushur me konflikte.

Marrëveshja do të zgjidhte një mosmarrëveshje territoriale në skajin lindor të Detit Mesdhe në një zonë ku Libani synon të eksplorojë për gaz natyror dhe pranë ujërave ku Izraeli ka gjetur tashmë sasi të qëndrueshme komerciale të hidrokarbureve.

Ministri i Energjisë i Libanit, Walid Fayyad, tha se zyrtarët libanezë “sapo kanë kaluar hapin e fundit për t’u siguruar që kjo marrëveshje të jetë e kënaqshme për qeverinë libaneze”.

“Ne presim ta finalizojmë këtë me suksesin dhe mundësinë që do të hapë për Libanin”, tha Fayyad për “Al Jazeera”.

Sipas tij, sasitë e pasura nën ujërat territoriale të Libanit janë ato që “na ftojnë të jemi optimistë”.

Kërkesat libaneze

Libani kishte pasur më parë një sërë shqetësimesh për kufirin. E para lidhej me një vijë kufitare të shënuar me bomba që u krijua nga Izraeli ndërsa forcat e tij u tërhoqën nga Libani në vitin 2000. Bejruti kërkoi që gjuha në draft të ndryshohej për të shmangur që ky të bëhej një kufi detar ndërkombëtar.

Së dyti, Libani kundërshtoi fushën e gazit Qana në një bllok kërkimor libanez jugor që shtrihet në ujërat izraelite. Fusha është ende për t’u eksploruar. Dhe ndërsa Libani refuzon t’i paguajë Izraelit ndonjë fitim nga pjesa e tij në atë fushë, Izraeli thotë se mund të bjerë nën zonën e tij ekskluzive ekonomike.

Më në fund, qeveria libaneze donte që gjigandi francez i naftës TotalEnergies të punonte me të pavarësisht nga çdo projekt me Izraelin.

Zeina Khodr e Al Jazeera, duke raportuar nga kryeqyteti i Libanit, Bejruti, tha se negociatat me ndërprerje midis dy palëve kanë ndodhur për më shumë se një dekadë.

Zyrtarët nga të dy vendet ishin në kontakt të ngushtë nëpërmjet ndërmjetësit të SHBA-ve, Amos Hochstein gjatë ditëve të fundit për të zgjidhur mosmarrëveshjet e pazgjidhura. Një burim kryesor i fërkimit ishte fusha e gazit Karish, për të cilën Izraeli këmbënguli se ra tërësisht brenda ujërave të tij dhe nuk ishte objekt negocimi.

Teksti i SHBA-ve nuk është bërë publik, por sipas kushteve të rrjedhura në shtyp, e gjithë fusha e Karishit do të binte nën kontrollin e Izraelit, ndërsa Qana do të ndahej, por shfrytëzimi i saj do të ishte nën kontrollin e Libanit. Total do të licencohej për të kërkuar gaz në fushën e Qana-s dhe Izraeli do të merrte një pjesë të të ardhurave të ardhshme.

Bou Saab tha se Libani “do të marrë të drejtat e tij të plota nga fusha e Qana-s” dhe Izraeli mund të marrë kompensim përmes Totalit. Nuk do të ketë asnjë partneritet të drejtpërdrejtë në kërkimin apo shfrytëzimin e gazit midis dy shteteve armike, tha ai.

Të dielën, firma Energean e listuar në Londër filloi testimin e tubacionit që lidh Karish me bregdetin izraelit, një hap kyç përpara se të fillojë prodhimi. Izraeli ka thënë se prodhimi do të fillojë në Karish sa më shpejt të jetë e mundur, pavarësisht nga kërkesat e Libanit.

Hezbollah, një parti politike libaneze e mbështetur nga Irani, ka kërcënuar se do të përdorë forcën kundër Izraelit nëse vendi kërkon gaz pranë zonës së diskutueshme përpara se Libani të lejohet ta bëjë këtë.

Historike, Libani pranon kërkesat e Izraelit për kufirin detar

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.