A i kemi besuar të gjithë një miti të depresionit?

Një studim i ri mbi “teorinë e serotoninës së depresionit”, tregon se depresioni nuk shkaktohet nga nivelet e ulëta të serotoninës ose thënë ndryshe nga “hormoni i lumturisë”.

Megjithëse, ky studim nuk thotë se ilaçet nuk kanë efekt, përgjigja ndaj tij, ka ndezur shumë pyetje se si njerëzit duhet ta trajtojnë sëmundjen mendore.

Sara, një vajzë e cila kishte pasur episodin e saj të parë të madh psikiatrik, në fillim të të 20-ave, dhe doktorët i kishin thënë se mjekimi që i ishte dhënë ishte si “insulina për një diabetik”. D.m.th ishte thelbësore, dhe do të korrigjonte diçka kimikisht të gabuar në trurin e saj, nuk i bënin mirë.

Nëna e saj kishte diabet të tipit 1, kështu që ajo e mori këtë shumë seriozisht.

Sara vazhdoi të qëndronte nën efektin e ilaçeve edhe pse dukej se ato e bënin të ndihej më keq, duke bërë Sara-n, që përfundimisht të filloj të dëgjoj zëra kërcënues që i thoshin të vriste veten.

Megjithatë, pretendimi se ajo kishte nevojë për ilaçin ashtu si një diabetik ka nevojë për insulinë nuk bazohej në ndonjë provë mjekësore.

“Ju ndiheni të tradhtuar nga njerëzit që keni besuar”, shprehet ajo.

Reagimi i saj ndaj ilaçit ishte ekstrem, por mesazhi i “çekuilibrit kimik” që iu dha nuk ishte i pazakontë.

Shumica e psikiatërve thonë se kanë ditur prej kohësh se nivelet e ulëta të serotoninës nuk janë shkaku kryesor i depresionit dhe ky dokument nuk zbulon ndonjë gjë të re.

Megjithatë, reagimi jashtëzakonisht i madh publik ndaj tij, sugjeron se ky ishte një lajm për shumë njerëz.

Disa njerëz filluan duke thënë se ilaçet kundër depresionit nuk funksionojnë për të rregulluar një çekuilibër kimik, madje disa pretendojnë se ato nuk funksionojnë fare.

Dhe mjekët kanë frikë se në konfuzion, njerëzit mund të ndalojnë marrjen e ilaçeve të tyre papritur dhe të rrezikojnë efekte serioze të tërheqjes.

Instituti Kombëtar për Shëndetin dhe Përsosmërinë e Kujdesit (NICE) thotë se këto barna nuk duhet të ndërpriten papritur, përveç në raste urgjente mjekësore dhe ulja e dozës ngadalë mund të minimizojë simptomat e tërheqjes.

Çfarë tregoi hulumtimi?

Hulumtimi i fundit në këtë drejtim, shqyrtoi 17 studime dhe zbuloi se njerëzit me depresion nuk kishin nivele të ndryshme të serotoninës në trurin e tyre.

Gjetjet ndihmojnë për të përjashtuar një mënyrë të mundshme që ilaçet mund të funksionojnë – duke korrigjuar një mangësi.

“Shumë prej nesh e dinë se marrja e paracetamolit mund të jetë e dobishme për dhimbjet e kokës dhe nuk mendoj se dikush beson se dhimbja e kokës shkaktohet nga pamjaftueshmëria e paracetamolit në tru”, thekson Dr. Michael Bloomfield.

Pra, a funksionojnë ilaçet kundër depresionit?

Hulumtimet sugjerojnë se ilaçet kundër depresionit funksionojnë pak më mirë se placebo-t (ilaçet e rreme që përdoren për t’ju thënë njerëzve se janë të vërteta). Ka debate midis studiuesve se sa i rëndësishëm është ky ndryshim.

Brenda kësaj mesatareje është një grup njerëzish që përjetojnë rezultate shumë më të mira me ilaçet kundër depresionit – mjekët thjesht nuk kanë një mënyrë të mirë për të ditur se cilët janë ata njerëz kur japin receta.

Profesoresha Linda Gask, në Kolegjin Mbretëror të Psikiatrit, thotë se ilaçet kundër depresionit janë “diçka që ndihmojnë shumë njerëz më shpejt, të ndihen më mirë”, veçanërisht në një krizë.

Por një nga autorët e letrës së serotoninës, Profesor Joanna Moncrieff, thekson se shumica e kërkimeve nga kompanitë e barnave janë afatshkurtëra, kështu që dihet pak se sa mirë bëjnë njerëzit pas muajve të parë.

“Ju duhet të thoni se ne do të vazhdojmë t’i shqyrtojmë ato dhe ne nuk do t’ju mbajmë në to më gjatë sesa duhet të jeni në to”, diçka që shpesh nuk ndodh, thotë Gask.

Ndërsa lënja e depresionit të pa trajtuar mund të mbart rreziqë, disa njerëz do të përjetojnë efekte anësore serioze nga ilaçet kundër depresionit – të cilat autorët e studimit të serotoninës thonë se duhet të komunikohen më qartësisht.

Që nga vjeshta e kaluar, mjekëve në Mbretërinë e Bashkuar u është thënë se duhet të ofrojnë terapi, stërvitje, vëmendje ose meditim për njerëzit me raste më pak të rënda të depresionit së pari, përpara se të provojnë mjekimin.

Si u fol për hulumtimin?

Një përgjigje tipike mashtruese pohoi se studimi tregoi se përshkrimi i antidepresantëve ishte “i ndërtuar mbi një mit”.

Por studimi nuk shqyrtoi fare përdorimin e antidepresantëve.

Serotonina luan një rol në humor, kështu që rregullimi i saj mund t’i bëjë njerëzit të ndihen më të lumtur të paktën në afat të shkurtër, edhe nëse nuk kishin nivele anormalisht të ulëta për të filluar. Mund të ndihmojë gjithashtu trurin të krijojë lidhje të reja.

Të tjerë kanë pohuar se ky studim tregon se depresioni nuk ishte kurrë një sëmundje në trurin e njerëzve, por një reagim ndaj mjedisit të tyre.

“Sigurisht që janë të dyja”, thotë Mark Horowitz, një nga autorët e gazetës.

“Gjenetika juaj ndikon në ndjeshmërinë tuaj ndaj stresit”, për shembull.

Por njerëzit që kanë një përgjigje të kuptueshme ndaj rrethanave të vështira mund të ndihmohen më mirë me “këshillim për marrëdhëniet, këshilla financiare ose një ndryshim pune” sesa me ilaçe.

Sidoqoftë, Zoe, e cila jeton në Australinë juglindore dhe përjeton depresion të rëndë dhe psikozë, thotë se riemërtimi i depresionit si “shqetësim” që do të largohej nëse “thjesht i rregullojmë të gjitha problemet sociale”.

Psikoza ndodh në familjen e saj, por episodet shpesh shkaktohen nga ngjarje stresuese si afatet e provimeve.

Zoe ka qenë në gjendje të bëjë një “llogaritje” efektet anësore të ilaçeve “ia vlen” për të shmangur episodet e rënda.

Dhe kjo është një gjë për të cilën bien dakord të gjithë ekspertët që folën për BBC News – pacientët duhet të kenë më shumë informacion, shpjeguar më mirë, në mënyrë që të mund t’i bëjnë vetë këto llogaritje të vështira.

Marrë nga “BBC”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.