Krejt çfarë duhet të dini për vendimin e BQK-së rreth dinarit serb – përse ndodhi tani dhe përse po e problematizojnë ndërkombëtarët

Nga viti 2002 Euro ka qenë e vetmja valutë e vlefshme e pagesës në Kosovë.

Me shpalljen e Pavarësisë edhe u zyrtarizua dhe kodifikua me Kushtetutë në nenin 11.

Valuta shtetërore e Serbisë, dinari, nuk është lejuar kurrë në shtetin e Kosovës, por në mënyrë jo-kushtetuese i njëjti është përdorur si mjet këmbimi nga serbët e Kosovës me tolerimin e Misionit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK).

Që serbët të integrohen brenda sistemit financiar të Kosovës, Banka Qendrore e Kosovës së fundmi ka miratuar rregulloren e re ku specifikohet – ajo që kaherë ka qenë kushtetuese – se valutë e vetme e pranuar për kryerjen e pagesave dhe transaksioneve në Republikën e Kosovës është euro.

Rregullorja, e cila parashihet të hyjë në fuqi më 1 shkurt, sipas ish-ministrit të Financave, Haki Shatri, edhe njëherë rikthen në vëmendje faktin se duhet të veprohet brenda ligjit, pa përjashtuar askënd.

“Me Kushtetutë dhe me ligjin e BQK-së valuta zyrtare për këmbim është euro. Dinari në një farë forme është toleruar fillimisht nga UNMIK-u për të mos i sjellë serbët në gjendje të palakueshme, pasi ata kanë marrë paga nga shteti i Serbisë. Por, kjo ka qenë e jashtëligjshme”, thotë ai për Albanian Post.

Se përdorimi i dinarit është antikushtetues dhe ilegal e konstaton edhe ish-guvernatori i Bankës Qendrore të Kosovës, Fehmi Mehmeti.

“Në bazë të nenit 11 të Kushtetutës së Kosovës, Kosova përdor vetëm një valutë, ndërsa sipas nenit 17 të ligjit të BQK-së, kjo e fundit ka të drejtë të këmbejë monedha dhe kartëmonedha të euros”, specifikon ai.

Përkundër kësaj, Bashkimi Evropian e Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kanë bërë thirrje Kosovës që ta rishqyrtojë vendimin e BQK-së që në Kosovë të përdoret vetëm një valutë, ajo e euros.

Reagimi i tyre ka ardhur pas ankesave të shtetit serb se vendimi i Kosovës afekton serbët e Kosovës, meqë ata i pranojnë të gjitha ndihmat nga Serbia në dinarë.

“DASH-i kërkon nga Qeveria ta rishqyrtojë vendimin e BQK-së për dinarin”

Thirrja e ndërkombëtarëve në këtë rast, sipas Shatrit, është e natyrshme, meqë ndryshimi i përnjëhershëm dhe adaptimi i serbëve me valutën euro është problematik në shumë dimensione.

“Ata mund të vazhdojnë të marrin paga e pensione prej Serbisë, por kjo çështje duhet të rregullohet përmes Bankave për formën se si bëhet konvertimi në euro. Duhet të gjendet një formë dhe një dinamikë për të eliminuar këtë problem të jashtëligjshëm”, potencon ai për AP.

Me konstatimin se vendimi i BQK-së ka qenë i drejtë, Shatri vlerëson se “është mirë që po kërkohet kujdes e tolerancë” në këtë drejtim.

“Është mirë të ju jepet një afat optimale që serbët të përshtaten e të integrohen brenda sistemit financiar”.

Por, pse çështja e dinarit u riaktualizua përsëri?

Përgjigja, sipas ligjëruesit të Shkencave Politike, Dritëro Arifi, është fare e thjeshtë.

Me këtë vendim, sipas Arifit, Kosova po trason rrugën drejtë themelimit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe.

“Unë besoj që është një vendim politik, i cili nuk do ta pengojë dialogun, por përkundrazi. Kjo mund të jetë shtytje për ta bërë Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe – pra nëse ne marrim diçka, duhet të japim diçka – në njëfarë mënyre, ky është një justifikim para publikut që do të përshpejtohet zbatimi i marrëveshjes”, konsideron Arifi për AP.

Përjashtimi i dinarit në Kosovë – fund i institucioneve paralele, fillim i Asociacionit

Megjithatë me këtë konstatim të profesorit Arifi nuk pajtohet assesi zëvendëskryeministri i parë i Kosovës, Besnik Bislimi, i cili thekson se Kosova me këtë vendim vetëm po e zbaton një dispozitë të Kushtetutës.

“Kushtetuta, ose është e shenjtë, dhe duhet të zbatohet, ose pastaj bëjmë “cherry picking” [përzgjedhje të favorshme]. Nëse duhet të bëjmë “cherry picking”, po e bëjmë ne. Nëse duhet të zbatohet, atëherë insistoni që të zbatohet në të gjitha rastet”, ka thënë ai.

Në Kosovë, në të gjitha vendbanimet me shumicë serbe, popullsia përdor dinarin serb për të kryer pagesa dhe ata që punojnë në institucionet ilegale serbe në Kosovë, i marrin edhe pagat me dinarë.

Me dinarë paguhen edhe pensionet, sipas sistemit ilegal serb, si dhe shtesat për fëmijë dhe ndihmat sociale.

Në objektet tregtare, në zonat ku banojnë serbët në Kosovë, përveç euros, përdoret edhe dinari.

Askush, as nga BQK as nga Qeveria e Kosovës, s’ka qartësuar e as shpjeguar se si do të zbatohet rregullorja e re, e madje as a është e zbatueshme kjo në kushte normale.

Megjithatë, ambasadori amerikan në Serbi, Christopher Hill, e pati quajtur vendimin e BQK-së si “befasi të pakëndshme”.

Ndërsa Lista Serbe pati thënë se ky vendim i “regjimit të Albin Kurtit” është “vendim për dëbimin e serbëve nga këto zona pa përdorimin e armëve”.

Bislimi: Rregullorja e BQK-sё s’ndikon nё dialog – dinari s’ёshtё lejuar kurrё nё Kosovё

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.