Inteligjenca Artificiale nuk dëmton vetvetiu, duhet të shqetësohemi për ata që e kontrollojnë

Ndonjëherë ndihet më pak si “Succession” se sa “Fawlty Towers”, jo aq shumë tragjedi shekspiriane sa farsa e Laurel dhe Hardy.

OpenAI është kompania më në zë e teknologjisë sot, falë suksesit të produktit të saj më të famshëm, chatbot ChatGPT.

Ishte e pashmangshme, që kaosi, i cili rrethonte shkarkimin dhe ripunësimin e mëvonshëm të Sam Altman si CEO i saj, do të shfaqej në mediat globale javën e kaluar, i shoqëruar me habi dhe mahnitje në të njëjtën masë.

Për disa, farsa foli për paaftësinë e bordit; për të tjerët, në një përplasje egosh monstruoze.

Në një kuptim më të thellë, trazirat reflektuan gjithashtu shumë nga kontradiktat në zemër të industrisë së teknologjisë. Kontradikta midis mitit egoist të sipërmarrësve të teknologjisë si “përçarës” rebelë dhe kontrollit të tyre të një përbindëshi miliarda dollarësh të një industrie përmes së cilës ata formojnë gjithë jetën tonë.

Tensioni, gjithashtu, midis pikëpamjes së AI si një mekanizëm për transformimin e jetës njerëzore dhe frikës se ai mund të jetë një kërcënim ekzistencial për njerëzimin.

Pak organizata i mishërojnë këto kontradikta më shumë se OpenAI. Galaktika e peshave të rënda të Silicon Valley, duke përfshirë Elon Musk dhe Peter Thiel, të cilët themeluan organizatën në vitin 2015, e panë veten si ungjilltarë të AI dhe paralajmërojnë për kërcënimin që ajo përbën.

“Me inteligjencën artificiale ne po thërrasim demonin,” pohoi me shaka Musk.

Kombinimi i vetëvlerësimit të pakufizuar për veten si individë të jashtëzakonshëm që pushtojnë të ardhmen, dhe pesimizmit të thellë për njerëzit e tjerë dhe shoqërinë e ka bërë frikën e apokalipsit afër qoshes pothuajse të detyrueshme për titanët e teknologjisë.

Shumë prej tyre janë “përgatitës”, mbijetues të përgatitur për mundësinë e një bote “Mad Max”.

“Kam armë, ar, jodur kaliumi, antibiotikë, bateri, ujë, maska kundër gazit nga Forca e Mbrojtjes izraelite dhe një pjesë e madhe e tokës në Big Sur ku mund të fluturoj”, tha Altman për New Yorker menjëherë pasi u krijua OpenAI.

Sipërmarrësit më të mirë, pohoi ai, “janë shumë paranojakë, shumë të mbushur me kriza ekzistenciale”. Përfshirë, në mënyrë të pashmangshme, rreth AI.

OpenAI u krijua si një trust bamirësie jofitimprurëse, qëllimi i të cilit ishte të zhvillonte inteligjencën e përgjithshme artificiale, ose AGI, e cila, përafërsisht, është një makinë që mund të përmbushë ose tejkalojë çdo detyrë intelektuale që njerëzit mund të kryejnë. Megjithatë, do ta bënte këtë në një mënyrë etike për të përfituar “njerëzimin në tërësi”.

Më pas, në vitin 2019, bamirësia krijoi një filial fitimprurës për të ndihmuar në rritjen e më shumë investimeve, duke tërhequr përfundimisht më shumë se 11 miliardë dollarë nga Microsoft.

Organizata mëmë jofitimprurëse, megjithatë, ruajti kontrollin e plotë, duke institucionalizuar tensionin midis dëshirës për të bërë një fitim dhe shqetësimeve të ditës së gjykimit për produktet që sjellin fitim. Suksesi i jashtëzakonshëm i ChatGPT vetëm sa e përkeqësoi atë tension.

Dy vjet më parë, një grup studiuesish të OpenAI u larguan për të krijuar një organizatë të re, Anthropic, të frikësuar nga ritmi i zhvillimit të AI në kompaninë e tyre të vjetër.

Njëri më vonë i tha një gazetari se “kishte një shans 20% që një AI mashtrues të shkatërronte njerëzimin brenda dekadës së ardhshme”.

I njëjti tmerr duket se ka nxitur përpjekjen për të mbrojtur Altman dhe kaosin e sallës së këshillit të javës së kaluar.

Dikush mund të pyesë veten për psikologjinë e vazhdimit të krijimit të makinave, që dikush beson se mund të shuajnë jetën e njeriut.

Sidoqoftë, ironia është se ndërsa frika nga AI është e ekzagjeruar, vetë frika paraqet rreziqet e veta.

Alarmi i ekzagjeruar për AI rrjedh nga një ndjenjë e fryrë e aftësive të saj. ChatGPT është jashtëzakonisht i mirë në parashikimin se cila duhet të jetë fjala tjetër në një sekuencë; aq mirë, në fakt, sa imagjinojmë se mund të bisedojmë me të si me një njeri tjetër.

Por ai nuk mund të kuptojë, siç bëjnë njerëzit, kuptimet e atyre fjalëve dhe ka një kuptim të papërfillshëm të botës reale.

Mbetemi larg ëndrrës së “inteligjencës së përgjithshme artificiale”. “AGI nuk do të ndodhë”, ka sugjeruar Grady Booch, krye-shkencëtarja për inxhinierinë e softuerit në IBM, edhe “gjatë jetës së fëmijëve të fëmijëve tuaj”.

Për ata në Silicon Valley që nuk pajtohen, duke besuar se AGI është i pashmangshëm, njerëzit duhet të mbrohen përmes “përshtatjes” – duke siguruar që AI “të përputhet me vlerat njerëzore dhe të ndjekë qëllimin njerëzor”.

Kjo mund të duket një mënyrë racionale për të kundërshtuar çdo dëm që mund të shkaktojë AI. Derisa, domethënë, të filloni të pyesni se çfarë janë saktësisht “vlerat njerëzore”, kush i përcakton ato dhe çfarë ndodh kur ato përplasen?

Vlerat shoqërore janë gjithmonë të kontestuara, dhe veçanërisht sot, në një epokë pakënaqësie të përhapur të nxitur shpesh nga prishja e standardeve konsensuale.

Marrëdhënia jonë me teknologjinë është në vetvete një çështje për debat. Për disa, nevoja për të kufizuar urrejtjen ose për të mbrojtur njerëzit nga dëmtimi në internet tejkalon çdo të drejtë për fjalën e lirë ose privatësinë.

Kjo është ndjenja që qëndron në themel të Aktit të ri të Sigurisë në internet të Britanisë. Është gjithashtu arsyeja pse shumë shqetësohen për pasojat e ligjit.

Pastaj është çështja e dezinformimit. Pak njerëz do të mohonin se dezinformimi është një problem dhe do të bëhet edhe më i tillë, duke ngritur pyetje të vështira për demokracinë dhe besimin.

Çështja se si e trajtojmë atë mbetet, megjithatë, shumë e diskutueshme, veçanërisht pasi shumë përpjekje për të rregulluar dezinformimin rezultojnë në dhënien e kompetencave edhe më të mëdha për kompanitë e teknologjisë për të kontrolluar publikun.

Ndërkohë, një fushë tjetër shqetësuese, paragjykimi algoritmik, nxjerr në pah dobësitë e argumenteve për “përafrimin”.

Arsyeja pse algoritmet janë të prirur ndaj paragjykimeve, veçanërisht kundër pakicave, është pikërisht sepse ato janë në përputhje me vlerat njerëzore. Programet e AI janë trajnuar mbi të dhëna nga bota njerëzore, e mbushur me praktika dhe ide diskriminuese.

Këto futen gjithashtu në softuerin e AI, qoftë në sistemin e drejtësisë penale apo kujdesin shëndetësor, njohjen e fytyrës apo rekrutimin.

Problemi me të cilin përballemi nuk është se makinat një ditë mund të ushtrojnë pushtet mbi njerëzit. Ky është spekulim i pajustifikuar nga zhvillimet aktuale.

Është më tepër se ne jetojmë tashmë në shoqëri në të cilat pushteti ushtrohet nga pak në dëm të shumicës dhe që teknologjia ofron një mjet për të konsoliduar këtë pushtet. Për ata që mbajnë pushtet social, politik dhe ekonomik, ka kuptim që problemet t’i projektojnë si teknologjike dhe jo sociale dhe si të gënjyera në të ardhmen sesa në të tashmen.

Ka pak mjete të dobishme për njerëzit që nuk mund të shkaktojnë dëm. Por ata rrallë shkaktojnë dëm nga vetvetja; ata e bëjnë këtë, përkundrazi, përmes mënyrave në të cilat shfrytëzohen nga njerëzit, veçanërisht ata me pushtet.

Kjo, dhe jo frika fantazi e zhdukjes, duhet të jetë pika fillestare për çdo diskutim rreth AI.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.