Ish-kancelarja gjermane Angela Merkel ka fituar çmimin prestigjioz “Nansen” të agjencisë së refugjatëve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.
Ky vlerësim është dhënë për vendosmërinë e saj për të mbrojtur azilkërkuesit gjatë kohës që ishte në detyrë.
Merkel e ka marrë Çmimin e Paqes 2022 të martën, më 23 gusht, “në njohje të përpjekjeve të saj për të mirëpritur refugjatët”, sipas UNESCO-s.
E gjitha për vendimin e saj “guximtar” për të mirëpritur më shumë se 1.2 milionë emigrantë në vitin 2015, veçanërisht ata nga Siria, Iraku dhe Afganistani.
Një grua që formoi një brez – dhe Evropën
Për pjesën më të madhe të jetës së saj, Josepha Albrecht ka njohur vetëm një udhëheqës. Ajo nuk jeton në Korenë e Veriut ose në Rusi nën Vladimir Putin. Ajo është një adoleshente që jeton në Gjermaninë prosperuese dhe demokratike.
Nxënësja 17-vjeçare ishte foshnjë kur Angela Merkel u bë kancelarja e parë grua e Gjermanisë në nëntor 2005. Dhe ajo u rrit në vitet kur Merkel u krijua si gruaja më e shquar e Evropës, një shkëmb stabiliteti në një botë të tronditur nga krizat ekonomike, populizmi politik dhe thyerja e aleancave të vjetra.
“Thjesht e çmendur”, kështu e përshkruan Albrecht, një aktiviste e klimës nga Barnim, mbretërimin e gjatë të Merkel. “Në aspektin demokratik është mjaft tronditëse”.
Për Imanuel Röver, një 16-vjeçar nga Neukölln në Berlinin jugor, Merkel ka qenë një lloj sfondi i tërë jetës së tij. “Sa më kujtohet”, thotë ai, “ajo ka qenë gjithmonë atje”.
Kjo është gati të ndryshojë. Pas zgjedhjeve federale më vonë këtë muaj, Merkel do të japë dorëheqjen si udhëheqëse e Gjermanisë, duke shënuar fundin e një epoke dhe një pikë kthese kritike në historinë e pasluftës të vendit të saj.
Të rinjtë e Gjeneratës Merkel janë pjesë e trashëgimisë së saj. Ata janë rritur në një Gjermani që, nën udhëheqjen e saj, u bë më e pasur, më e larmishme, më e fuqishme ekonomikisht dhe më e angazhuar në botë.
Albrecht dhe Röver janë dy nga një grup i të rinjve gjermanë, të cilët kanë lindur ose kanë ardhur në moshë gjatë dy dekadave të fundit dhe pikëpamjet e të cilëve shkojnë në spektrin politik.
Shumë e respektuan një grua që drejtoi Gjermaninë përmes krizave të panumërta. Ata e duartrokitën atë si një model për gratë e reja që duan të ndryshojnë botën.
Por muajt e fundit kanë hedhur një hije të gjatë mbi trashëgiminë e Merkel. Një kaskadë problemesh – pandemia, fatkeqësitë natyrore, marrja e Afganistanit nga talebanët – kanë ngritur dyshime në lidhje me aftësinë e Gjermanisë për t’iu përgjigjur krizave.
Qeveria e saj është shkatërruar për dështimin për të parashikuar rënien e Kabulit dhe për të siguruar punonjësit afganë në vend të sigurt.
Po ashtu është akuzuar se nuk ka dhënë paralajmërim adekuat për përmbytjet e kësaj vere. Ndërkohë, pandemia ka zbuluar që Gjermania që ajo ka udhëhequr për 16 vjet të jetë e zhytur në mendime, tepër burokratike dhe, në shumë mënyra, e mbërthyer në një të kaluar analoge.
Rënia e pushtetit është një koncept relativ, ashpërsia e të cilit varet tërësisht nga afati kohor në fjalë. Gjenerata e Gjermanisë së Merkel është përcaktuar nga uniteti, stabiliteti dhe rritja – cilësi që mungojnë shumë në pjesën më të madhe të historisë së saj të trazuar të shekullit të 20-të.
Tani, një brez, botëkuptimi i të cilit u formua në pjesën më të madhe nga qëndrueshmëria e një udhëheqësi, po përballet me një sërë sfidash të afërta.
Çdo vetëkënaqësi për momentin në të cilin Gjermania gjendet në zgjedhjet e këtij muaji u fshi nga përmbytjet që vranë më shumë se 180 njerëz në korrik.
Fatkeqësia – për të cilën ekspertët thonë se u përkeqësua nga efektet e ndryshimit të klimës – tronditi më tej politikën gjermane dhe nxiti tensionet që mund të përcaktojnë epokën e ardhshme për gjeneratën Merkel.
Gjermania ishte e rrethuar nga miq dhe aleatë të fortë, BE-ja ishte e bashkuar dhe e fortë, dhe demokracia liberale dukej se ishte në marshim.
Por menjëherë pas kësaj, një seri konvulsionesh tronditën konsensusin e Evropës së pasluftës. Valët tronditëse që u përhapën nga kolapsi i Lehman Brothers, kriza e borxhit sovran të BE-së dhe ardhja e miliona refugjatëve në brigjet e kontinentit në vitet 2015-16 i tensionuan kapacitetet e institucioneve të Evropës.
Një grup i ri i udhëheqësve populistë nxiti nacionalizmat e fjetur prej kohësh dhe vuri në pikëpyetje të gjithë projektin evropian.
Që BE-ja i mbijetoi këtyre sprovave ishte, në një masë të vogël, falë Merkelit – aftësisë së saj për të bërë kompromis dhe për të ndërtuar konsensus. Gatishmërinë e saj për të negociuar gjatë gjithë natës për të shuar një krizë
Trazirat nuk përfunduan këtu. Në vitin 2016, një grua që e kishte parë veten si pjesë e një rrjeti global të udhëheqësve perëndimorë, të bashkuar nga vlerat e përbashkëta dhe një përkushtim të përbashkët ndaj rendit liberal botëror, papritmas e gjeti veten shumë vetëm.
Me referendumin e Britanisë së Madhe për Brexit dhe zgjedhjen e Donald Trump si president i SHBA-ve, Merkel u bë – sipas fjalëve të një gazete – “mbrojtësi i fundit” i perëndimit liberal.
Ajo vetë e përshkroi emrin si “grotesk”, por ajo ngeci. “Ajo u bë Nënë Tereza e politikës botërore,” thotë Josef Janning, një bashkëpunëtor i lartë në Këshillin Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë.
Ndërsa Merkel përgatitet të japë dorëheqjen, megjithatë, disa po pyesin nëse kohët e reja kërkojnë një lloj tjetër udhëheqësi.
“Negociatat e ashpra, të durueshme – qasja Merkel – nuk do të sjellë ndryshimet që nevojiten në politikën e klimës. Për këtë, keni nevojë për vendime të guximshme dhe të diskutueshme”, thotë Janning.
“Merkel gjithmonë besonte se mund të bësh gjëra vetëm kur të kesh të gjithë aktorët e rëndësishëm në bord. Dhe kjo thjesht nuk i përshtatet situatës në të cilën jemi tani”.
Kufijtë e moderimit të Merkel u la të kuptohet në vitin 2019 kur ajo zbuloi ligjin e qeverisë së saj për mbrojtjen e klimës – thelbi i përpjekjeve të saj për të zvogëluar emetimet e gazrave serrë.
Kritikët thanë se ishte shumë ambicioze. Ai përcaktoi çmimin e karbonit në sektorin e transportit në vetëm 10 euro për ton, një nivel që grupet mjedisore e cilësuan si “qesharake e të ulët”. Në përgjigje, Merkel kundërshtoi se, “politika ka të bëjë me atë që është e mundur”.
Forca e ndjenjës midis të rinjve për çështjen e klimës është një nga arsyet e rritjes së jashtëzakonshme të Gjelbërve Gjermanë.
Pasi kanë siguruar vetëm 8.9% në zgjedhjet e fundit në 2017, ata tani po votojnë në rreth 18% dhe pritet të jenë gjerësisht pjesë e qeverisë së ardhshme.
Megjithë reputacionin e saj për kujdes të tepruar, Merkel ndonjëherë ka vepruar me guxim, shpesh duke sfiduar partinë e saj dhe opinionin publik.
Në vitin 2011, kur një tërmet dhe cunami shkaktuan një shkrirje të trefishtë në Fukushima në Japoni, ajo menjëherë njoftoi se Gjermania do të mbyllte të gjitha termocentralet e saj bërthamore deri në vitin 2022.
Katër vjet më vonë, në kulmin e krizës evropiane të refugjatëve, ajo lejoi më shumë se 1 milion emigrantë për të hyrë në Gjermani.
Vendimi i fundit shkaktoi tronditje në politikën e vendit. Por për shumë gjermanë ishte një shans për të paraqitur një imazh tjetër në botë, të një kombi që kishte mësuar mësimet e së kaluarës së tij naziste dhe tani ishte i vendosur të tregonte bujari dhe mirësi ndaj atyre në nevojë.
Shumë në partinë e saj CDU u zemëruan, por kancelarja nuk u pendua. “Duhet të jem e sinqertë, nëse fillojmë të kërkojmë falje për shfaqjen e një fytyre miqësore në raste urgjente, atëherë ky nuk është vendi im”, tha ajo në shtator 2015. Fraza e saj tërheqëse e kohës – “Ne mund ta bëjmë” – u bë parulla përcaktuese e krizës.
Gjermania me të vërtetë është bërë më liberale nën Merkel, megjithëse dikush mund të argumentojë se kjo është kryesisht falë socialdemokratëve të qendrës së majtë, me të cilët ajo ka qeverisur për 12 nga 16 vitet e fundit në “koalicione të mëdha”.
Nën atë, vendi hoqi shërbimin e detyrueshëm ushtarak, futi një pagë minimale, zgjati lejen prindërore, zgjeroi masivisht kujdesin për fëmijët dhe lejoi martesat homoseksuale. Ajo u bë më e hapur ndaj ndikimeve të huaja dhe vizioneve alternative të shoqërisë dhe familjes.
Por gjendja politike gjithashtu u bë më febrile. Megjithëse Gjermania nuk është polarizuar aq sa Amerika, ajo ka parë një ngritje alarmante të dhunës politike.
Shumë të rinj gjermanë ishin bërë disi indiferentë ndaj Merkelit kur ajo filloi mandatin e saj të katërt në detyrë në vitin 2018. Ajo ishte një pjesëtare, gjithmonë aty në lajmet televizive, por diku në prapavijë.
Kjo ndryshoi kur vendi u godit nga pandemia dhe Merkel u zhvendos në qendër, menjëherë në ndërgjegjen e njerëzve. Në fillimin e shpërthimit të coronavirus-it në fillim të vitit 2020, ajo ishte e shpejtë për të imponuar një bllokim dhe doli në televizion për t’iu drejtuar kombit, duke u kërkuar bashkatdhetarëve të saj të solidarizoheshin me njëri -tjetrin duke zvogëluar kontaktet e tyre shoqërore në minimum.
Ishte një fjalim i matur, por u zbut me një prekje jashtëzakonisht personale, pasi ajo i referohej edukimit të saj në Gjermaninë Lindore komuniste
Merkel, e cila ka një doktoraturë në kiminë kuantike, gjithashtu dëgjoi nga afër shkencëtarët dhe mori këshillat e tyre.
Bllokimi i parë funksionoi, dhe Gjermania dukej se kishte frenuar pandeminë. Por pas verës, numri i rasteve filloi të rritet.
Merkel kërkoi një mbyllje tjetër, por u rezistua nga 16 udhëheqësit rajonalë të Gjermanisë. Ata më në fund u dorëzuan në dimrin e vitit 2020, shumë vonë për të ndaluar një rritje eksponenciale të infeksioneve të reja.
Ndërkohë, të rinjtë veçanërisht ishin goditur rëndë nga pandemia. Shkollat dhe universitetet e tyre u detyruan të mbyllen ndërsa zyrat dhe fabrikat qëndruan të hapura. Mësimi në internet gjatë bllokimit ishte një shaka kombëtare si rezultat i rrjetit digjital, ndërsa platformat e përdorimit të lehtë si “Zoom” ishin të kufizuara për shqetësimet e mbrojtjes së të dhënave.
Zemërimi i të rinjve u rrit, kur doli në pranverë se një numër deputetësh kristian -demokratë kishin marrë komisione të mëdha për marrëveshjet për të blerë maska për fytyrën nga koronavirusi.
Ky zhgënjim në brezin e ri po bëhet edhe më i fortë, me disa paralajmërime për tensione ndër breza. Shumë fëmijë gjermanë ende vuajnë nga plagët mendore nga muajt e gjatë të bllokimit dhe jetojnë nga frika e mbylljes së mëtejshme të shkollës.
Angela Merkel ka qenë gjithmonë ngurruese për të përmbledhur trashëgiminë e saj. Por në një fjalim të fushatës së CDU-së muajin e kaluar ajo renditi ato që ajo i konsideronte arritjet e saj më të mëdha në detyrë.
Përgjysmimi i papunësisë. Riparimi i financave publike të Gjermanisë. Duke nisur “Energiewende”, zhvendosja historike e Gjermanisë nga lëndët djegëse bërthamore dhe fosile në ato të rinovueshme. Dhe kursimi i euros.
Megjithëse të rinjtë janë ambivalentë, një pjesë e madhe e votuesve gjermanë do t’i mungojë shumë.
Ndërkohë Merkel, e cila i tha një intervistuesi 23 vjet më parë se nuk donte të ishte “një anije gjysmë e vdekur”, kur u largua nga politika, duket se po e arrin dëshirën e saj. Ajo do të jetë vetëm 67 vjeç kur të dalë në pension si kancelare. Një kapitull krejt i ri qëndron para saj.
Kur ajo të japë dorëheqjen më vonë këtë vit, ajo do të bëjë histori, duke u bërë Kancelarja e parë e pasluftës që heq dorë nga pushteti me vullnetin e saj të lirë.
Disa nga të rinjtë e Gjermanisë do të jenë të trishtuar kur të shohin Merkelin të largohet. Të tjerët mezi presin ndryshimin në krye.
“Sa herë që dilte një çështje e re, gjithmonë e dinit se si do të reagonte Merkel. Ishte disi e parashikueshme”, thotë Imanuel Röver.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
