Jeremy Bowen: Sulmi i Iranit ndaj Izraelit i ofron Netanyahut një litar shpëtimi

Nuk kaluan shumë ditë më parë që kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ishte nën presion të madh.

Pasi shtatë punonjës të ndihmës nga World Central Kitchen u vranë nga Ushtria izraelite në Gaza më 1 prill, presidenti i SHBA-ve, Joe Biden, dukej se më në fund humbi durimin me aleatin e tij të mundimshëm.

Në të njëjtën ditë, Izraeli sulmoi kompleksin diplomatik iranian në Damask, duke vrarë një gjeneral të lartë, të paktën gjashtë oficerë të tjerë dhe duke shkelur konventat ligjore që ndalojnë sulmet ndaj ambasadave.

Izraeli pretendoi, në mënyrë jo bindëse, se Irani e kishte humbur atë mbrojtje duke e kthyer ndërtesën konsullore që shkatërroi në një post ushtarak. Irani premtoi se do të hakmerrej, por sulmet e mëparshme ndaj komandantëve të lartë kishin gjeneruar më shumë fjalë sesa veprime.

Jashtë Iranit, sulmi ndaj Damaskut u la në hije nga tërbimi i shkaktuar nga vrasja e ekipit nga World Central Kitchen, një organizatë bamirëse me bazë në SHBA.

Shtëpia e Bardhë lëshoi një deklaratë të furishme nga Presidenti Biden. Ai ishte “i indinjuar dhe zemërthyer”. Nuk ishte një incident i pavarur. Izraeli nuk po bënte mjaftueshëm për të mbrojtur punonjësit e ndihmës apo civilët palestinezë.

Në një telefonatë të zemëruar me kryeministrin, ai kërkoi lëshime të mëdha. Gaza duhet të përmbytet me ndihma humanitare. Izraeli duhet të hapë më shumë pika kufitare, si dhe portin e kontejnerëve në Ashdod, më pak se një orë me makinë larg fëmijëve që vdesin nga uria në Gazën veriore.

Kryeministri Netanyahu premtoi se gjërat do të ndryshojnë. Pavarësisht kësaj, Izraeli ishte në ngecje.

Përveçse ndjeu nxehtësinë nga Shtëpia e Bardhë, Netanyahu ishte gjithashtu nën presionin e ekstremistëve ultranacionalistë, mbështetja e të cilëve në parlamentin e Izraelit e mban koalicionin e tij në pushtet. Ata jo vetëm që janë kundër përmbytjes së Gazës me ndihma.

Ata besojnë se lufta i ka dhënë Izraelit një mundësi të çmuar për të rivendosur hebrenjtë në Gaza. Vendbanimet hebraike atje u evakuuan dhe u shkatërruan nga Izraeli në vitin 2005 si pjesë e një tërheqjeje të njëanshme nga territori.

Nga fundi i javës së kaluar, SHBA-të po rrisnin presionin. Të enjten, Samantha Power, zyrtarja më e lartë humanitare amerikane, tha se ishte “e besueshme” që zija e bukës po prekte tashmë pjesë të Gazës.

Ishte e qartë për miqtë e Izraelit si dhe për armiqtë e tij se rrethimi gjashtë-mujor i Gazës kishte krijuar krizën më urgjente të ushqimit në botë. Pati një tjetër shpërthim spekulimesh se SHBA do të vendoste kushte për përdorimin e armëve që i furnizon Izraelit.

Të shtunën në mëngjes, disa orë para sulmit iranian ndaj Izraelit, The New York Times bëri jehonë në thellimin e zemërimit, veçanërisht në mesin e demokratëve të shquar në Kongresin amerikan. Ai bëri thirrje për një pauzë në furnizimin e armëve për Izraelin dhe iu nënshtrua Benjamin Netanyahut.

Nën titullin “Ndihma ushtarake për Izraelin nuk mund të jetë e pakushtëzuar”, bordi redaktues i gazetës kritikoi Netanyahun dhe palët e vijës së ashpër në qeverinë e tij për thyerjen e “lidhjes së besimit” me Amerikën. Angazhimi i SHBA-ve ndaj Izraelit dhe e drejta e tij për t’u mbrojtur, nuk do të thotë se Presidenti Biden “duhet të lejojë zotin Netanyahu të vazhdojë të luajë lojërat e tij cinike të dyfishta”.

Pastaj sulmi i parë i drejtpërdrejtë i Iranit ndaj Izraelit i ofroi kryeministrit një litar shpëtimi.

Në një arritje të jashtëzakonshme të bashkëpunimit ushtarak, SHBA-të dhe aleatët e tjerë perëndimorë ndihmuan Izraelin të rrëzonte më shumë se 300 dronë dhe raketa të lëshuara nga Irani. Asnjë udhëheqës arab nuk ka qenë një kritik më i ashpër i luftës së Izraelit në Gaza sesa mbreti Abdullah i Jordanisë. Por forcat ajrore të Jordanisë iu bashkuan operacionit, duke rrëzuar predha që shkonin drejt Izraelit.

Thirrjet për vendosjen e kushteve për ndihmën ushtarake për Izraelin u zëvendësuan me shprehje të fuqishme solidariteti.

Kryeministrit Netanyahu i janë paraqitur mundësi të reja politike. Gaza është jashtë titujve, të paktën për një ose dy ditë.

Por presioni ndaj kryeministrit ka ndryshuar. Nuk ka shkuar. Lëvizjet e ardhshme të Izraelit mund ta dyfishojnë atë.

Presidenti Biden e ka bërë shumë të qartë se çfarë mendon se duhet të ndodhë më pas. Izraeli duhet të shpallë fitoren në këtë episod, “të marrë fitoren”, dhe jo të kthejë kundër. Ai deklaroi, përsëri, se mbështetja e Amerikës për Izraelin ishte “e hekurt”.

Kjo i përshtatej politikës së tij të qëndrueshme që nga sulmet e Hamasit më 7 tetor. Presidenti dhe administrata e tij kanë punuar shumë për të ndaluar një luftë më të gjerë dhe gjithëpërfshirëse në Lindjen e Mesme, edhe pse dërguan furnizime masive me armë për Izraelin që janë përdorur me efekte shkatërruese dhe vdekjeprurëse në Gaza.

Që nga tetori, Izraeli ka pranuar armët dhe mbështetjen diplomatike që i shoqëroi dhe ka injoruar thirrjet gjithnjë e më të dëshpëruara dhe të zemëruara të Joe Biden për të respektuar ligjet e luftës dhe për të mbrojtur civilët.

Vetëm pak ditë pas bashkëpunimit të paprecedentë ushtarak nga aleatët e tij kundër Iranit, Izraeli duket edhe një herë i vendosur të injorojë jo vetëm këshillën e Joe Biden për të mos u hakmarrë, por ndjenjat shumë të ngjashme nga vendet e tjera që ndihmuan të shtunën mbrëma.

Ashtu si Joe Biden, kryeministri Rishi Sunak në Britani dhe Presidenti Emmanuel Macron në Francë vendosën avionë luftarakë, të dy dënuan Iranin dhe të dy i kanë kërkuar Izraelit të mos kundërpërgjigjet.

Ata po përballen me besimet dhe instinktet e vjetra në Izrael. Njëra është bindja e thellë se mbijetesa e Izraelit varet nga reagimi ndaj sulmeve me forcë dërrmuese.

Një tjetër është këndvështrimi i Benjamin Netanyahu, i shprehur shumë herë gjatë viteve të tij në pushtet, se Irani është armiku më i rrezikshëm i Izraelit, i vendosur për shkatërrimin e shtetit hebre. Shumë izraelitë ndajnë këtë pikëpamje.

Tani, pas vitesh armiqësie që nga Revolucioni Islamik në 1979, Irani për herë të parë ka ngritur një sulm të drejtpërdrejtë ndaj Izraelit. Një luftë e gjatë klandestine ka dalë nga hija.

Izraeli ka thënë se pyetja nuk është nëse do të kundërpërgjigjet, por kur dhe si. Kabineti i luftës ka debatuar se si ta bëjë këtë pa ndezur një luftë gjithëpërfshirëse. Në fund, megjithatë, çdo sulm do të luajë kumar se Irani nuk dëshiron luftë të gjithanshme dhe do të përgjigjet në përputhje me rrethanat. Ky është një supozim i rrezikshëm. Të dyja palët tashmë kanë keqvlerësuar qëllimet e tjetrës.

Edhe një herë, Benjamin Netanyahu dhe qeveria e tij janë të prirur për të injoruar dëshirat e aleatëve të cilët kanë bërë më shumë për të ndihmuar Izraelin kundër armiqve të tij. Aleatët e tij ultranacionalistë po kërkojnë një sulm dërrmues ndaj Iranit. Njëri prej tyre tha se Izraeli duhet të “tërbohet”.

Në të njëjtën kohë katastrofa humanitare vazhdon në Gaza. Vëmendja ndërkombëtare është larguar prej saj, por do të kthehet. Ushtria izraelite është ende duke operuar në Gaza dhe ende po vret civilë. Dhuna vdekjeprurëse midis palestinezëve dhe kolonëve hebrenj në Bregun Perëndimor është rritur sërish. Lufta kufitare e Izraelit me Hezbollahun mund të përshkallëzohet shpejt.

Irani është zotuar se do të kundërpërgjigjet më fort nëse Izraeli sulmon. Shefi i shtabit të forcave të tij të armatosura, Hossein Baqeri, tha se sulmi ndaj Izraelit ishte “i kufizuar” dhe premtoi një përgjigje “shumë më të madhe” nëse Izraeli hakmerret.

Amerikanët kanë thënë se nuk do të ndihmojnë nëse Izraeli sulmon Iranin. Por është e vështirë të besohet se përkufizimi i Joe Biden për një angazhim “të hekurt” ndaj sigurisë së Izraelit do ta mbante SHBA-të mënjanë nëse Irani do t’i përgjigjej një sulmi izraelit me një tjetër të tijin.

Rrëshqitja vazhdon drejt një lufte më të gjerë në Lindjen e Mesme dhe një krize më të thellë globale.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.