11 shtator ka edhe për Kilin, 49 vjet nga grushti i shtetit

Është rrënjosur në historinë botërore kolektive data 11 shtator, pas sulmit masiv terrorist në SHBA, në vitin 2001, ku kullat binjake të njohura si World Trade Center u rrëzuan, të goditur nga avionë të marrë peng prej grupimit terrorist Al-Qaeda.

Por, kjo datë, e ka edhe një paravijë tjetër tepër të rëndësishme historike, pasi më 11 shtator 1973, gjenerali Augusto Pinochet, realizoi në mënyrë të suksesshme një grusht shteti, duke rrëzuar nga posti presidentin e asaj kohe në Kili, Salvador Allende.

Dyshime të shumta historike ka pasur kjo ngjarje dhe versione të ndryshme.

Një artikull tepër interesant i prestigjiozes britanike “The Guardian” gjithsesi, ka hedhur dritë vitin e shkuar sa i përket disa detajeve të papublikuara më par, ku zbulohet se Shërbimi Sekret Australian i Inteligjencës (Asis), pati rol në destabilizimin e Qeverisë kiliane.

Dokumentet e deklasifikuara të qeverisë australiane dëshmojnë se në dhjetor të vitit 1970 ministri i jashtëm liberal dhe më vonë kryeministri, Billy McMahon, miratoi një kërkesë për të hapur bazën.

Për 18 muaj nga viti 1971, Asis kreu operacione të fshehta në Kili.

Raportet në komisionin mbretëror Hope të vitit 1974 dhe 1983 gjetjet e të cilit nuk janë publikuar kurrë, spekuluan se Australia bashkëpunoi fshehurazi kundër qeverisë së ish-presidentit kilian Salvador Allende.

Fernandes

Dokumentet janë në mesin e qindrave që kanë përfunduar në duart e Fernandes, një autor dhe profesor i studimeve ndërkombëtare dhe politike në Universitetin e New South Wales në Canberra.

Ai i ka bërë presion qeverisë federale të Australisë që të deklasifikojë dosjet historike të sigurisë kombëtare në operacionet e fshehta të Asis në Kamboxhi dhe Indonezi, si dhe Kili.

Dokumentet e sapo publikuara janë redaktuar shumë dhe i referohen Asis me emrin e koduar “MO9”.

Gjykata e apelit administrativ të Australisë tani po shqyrton nëse do të lëshojë versione të plota të të njëjtave dokumente arkivore.

Këto të fundit përfshijnë raporte sekrete dhe të inteligjencës dhe qeverisë.

Fernandes dhe avokati i tij argumentojnë se siguria kombëtare nuk rrezikohet nga lëshimi i dokumenteve të pacensuruara dhe shumica e atyre që përmenden kanë ndërruar jetë.

“Qeveria Australiane flet shumë për luftimin e ndërhyrjes së huaj, por ndihmon në përmbysjen e një qeverie demokratike në Kili. Pastaj godet klasifikimet e sigurisë kombëtare në regjistrat e tij për të parandaluar që publiku të dijë se për çfarë bëhet fjalë. Por siguria kombëtare duhet të jetë një qëllim jo një alibi. Duhet të nënkuptojë sigurinë e publikut australian. Nuk duhet të nënkuptojë mbrojtjen e politikëbërësve nga llogaridhënia demokratike”, thekson Fernandes për “The Guardian”.

Detajet

Në qershor, Ian Latham, një avokat që punonte me Fernandes, tha se Asis kishte zyra në Kili dhe priste agjentë të CIA -s.

Prokurorja e përgjithshme, Michaelia Cash, lëshoi ​​të ashtuquajturën “certifikatë të interesit publik” që kundërshtonte lëshimin e dokumenteve.

Kjo shtyp zbulimin e çdo dëshmie nga agjenci të tilla si agjencitë e inteligjencës, duke këmbëngulur se është “në kundërshtim me interesin publik.

Por, në fund të qershorit qeveria lëshoi ​​një sasi letrash të redaktuara për Fernandes dhe Latham që rendisin jetën – dhe makinacionet politike – rreth stacionit Santiago Asis.

Një raport i fshehtë tregon se Asis dërgoi agjentë dhe pajisje në Kili pas zgjedhjes së Allendes.

Një dokument tjetër zbulon tensionet në marrëdhëniet midis CIA-s dhe Asis.

Vetëm disa javë para se të hapet stacioni, një dokument tjetër zbulon se një zyrtar i lartë australian shprehu shqetësim në lidhje me krijimin e Asis-it në Kili.

SHBA-të

Pasi nuk arriti të orkestrojë drejtpërdrejt një ndërhyrje ushtarake në vitin 1971, strategjia e qeverisë amerikane Nixon për të minuar qeverinë Allende varej nga kultivimi i një “klime të grushtit të shtetit”.

Kjo përfshinte minimin e ekonomisë kiliane, politikës kombëtare derisa vendi të bëhet i pakontrollueshëm.

Në pranverën e vitit 1973, Whitlam urdhëroi drejtorin e Asis Robertson të mbyllte operacionet e Asis në Kili.

Whitlam, sipas Robertson, “ishte i shqetësuar për operacionin M09 në Kili”.

Më 1 korrik – vetëm dy muaj para grushtit ushtarak që do të përfundonte me rrëzimin e qeverisë “Allendes” nga gjenerali Augusto Pinochet – stacioni Asis në Santiago i raportoi Canberra-s se ishte mbyllur.

“Të gjitha regjistrimet e mbetura të stacionit etj. Janë shkatërruar”.

Më 11 shtator të vitit 1973, Pinochet bëri grushtin e tij të shtetit të mbështetur nga SHBA-të.

Allende mbajti fjalimin e tij të fundit si president ndërsa trupat u grumbulluan jashtë pallatit të tij. Ai u zotua se nuk do të japë dorëheqjen por u vetëvra në të njëjtën ditë.