Atje ku njerëzit jetojnë në harmoni me luanët

Asokohe, kur Meiteranga Kamunu Saitoti ishte riosh, duke u rritur në Maasai të Kenya-s jugore, luanët gjendeshin ngado.

Agjencia e lajmeve, “BBC”, tregon se Parku Kombëtar Amboseli, i famshëm për elefantët, luanët dhe pamjet e malit Kilimanjaro, nuk ishte shumë larg nga jugu. Luanët dhe kafshët e tjera lëviznin lirshëm mes parkut të parrethuar dhe tokave komunale Maasai ku jetonte Saitoti.

Tokat komunale Maasai janë gjeografikisht të afërta, megjithatë një botë larg parkut kombëtar.

Në tokat që shtrihen përtej, luanët grabitës luajnë fshehur me barinjtë Maasai dhe bagëtinë e tyre në rrafshina të vështira që kthehen në pluhur në kohë thatësire dhe në baltë pas shirave.

Në pjesën më të madhe të Afrikës rurale kjo ende vazhdon. Luanët dhe grabitqarët e tjerë jetojnë së bashku me njerëzit, jo prapa gardheve dhe jeta për të dyja palët kalohet me vështirësi.

Për shekuj, Maasai dhe luanët e kanë ndarë së bashku këtë tokë.

Maasai-t e shohin veten ashtu siç i shohin luanët, si fisnikë, superiorë dhe të frikshëm. Më shumë se kaq, luanët kanë qenë gjithmonë masa e fundme e guximit të një luftëtari Maasai.

Vrasja e luanëve në kujtesën e tij është shumë e largët.

Në një rit të kalimit të njohur në gjuhën Maa, kur një i ri arrin moshën e pjekurisë, ai dëshmon gatishmërinë e tij për t’u bërë një luftëtar duke vrarë një luan.

Kur Saitoti ishte ende një fëmijë i vogël, anëtarët e familjes i treguan atij tregime të gjuetisë së luanit dhe takimeve të ngushta me grabitqarët. Shumë pritej prej tij. Vetëm brenda familjes, babai dhe xhaxhallarët kishin vrarë 15 luanë.

Vetë ai, e vrau luanin e tij të parë kur ishte 19 vjeç, duke e përcjellë luaneshën nëpër kaçubë dhe pastaj duke e shtyrë atë nga një distancë e afërt. Ndërkohë, dy këlyshët e luaneshës u arratisën në shkurre.

Gjuetia e luanit ishte një betejë deri në vdekje midis dy kundërshtarëve të denjë. Kjo nuk ishte gjuetia e trofeve, e cila përfshin të ashtuquajturit gjuetarë sportivë që presin në një pozicion të fshehur në mënyrë të sigurt, pastaj duke e qëlluar atë me armë.

Vrasja e një luani me shtizë kërkonte guxim të madh.

Gjatë viteve që pasuan, pas vrasjes së parë, Saitoti vrau edhe katër luanë të tjerë. Ai mbahej si një nga luan-vrasësit më të mirë të brezit të tij, një hero për popullin e tij.

Mirëpo, Maasai-t thjesht nuk mund ta imagjinonin të jetonin në një botë pa luanë, as nuk do ta dëshironin.

“Nëse nuk do të kishte luanë në Maasailand, do të ishte diçka e keqe. Zhurma e një luani është një shenjë e lumturisë dhe e fatit të mirë”, ka thënë Saitoti.

Shumëçka nisi të ndryshojë.

Për dekada të tëra, popullsia njerëzore në pellgun Amboseli ishte rritur me shpejtësi. Në vitin 2006 arriti një pikë kthese kur 100 luanët e Amboseli-t e gjetën veten duke jetuar së bashku me 35 mijë Maasai-t dhe dy milionë krerë bagëti.

Me pak vend të lënë për luanët, ata nisën të vrasin bagëtinë si kurrë më parë dhe Maasai-t filluan të vrasë luanët, jo si një rit, por në shenjë hakmarrjeje. Në vitin 2006, Maasai shtiu ose helmoi 42 luanë.

Dhe ky ishte një ndryshim themelor kulturor që kërcënoi të zhdukte luanët e vendit.

“Kishte kaq shumë luanë kur isha më i ri. Ne pothuajse i zhdukëm ata”, ka treguar Saitoti, vite më vonë.

Pasi vrau luanin e tij të katërt në vitin 2006, Saitoti u arrestua, u burgos për pak kohë dhe u gjobit me afro 465 paund.

Vrasja e luanëve, e përhapur si çdo gjueti, ishte e paligjshme që nga viti 1977. Jo shumë kohë pasi Saitoti u lirua nga burgu, disa nga lopët e tij u zhdukën. I bindur se një luan i kishte marrë, ai u nis në ndjekje, duke ndjekur dy luanë përmes shkurreve.

Pak orë më vonë, ai u zvarrit deri në një ose dy metra drejt një luani mashkull të fjetur.

Duke kërkuar prova se luani kishte vrarë lopët e tij, Saitoti hapi barkun e tij. Ishte i zbrazët.

I shokuar nga kotësia e vrasjes së një luani të pafajshëm, Saitoti u tregoi të rinjve të tjerë Maasai që ishin me të se nuk do të kishte festime. Ai hodhi trupin e luanit në shkurre dhe u fut në shtëpi në heshtje.

Muajt ​​që pasuan ishin të ashpër për Saitoti. Kur luftëtarë të tjerë të rinj niseshin për gjuetinë e luanëve, ai rrinte në shtëpi. Refuzimi për t’u bashkuar me ta, shpejt u bë i dukshëm. Nisën ta tallnin. Ata e quanin frikacak. Kjo e vriste, por qëndroi i palëkundur. Ai ishte i bindur se kishte vrarë luanin e tij të fundit.

Gjatë kësaj kohe, Saitoti dëgjoi për një program që kishte filluar të funksiononte në zonë. I quajtur Kujdestarët e Luanëve, premisa e tij ishte e thjeshtë: luftëtarët e rinj Maasai që dikur kanë vrarë luanë, do të kthehen në mbrojtës të luanëve dhe të komuniteteve Maasai.

Kështu, shkoi për një intervistë.

Si pjesë e programit, në zonë erdhën dy amerikanë, doktore Leela Hazzah dhe doktor Stephanie Dolrenry.

Ata të dy e dinin se suksesi i programit do të varej nga marrja e një luftëtari të famshëm dhe vrasës luani si Saitoti për të udhëhequr linjën. Ai nuk kishte nevojë për bindje dhe shpejt doli nga gjurmimi i luanëve si një Mbrojtës Luani.

Dikur, kur të rinjtë e Maasai-t tregonin guximin e tyre duke vrarë luanë, tani u duhet ta tregojnë këtë guxim duke ndaluar shokët e tyre të nisen për gjuetinë e luanëve.

“Parandalimi i një gjuetie është shumë më i vështirë sesa përballja me vetë luanin”, ka treguar Saitoti.

Sipas “BBC|, ndikimi i ruajtësve të luanëve si Saitoti ishte i menjëhershëm.

Programi filloi në vitin 2007 me vetëm pesë mbrojtës. Në zonat ku ata vepronin së bashku me partnerët e tjerë të ruajtjes, vrasjet e luanëve pushuan. Kudo tjetër, vrasjet e luanëve vazhduan pa u ndalur. Dhe në vitin 2018, asnjë luan i vetëm nuk u vra në zonat e Mbrojtësve të Luanëve, krahasuar me 15 në zona të ngjashme aty pranë.

Prej fillimit të programit, dendësia e luanëve është rritur gjashtëfish, numri i përgjithshëm i luanëve është trefishuar dhe më shumë se 40 kujdestarë patrullojnë në gati katër mijë kilometra katrore.

Tani, pas një dekade e gjysmë si kujdestar, Saitoti është në gjysmë pension, duke u kujdesur për bagëtinë e tij dhe duke ua përcjellë njohuritë e tij një brezi të ri. Njohuri të tilla përfshijnë “praktika të rëndësishme kulturore të tilla si respekti, ndarja e vakteve me bashkëmoshatarët dhe ruajtja e natyrës”, ka treguar ai.

Si vrasës të dikurshëm të luanëve, ai dhe shokët e tij mbrojtës, lënë pas një trashëgimi të jashtëzakonshme, të shndërruar në shpëtimtarë si të luanëve ashtu edhe të bagëtive që janë aq qendrore në jetën e Maasai-t.

Dhe për këtë, kanë dhënë frymë të re në traditat e një kulture të lashtë që mbetet shumë e gjallë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.