Izraeli, historia: Nga dëbimi i arabëve në Luftën Gjashtë Ditore

Çfarë duhet të bëjmë me popullsinë arabe të mbetur në shtëpitë e tyre?”, pyetën Yigal Allon, Ytzhak Rabin dhe të tjerë ndër komandantët e rinj të ushtrisë së porsalindur izraelite te David Ben Gurion.

Ishte në mes të betejave për Lydda dhe Ramleh në korrik 1948.

Forcat hebraike po fitonin, por ende rreth kodrave të Jerusalemit, Legjioni jordanez rezistoi në muret e qytetit të vjetër dhe nga lartësitë e Jeninit, njësitë e tij, të përforcuara nga forca e ekspeditës irakiane, kërcënoi komunikimet në Haifa.

Nga jugu egjiptianët mbetën në Negev.

Arabët e larguar

Prania e një xhepi popullsie armiqësore arabe në rrugën strategjike jetike që lidh Tel Avivin me Jerusalemin mund të përfaqësojë një rrezik.

“Ben Gurion bëri një gjest vendimtar me dorën e tij që tha: hidhini jashtë…”, shënoi Rabin në kujtimet e tij.

Në pak orë, mbi 50 mijë njerëz, përfshirë të moshuar dhe fëmijë, u detyruan “me forcë” të marshonin në vapë për rreth tridhjetë kilometra për të arritur kodrat e Bregut Perëndimor.

Deri më shumë se tre dekada më parë, ky ishte një nga tekstet më të njohura që fliste në mënyrë eksplicite për një plan specifik për të dëbuar popullsinë arabe gjatë Luftës izraelite për Pavarësi.

Është shkruar nga një ushtar shumë i dekoruar, i cili kishte qenë në krye të ushtrisë, i destinuar të bëhej dy herë kryeministër dhe që do të ishte vrarë në vitin 1995 nga një ekstremist hebre që kundërshtonte negociatat me Yaser Arafatin në emër të ndarjes së tokës në këmbim të paqes.

Por botimi i parë në 1979 u mbajt i heshtur: për një kohë të gjatë në Izrael të flitej për dëbimin me forcë të arabëve ishte tabu.

Propaganda zyrtare tregonte për arratisje të nxituara, për panik të përhapur, për fshatra të tëra të bindur duke filluar nga drejtuesit e rezistencës lokale palestineze dhe ushtritë arabe me premtimin se “pas fitores do të ktheheshin të gjithë”.

Në arrati

Do të duhej fenomeni i të ashtuquajturve “historianë të rinj” që nga fillimi i viteve 1980 – intelektualë si Benny Morris, Tom Segev, Avi Shlaim, Meron Benvenisti e shumë të tjerë – të cilët në disa libra themelorë kanë çmontuar në mënyrë progresive një nga Dogmat origjinale të Izraelit.

Duke punuar kryesisht në arkivat lokale (burimet arabe janë përgjithësisht të mbyllura), ata demonstruan se që nga fundi i vitit 1947 projekti për të kufizuar numrin e arabëve në territoret e shtetit të sapolindur hebre po rritej.

Sot pranohet përgjithësisht se mbi 700 mijë arabë u dëbuan nga territoret e Izraelit.

Ajo që lehtësoi operacionin ishte, ndër të tjera, emigrimi vullnetar në muajt e mëparshëm i shtresave të mesme të larta drejt Bejrutit, Damaskut, Amanit apo Kajros.

Mjekët, inxhinierët, avokatët, mësuesit e shkollave, pronarët e tokave dhe pjesa më e madhe e trupit drejtues të popullit palestinez, siç ishte zhvilluar që nga rënia e Perandorisë Osmane dhe nën mandatin britanik, të forcuar në identitetin e tij kombëtar nga lufta kundër sionizmit,  u larguan, duke preferuar të gjenin strehim jashtë vendit.

Fellahimët e lënë në duart e tyre kishin pak shpresa për të rezistuar.

Por ka edhe më shumë se kaq: ushtritë arabe që u bashkuan me sloganin hipokrit të mbështetjes së palestinezëve nuk kishin asnjë koordinim me njëra-tjetrën.

Në të vërtetë, ata konkurruan për të pushtuar rajone të tëra në dëm të “aleatëve”.

Mbreti Abdallah i Jordanisë kishte bërë marrëveshje sekrete me Golda Meir, e cila e maskuar si beduin vajti për ta vizituar në selinë e tij.

Aq sa në vitin 1950 ai aneksoi Bregun Perëndimor dhe Jerusalemin Lindor.

Një veprim i kontestuar nga palestinezët dhe i paguar me jetën e tyre: ai u vra vitin e ardhshëm nga një xhihadist i Vëllazërisë Myslimane i lidhur me Myftiun e Jerusalemit – Amin Al-Husseini, i cili kishte udhëhequr rezistencën palestineze që nga vitet 1920 – ndërsa ai ishte duke u falur në xhaminë Al Aksa të qytetit të shenjtë.

Aleatët historikë

Ishin Shtetet e Bashkuara të parat njohën Izraelin de facto në OKB më 14 maj 1948. Por Bashkimi Sovjetik e njohu de jure tre ditë më vonë.

Vendi i ri ishte mbi të gjitha i fokusuar në pritjen e atyre që i shpëtuan furisë naziste, çdo lloj ndihme nga kudo që vinte ishte e mirëpritur.

Nga viti 1945 deri në lindjen e shtetit, kishin mbërritur 100 mijë hebrenj, të paktën 70 mijë  të mbijetuar nga kampet e shfarosjes që duhej të sfidonin ndalesat e mandatit anglez. Megjithatë, u shfaq një realitet i tmerrshëm: pothuajse të gjithë qytetarët potencialë në Evropë kishin vdekur në Holokaust.

Pikërisht atëherë u vendos që të inkurajohej imigrimi i hebrenjve nga vendet arabe.

Në 4 vitet e para të ekzistencës së shtetit, udhëheqja Ashkenazi punoi për të mirëpritur masat sefardike, të cilat përfaqësonin më shumë se gjysmën e emigrantëve.

U krijuan tensione të forta shoqërore që ishin të destinuara të acaroheshin.

Fillimisht nuk ishte as e qartë se çfarë zgjedhje do të bënte Izraeli në kontekstin e Luftës së Ftohtë.

Për disa kohë, udhëheqja sovjetike e shikonte atë si një aleat.

Armët ruse që mbërrinin me transport ajror nga Çekosllovakia e kishin ndihmuar fitoren.

Shumë udhëheqës sionistë vinin nga provincat e BRSS, kibuci (i cili nuk arriti kurrë 6 për qind të popullsisë, por për disa dekada mishëronte vlera kolektive) u frymëzua nga modelet ekonomike socialiste.

Në të kundërt, amerikanët ishin të lidhur me monarkitë konservatore arabe dhe për një kohë të gjatë Washingtoni nuk tregoi shumë entuziazëm.

Ishte vetëm gjatë Luftës Koreane që Ben Gurion zgjodhi pa mëdyshje të qëndronte në kampin perëndimor.

Makthet dhe konfliktet

Më pas lindën dy mitet themeluese të shtetit hebre dhe të rezistencës palestineze përkatësisht: Shoah, shfarosja; dhe Nakba, katastrofa e dëbimit nga toka e dikujt.

Izraeli ishte shteti i krijuar për të mbrojtur të gjithë hebrenjtë.

Makthi i Shoah u bë një motivim i shkëlqyer për të legjitimuar mbrojtjen muskulare të dikujt.

Një koncept i përsëritur me forcë në kohën e gjyqit kundër Adolf Eichmann në vitin 1961.

Më pas, filozofja Hannah Arendt denoncoi rrezikun e shfrytëzimit të tragjedisë hebreje për arsye politike. “Nuk kishte asnjë lider arab armik që të mos krahasohej me Hitlerin”, pretendon shpesh Tom Segev.

Prandaj koncepti izraelit i luftës së “ein breira”, pa alternativë, për t’u luftuar dhe fituar me çdo kusht, me çdo çmim, për të shmangur një përsëritje të Holokaustit.

Ky artikull është pjesa e dytë e një serie që dokumentojnë rindërtimin e historisë së Shtetit të Izraelit dhe luftërat që kanë shënuar historinë e tij, nga ajo e pavarësisë e deri më sot.

Autori: Lorenzo Cremonesi

Sionizmi, historia e një ideje që lindi një shtet: nga ëndrra e Herzl në votën e OKB-së