Kanë rënë eksportet, janë rritur importet: Ekonomistët alarmojnë, “po shkojmë drejt kolapsit ekonomik”

“Rritja importit dhe rënia e eksportit është treguesi më real i asaj që ne mund ta quajmë krizë serioze ekonomike”.

Kështu i kanë komentuar për Albanian Post njohësit e ekonomisë të dhënat e prezantuar nga Agjencia e Statistikave të Kosovës.

Sipas të shifrave të publikuara nga ASK-ja, të dhënat nga Tregtia e Jashtme e Mallrave në Kosovë tregojnë për një deficit tregtar më të larët për 20.5 për qind në muajin maj 2023, në raport me periudhën e njëjtët të vitit 2022, gjegjësisht në vlerë prej 443,3 milion euro krahasuar me deficitin 367,8 milion euro në vitin 2022.

Ndërsa, bëhej me dije se eksporti mbulon importin për 14.4 për qind.

Eksporti i mallrave në muajin maj 2023 kishte vlerën 74.7 milionë euro, ndërsa importi 518.1 milionë euro, pra është një rënie prej 1.6 për qind për eksport si dhe një rritje 16.7 për qind për import duke krahasuar me periudhën e njëjtë  të vitit 2022.

Duke pasur parasysh këto të dhëna, ekonomisti dhe deputeti nga radhët e Partisë Demokratike të Kosovës, Ferat Shala, në një prononcim për Albanian Post ka thënë se këto shifra “tregojnë për situatën e rënd të ekonomisë së vendit”.

“Të gjithë indikatorët pothuajse janë negativë, janë në rënie”.

“Rritja importit dhe rënia e eksportit është treguesi më real i asaj që ne mund ta quajmë krizë serioze ekonomike, (gjithnjë krahasuar me vitin paraprak)”, tha si për AP.

Sipas tij, kjo situatë duhet të jetë një alarm për institucionet e Kosovës, për të cilat vlerëson se “sa më parë duhst të reflektojnë në kuptimin e masave emergjente në planifikim afatshkurtër dhe afatmesëm për rimëkëmbje ekonomike reale”.

“Gjithçka qe ka deklaruar dhe vepruar kjo qeveri deri më tani është retorikë boshe politike, pa asnjë bazë reale ekonomike. Fatkeqësisht kjo situatë vetëm sa do të përkeqësohet në pjesën e dytë te vitit, potencon Shala, duke shtuar se “krejt kjo si rezultat i menaxhimit të keq dhe pa koncept të buxhetit, me theks të veçantë të investimeve kapitale”.

Për të argumentuar menaxhim e dobët të qeverisë së Kosovës sa i përket zhvillimit ekonomik, deputeti Shala renditi edhe disa nga veprimet që i kanë ndikuar kësaj situate.

“Paqartësia strategjike në mbështetjen e sektorit privat dhe prodhimit vendor; Largimi i investitorëve të jashtëm dhe strategjikë; Destimulimi i sektorit publik me ligje diskriminuese”, janë disa nga veprimet e qeverisë, të cilat sipas Shalës kanë ndikuar që të krijohet kjo gjendje e rëndë ekonomike.

Njëjtë si Shala mendon edhe Profesori universitar në Fakultetin Ekonomik, Nagip Skenderi.

Në një bashkëbisedim me Albanian Post, ai potencon se “disbalancat e shprehura në shifra alarmuese të marrëdhënieve ekonomike të Kosovës me jashtë, të cilat janë shumë kundërthënëse kundrejt një ekuilibri të dëshiruar midis eksporteve dhe importeve, shprehin qartë një paaftësi qeverisëse, e cila si në aspektin politik, po ashtu edhe ekonomik, tregon se është e paaftë të menaxhojë me vendin”.

“Kjo qeveri, duke u marrë dhe angazhuar pothuajse në tërësi vetëm me problemet politike të pazgjidhura me Serbinë, dhe duke shkaktuar dhe tensione të sigurisë, ekonominë thuajse tërësisht e ka harruar dhe lënë anash, prandaj dhe vendi po ballafaqohet me shifra marramendëse negative të ekonomisë”, pohoi ai, duke shtuar se nëse vazhdohet kështu “jemi duke shkuar si vend drejt një kolapsi ekonomik”.

Ndërkaq, profesori i ekonomisë vlerëson se Kosova është “duke u ballafaquar me inflacion të lartë dyshifror”, dhe për ta argumentuar këtë ai përmendi edhe disa shembuj konkretë.

“Shtrenjtimi i shportës së konsumatorëve po vjen dita ditës duke u përshkallëzuar dhe kështu po e vështirësojnë e po e rendojnë standardin e mirëqenies sociale e ekonomike te qytetarëve; migrimi i të rinjve është në shifra shumë shqetësuese; qeveria  nuk ka vizion te qartë për zhvillim ekonomik; pagat në Kosovë janë pothuajse dyfish nën pagat mesatare te rajonit; cilësia në të gjitha nivelet e arsimit në vend është shumë dëshpëruese”, tregoi ai për AP.

Përveç këtyre, Skenderi pohon se ka edhe “rënie dhe mosinteresim për investime në Kosovë”.

“Dhe, në këto kohë të ballafaqimit me vështirësitë ekonomike, qeveria assesi nuk gjen mënyrën se si të stimulojë bizneset për të eksportuar jashtë vendit dhe për stimulimin e tyre në rritjen e prodhimit vendor dhe ngritjen e punënxënies”.

Sipas tij, qeveria duhet të bëjë “çmos që të ndryshojë strukturën ekonomike të vendit, të orientohet më shumë në stimulimin e sektorit prodhues”.

“Në pamundësi stimulimi, pothuajse tërësisht tregu i pemëve dhe perimeve është i mbushur nga importet, prandaj dhe popullata po hasë në vështirësi ekonomike dhe inflacion të lartë”.

E, duke llogaritur të gjitha këto vështirësi, ekonomisti thekson se “të gjitha po reflektohen në kurriz të qytetarëve”, dhe e gjithë kjo “si rezultat i paaftësisë qeverisëse dhe mosinteresimit të qeverisë për ekonominë”.

Ndryshe, sipas të dhënave të publikuara nga Agjencia e Statistikave të Kosovës, është bërë me dije se ka një rritje të konsiderueshme të deficitit tregtar krahasuar me vitin e kaluar.

Me deficit tregtar nënkuptojmë një gjendje ekonomike që ndodh kur një vend importon më shumë mallra sesa eksporton, dhe ai llogaritet duke marrë vlerën e mallrave që importohen dhe duke e zbritur atë nga vlera e mallrave që eksportohen.

Më konkretisht, me deficit tregtar nënkuptohet kur një vend importon (blen) më shumë mallra nga vendet e tjera sesa eksporton (ose shet) jashtë vendit. Ndërsa, nëse një vend ka bilanc më të madh të eksportit sesa të importit, atëherë ai vend ka një bilanc të suficitit tregtar.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.