Al Jazeera: Çka i duhet tërë kjo ushtri Serbisë?

Thirrjet e Qeverisë së Serbisë për ‘Botë Serbe’ teksa rrisin shpenzimet në ushtri, shqetësojnë vendet fqinje, shkruan Al Jazeera.

Më 2019 Serbia pushtoi titujt televizivë kur e tejkaloi për nga shpenzimet ushtarake Kroacinë anëtare të NATO-s.

Shpenzimet ushtarake Serbia i rriti në 1.14 miliardë dollarë, 43% përqind më shumë se ç’shpenzoi në vitin paraprak.

Këtë vit, bugjeti i ushtrisë serbe u dyfishua nga ai i 2018-tës, duke arritur 1 miliard e gjysmë, sipas specialistëve të inteligjencës në Janes Defence Budgets.

Derisa vitin e kaluar pandemia intensifikohej, shumë serbë shtronin dyshimet se cilat ishin prioritetet e shtetit serb – kur u raportua se më shumë para shpenzoheshin në armë se sa në spitale për të trajtuar COVID-19.

Ndërkohë, shfaqjet e muskujve ushtarakë janë bërë gjë e zakonshme.

Më 15 shtator, ndërsa ‘Dita e Unitetit Serb’ u festua si pjesë e një feste të re kombëtare serbe, Presidenti Aleksandar Vuçiç tha se ushtria serbe ishte tashmë “pesë herë më e fortë” se disa vjet më parë, dhe njoftoi rritje edhe më të mëdha të shpenzimeve.

Pas një stërvitjeje ushtarake të qershorit në rajonin e Sanxhakut, Vuçiç tha se ushtria do të “rritet në mënyrë drastike në nëntë muajt e ardhshëm”, dhe “do të jetë gjithmonë në gjendje të mbrojë vendin dhe popullin tonë”.

Këto njoftime i kanë bërë disa në vendet fqinje si Kosova, Bosnja dhe Hercegovina, dhe Mali i Zi të cilët më janë lodhur nga motivet e Serbisë, veçanërisht në mes të thirrjeve të Ministrit të Brendshëm Aleksandar Vulin për formimin e një “Bote Serbe”.

Vulin ka thënë vazhdimisht në publik dhe media lokale se të gjithë serbët duhet të bashkohen politikisht nën drejtimin e Beogradit, dhe “me kalimin e kohës, në mënyrë paqësore … të bashkohen zyrtarisht”, duke sugjeruar që ata të bashkojnë territoret ku ata jetojnë.

Kritikët i kanë kundërshtuar thirrjet e tij si një version i përditësuar i ideologjisë së Serbisë së Madhe të viteve 1990, i cili arriti kulmin me luftën dhe spastrimin etnik në rajon.

“Bota Serbe nuk dallon nga Serbia e Madhe, ose nga thirrja ‘të gjithë serbët në një vend’”, tha Daniel Serwer, një prej negociatorëve të Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit të vitit 1995, e cila i dha fund luftës në Bosnje.

Reuf Bajrovic, bashkëkryetar i organizatës SHBA-Evropë, i tha Al Jazeera-s se beson se Vuçiç po përgatitet të përdorë forcën ushtarake në Kosovë dhe Bosnjë kur rrethanat ndërkombëtare ndryshojnë në favor të tij-si kur trupat amerikane tërhiqen nga KFOR (NATO -quhet forca paqeruajtëse në Kosovë) ose kur Rusia – aleati i Serbisë – vendos të ndërhyjë drejtpërdrejt në rajon.

“Mercenarët e stërvitur nga Rusia në Bosnjë dhe Mal të Zi janë pjesë përbërëse e strategjisë ushtarake serbe për rajonin. ËShtë një kopje e veprimeve të [Presidentit rus Vladimir] para-pushtimit të Putinit në Gjeorgji dhe Ukrainë, “tha Bajrovic.

“Zyrtarët e qeverisë së Vuçiç kanë deklaruar hapur se Serbia do të përdorë forcën ushtarake në lagjen e saj, duke përfshirë një kërcënim që Vuçiç lëshoi kundër trupave të NATO -s në Kosovë javën e kaluar,” tha Bajrovic.

Javën e kaluar, ndërsa tensionet u përshkallëzuan në kufirin Serbi-Kosovë për shkak të një mosmarrëveshjeje mbi targat, Vuçiç i dha NATO-s një ultimatum prej 24 orësh për të reaguar në rast të shpërthimit të dhunës kundër serbëve të Kosovës.

Nëse ata dështojnë ta bëjnë këtë, Serbia do të “reagonte”, i tha ai sekretarit të përgjithshëm të NATO -s në një telefonatë.

“Ne kemi 14 MiG-29 tani,” tregoi Vuçiç duke u thënë zyrtarëve perëndimorë në një talk show serb. “Ata menduan se po bëja shaka … A nuk ka Serbia të drejtë të [përdorë] helikopterët dhe aeroplanët e saj në Serbinë qendrore?”

Serbia do të duhej të braktiste çdo ambicie të BE-së nëse vepronte ushtarakisht kundër Bosnjës ose Kosovës, tha Serwer, duke shtuar: “Por Vuçiç duket se tashmë ka hequr dorë nga pranimi në BE”.

“Situata është e rrezikshme. NATO duhet të bëjë të qartë se nuk do të tolerojë mobilizimin serb të forcave kundër fqinjëve të saj, siç bëri javën e kaluar kundër Kosovës, e cila nuk ka ushtri”, shtoi Serwer.

Sipas Buxhetit të Mbrojtjes Janes, “tensionet me Kosovën mbeten përcaktuesi i vetëm më i rëndësishëm i sigurisë kombëtare” për Serbinë.

Të fshehur nga syri publik

Se ku po shkon saktësisht politika e mbrojtjes serbe është një “pyetje miliona dollarëshe” për Marija Ignjatijevic, studiuese në Qendrën e Beogradit për Politikat e Sigurisë.

“Shumica e dokumenteve planifikuese dhe strategjike të [Serbisë] mbeten të fshehura nga syri i publikut ose nuk ekzistojnë,” tha ajo, duke shpjeguar se rritjet e buxhetit ushtarak bëhen “ad hoc” në përputhje me interesat e politikës së jashtme.

“Për më tepër, Forcat e Armatosura Serbe dhe armatimi keqpërdoren vazhdimisht në stërvitjet dhe paradat pompoze të transmetuara në nivel kombëtar, të ndjekura nga fushatat tabloidale – me qëllim të konsolidimit të pushtetit dhe fitimit të më shumë votave, por edhe për të shënuar në lojërat gjeostrategjike,” tha Ignjatijevic.

Andrew MacDonald, analist kryesor në Janes Defense Budgets, i tha Al Jazeera-s se në vitin 2021, shpenzimet e mbrojtjes të Serbisë u rritën në 2.6 përqind të PBB -së së saj, “padyshim jashtë normës së vendit” dhe “mbi mesataren, veçanërisht për Evropën”.

Për Serwerin, qëndrimi i Vuçiqit është “i qartë”.

Ndërsa është e dyshimtë që presidenti serb do të përdorë forcën ushtarake në Kosovë ose Bosnjë së shpejti, “ai do të mirëpriste një mundësi për ta bërë këtë,” tha Serwer.

“Serbia po forcon lidhjet e saj me Rusinë dhe Kinën, duke zvogëluar aspiratat e saj evropiane dhe duke u përqëndruar në” Botën Serbe “, e cila është një tjetër emër për Serbinë e Madhe.

“Bilanci ushtarak në rajon po ndryshon, gjë që ka një ndikim në perceptimet kudo.”

Përkthyer dhe përshtatur nga Al Jazeera për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.