Ekskluzive: Emri i Asociacionit mund të ndryshohet vetëm për çështje marketingu – emërimin aktual s’e ka kontestuar as Gjykata Kushtetuese, serbët kanë të drejtë ligjore ta përdorin

Qeveria e Kosovës edhe po të donte nuk ka të drejtë të zëvendësojë emrin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, sepse as vendimi i Gjykatës Kushtetuese nuk e ka ndaluar, apo kontestuar këtë pagëzim të arritur me Marrëveshjen e vitit 2013.

“Asociacioni/Bashkësia e Komunave me Shumicë Serbe është emër që serbët e Kosovës kanë të drejtë juridikisht që ta përdorin dhe ndryshimi me pajtimin e palëve do të paraqiste vetëm një zhvillim pozitiv politik, por asgjë më shumë”, ka thënë për Albanian Post një diplomat që është i përfshirë thellë në përpilimin e udhërrëfyesit për implementimin e pikave të Marrëveshjes për Rrugën drejt Normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë që u arrit bazuar në Propozimin Evropian.

“Duhet theksuar që Gjykata Kushtetuese nuk e ka ndaluar dhe as nuk e ka kontestuar emërtimin zyrtar ‘Asociacioni/Bashkësia e komunave serbe’. Gjykata vetëm ka theksuar që struktura organizative e Asociacionit/Bashkësisë duhet të reflektojë dhe të respektojë parimin kushtetutës të diversitetit etnik të komuniteteve që jetojnë në këto komuna”, ka thënë burimi i përfshirë në proces, për Albanian Post.

“Rrjedhimisht, kërkesat për ndryshimin e emërtimit zyrtar janë tërësisht politike dhe nuk kanë mbështetje kushtetuese”, thekson burimi, duke shtuar se “Qeveria e Kosovës nuk ka të drejtë juridike që ta kërkojë ndryshimin e emërtimit zyrtar dhe do të ishte mirë që këto manipulime me emërtimin zyrtar të marrin fund”.

Përkundër mos-domosdoshmërisë së ndryshimit të emrit, për shkak se ka cilësorin “shumicë serbe”, është bërë shumë shpesh polemikë rreth emrit, por në qarqet diplomatike kjo quhet vetëm si “abuzim i palëve, Kosovës dhe Serbisë me emrin e Asociacionit/Bashkësisë”.

Në diskursin publik serb, qëllimshëm përdoret emërtimi “Zajednica Srpskih Opstina”, shkurt ZSO (shqip “Bashkësia e Komunave Serbe”.

Ky emërtim është përqafuar edhe nga elemente politike në Kosovë, përfshirë edhe kryeministrin aktual Albin Kurti.

Por, sipas burimit, partia e këtij të fundit “e ka përdorur këtë emërtim të gabuar për të ndërtuar një narracion negativ kundrejt Asociacionit/Bashkësisë”.

Pasi – shpjegon burimi – “e vërteta është që ZSO nuk është emri i vërtetë i asaj që duhet të themelohet”.

“Nëse e lexoni me kujdes marrëveshjen e vitit 2013, si dhe parimet e themelimit nga viti 2015, do të shihni që emërtimi zyrtar është ‘Asociacioni/Bashkësia e komunave më shumicë serbe’. Cilësimi ‘komunë serbe’ nuk është i barasvlershëm me ‘komunë me shumicë serbe’. Kryeministri Kurti ka të drejtë kur thotë që në Kosovë, ligjërisht, nuk ka komuna serbe, shqiptare, turke, boshnjake, malazeze apo rome”, komenton burimi i AP-së zhvillimin rreth emrit të Asociacionit/Bashkësisë.

Në Kosovë janë 27 komuna kosovare me shumicë shqiptare, 10 komuna me shumicë serbe dhe 1 komunë me shumicë turke.

“Cilësimi ‘me shumicë të caktuar’ reflekton parimin kushtetues të diversitetit etnik të Kosovës dhe përbën një vlerë evropiane. Kjo është edhe arsyeja pse në emërtimin zyrtar, përdoret cilësimi ‘me shumicë serbe’”.

Thënë këto, a mund të ndryshojë emri?

Edhe po u bë, thotë burimi ndërkombëtar për Albanian Post, rëndësia juridike është zero.

Në shpjegimin për pa-nevojën e ndryshimit të emrit, janë dhënë edhe disa opsione se si do të mund të quhej ndryshe Asociacioni, nëse veç Kosova dhe Serbia, për arsye marketingu, vendosin të pajtohen për një emër të ri.

“Nëse hipotetikisht, në çastin e fundit, palët do të binin dakord që të riemërtojnë Asociacionin/Bashkësinë në, p.sh. ‘Asociacioni i Komunave Evropiane të Kosovës’ (Association of European Municipalities), ose ‘Bashkësia e Komunave Evropiane të Kosovës’ (Community of European Municipalities), apo ‘Associacioni Evropian i Komunave të Kosovës’ (European Association of Kosovo Municipalities), politikisht, kjo gjë do të ishte një zhvillim shumë pozitiv”.

Shtesa si “evropian” nuk do të ishte hera e parë të përdorej në një riemërim të ndonjë vendi me status më të veçantë. Ka ndodhur më parë në Evropë.

Siç shpjegon burimi për AP, “një pajtim i tillë i mundshëm do të ndiqte shembullin e Alzasit në Francë”.

Është shumë interesante, por që nga viti 2021, emërtimi zyrtar i Alzasit është “Collectivité européenne d’Alsace” (Kolektiviteti europian i Alzasit), si mishërimi i vlerave moderne të këtij komuniteti, që me shekuj ishte shkak konflikti në mes të Gjermanisë dhe Francës.

Prandaj, “sikur Serbia dhe Kosova të dakordoheshin për diçka të ngjashme do të ishte e mrekullueshme”, megjithatë, “dhe këtë duhet theksuar, komunat me shumicë serbe e kanë të drejtën e pamohueshme që të vazhdojnë të përdorin emërtimin ‘Asociacioni/Bashkësia e komunave me shumicë serbe’ si emër zyrtar të organizatës së tyre”.

Se a do të ketë emër të ri për Asociacionin/Bashkësinë do të kuptohet pas 18 marsit, kur për ta implementuar këtë pikë, por edhe 10 të tjera, Albin Kurti dhe Aleksandër Vuçiç takohen në Ohër të Maqedonisë Veriore me synim pajtimin.

Aktualisht, një ekip i madh ekspertësh, po punon në hartimin e rrugës që mundëson zbatimin e asaj që u arrit pajtim me 27 shkurt në Bruksel. Ndërmjetësuesi i Bashkimit Evropian, Miroslav Lajçak, nga e enjtja qëndron për katër ditë në Prishtinë e Beograd, për të prezantuar punën për udhërrëfyesin dhe modifikimet e fundit. Ai pret të marrë edhe një pajtimet në parim për mënyrën e implementimit të pikave të marrëveshjes.

Ndërsa, takimi i të shtunës së 18 marsit do të tregojë nëse ia ka vlejtur e gjitha.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.