Kina dërgon avionë dhe bombardues pranë Tajvanit

Kina ka shprehur kundërshtimin që Tajvani të bashkohet me një marrëveshje të madhe tregtare trans-Paqësore, ndërsa fluturoi 24 avionë – përfshirë dy bombardues bërthamorë – në zonën e mbrojtjes ajrore të ish-qeverisur të ishullit.

Këtë e kanë konfirmuar zyrtarë tajvanezë, të cilët e kanë cilësuar si ndërhyrjen më të madhe që prej 15 qershorit.

Javën e kaluar, Pekini paraqiti kërkesën e tij për t’u bërë anëtar i Marrëveshjes Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans-Paqësor (CPTPP).

Tajvani ka lobuar për vite me radhë për t’u bashkuar dhe njoftoi të enjten se kishte aplikuar zyrtarisht për të qenë pjesë e CPTPP-së, e cila u nënshkrua nga 11 vende të Azi-Paqësorit në vitin 2018 dhe është pakti më i madh i tregtisë së lirë në rajon, që përbën rreth 13.5% të ekonomisë globale.

“Tajvani nuk mund të lihet jashtë në botë dhe duhet të integrohet në ekonominë rajonale”, tha zëdhënësi i kabinetit,Lo Ping-cheng. Por Kina, e cila pretendon se Tajvani demokratik i vetëqeverisur është territori i vet, këmbënguli që Taipei nuk duhet të lejohet të hyjë.

Në të njëjtën ditë, zyrtarët tajvanezë thanë se 24 avionë kinezë – përfshirë 18 avionë luftarakë dhe dy bombardues bërthamore – kaluan në zonën identifikuese të mbrojtjes ajrore të ishullit.

“Ne kundërshtojmë me forcë çdo vend që ka shkëmbime zyrtare me Tajvanin dhe kundërshtojmë me vendosmëri pranimin e rajonit të Tajvanit në ndonjë traktat apo organizatë zyrtare”, tha zëdhënësi i ministrisë së Jashtme kineze, Zhao Lijian.

Tajvani u përgjigj, duke thënë se Kina nuk kishte të drejtë të vendoste se kush mund t’i bashkohej paktit tregtar, meqenëse nuk është ende anëtare.

“Qeveria kineze, me veprimet e saj që thjesht dëshiron të ngacmojë Tajvanin në komunitetin ndërkombëtar, është fajtori për rritjen e armiqësive të ngushta”, tha ministria e Jashtme e Taipei-t në një deklaratë.

Udhëheqësit autoritarë të Kinës kanë kërcënuar se një ditë do ta kapin Tajvanin, me forcë, nëse është e nevojshme.

Ata kanë rritur presionin ekonomik, ushtarak dhe diplomatik mbi ishullin që nga zgjedhjet e vitit 2016 të presidentit Tsai Ing-wen, i cili e sheh Tajvanin si një komb sovran.

Kina shpesh dërgon avionë ushtarakë në zonën e mbrojtjes ajrore të Tajvanit për të shfaqur pakënaqësinë, por ndërhyrja e së enjtes ishte më e madhja.

Negociatat për marrëveshjen gjithëpërfshirëse tregtare u udhëhoqën fillimisht nga Shtetet e Bashkuara, si një mënyrë për të rritur ndikimin e saj në rajonin e Azi-Paqësorit.

Fillimisht u krijua për të mbajtur të mbyllur Kinën, e cila ka marrëveshjen e saj tregtare rajonale.

Por, në vitin 2017, presidenti i atëhershëm amerikan Donald Trump, i cili përbuzi marrëveshjet shumëpalëshe, u tërhoq nga marrëveshja.

CPTPP-ja është pasardhësi i atyre negociatave dhe aktualisht përfshin Australinë, Brunein, Kanadanë, Kilin, Japoninë, Malajzinë, Meksikën, Perunë, Zelandën e Re, Singaporin dhe Vietnamin.

Ata që shpresojnë të bashkohen duhet të kenë mbështetjen unanime të të gjitha vendeve anëtare të paktit, diçka që Kina dhe Tajvani mund ta kenë të vështirë ta marrin.

Aplikimi i Kinës vjen në një kohë kur Pekini po grindet me një mori kombesh perëndimore, veçanërisht Australinë, mbi të cilat ka vendosur kufizime tregtare.

Australia këtë javë tha se Kina duhet t’i japë fund ngrirjes së kontakteve me politikanët e lartë australianë nëse shpreson të regjistrohet.

Ndërkohë, vendet më të vogla brenda CPTPP-së nuk ka gjasa të duan të rrezikojnë të shkaktojnë zemërimin e Pekinit duke rënë dakord të lejojnë bashkimin e Tajvanit. Por kërcënimet në rritje të Kinës ndaj Taipei-t kanë krijuar simpati ndërkombëtare për ishullin midis fuqive perëndimore.

Rupert Hammond-Chambers, kryetar i Këshillit të Biznesit SHBA-Tajvan, tha se “paraqitja e Kinës nuk duhet të ketë lidhje me aplikimin e Tajvanit”.

Ai shtoi se aplikimi i Taipei-t “duhet të konsiderohet nga anëtarët e CPTPP-së në bazë të meritave të tij ekonomike dhe pa të gjitha kërcënimet ose detyrimet politike dhe ushtarake kineze”.

Aplikacioni tashmë është pranuar në mënyrë të favorshme nga Tokio. “Japonia mirëpret aplikimin e Tajvanit për t’u bashkuar me Partneritetin Trans-Paqësor”, tha ministri i Jashtëm japonez, Toshimitsu Motegi në New York.

John Deng, negociatori kryesor tregtar i Taipei-t, tha se ai priste kundërshtimin kinez, por e portretizoi Tajvanin si një partner më të besueshëm të tregtisë së lirë.

“Ne kemi themelin e demokracisë dhe sundimit të ligjit, kështu që të gjitha rregulloret tona janë transparente dhe ne respektojmë pronat private”, theksoi ai.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.