Zbulohet nga shkencëtarët dëshmia e parë e vrimës së zezë rrotulluese

Astronomët kanë kapur provat e para të drejtpërdrejta të rrotullimit të një vrime të zezë.

Çka ofron njohuri të reja mbi objektet më enigmatike të universit.

Vëzhgimet fokusohen në vrimën e zezë supermasive në qendër të galaktikës fqinje Messier 87, hija e së cilës u fotografua nga teleskopi Event Horizon.

Ngjashëm si shumë vrima të zeza supermasive, M87 përmban rryma të fuqishme që lëshohen nga polet me shpejtësinë e dritës afër hapësirës ndërgalaktike.

Shkencëtarët kanë parashikuar se rrotullimi i një vrime të zezë fuqizon këto rryma kozmikë, por deri më tani provat e drejtpërdrejta ishin të pakapshme.

“Pas suksesit të imazhit të vrimës së zezë në këtë galaktikë me teleskopin Event Horizon, nëse kjo vrimë e zezë rrotullohet apo jo ka qenë një shqetësim qendror midis shkencëtarëve”, ka thënë Kazuhiro Hada, i Observatorit Kombëtar Astronomik të Japonisë.

“Tani pritjet janë kthyer në siguri. Kjo vrimë e zezë përbindësh me të vërtetë po rrotullohet”, ka thënë ai.

M87 ndodhet 55 metra vite dritë nga Toka dhe strehon një vrimë të zezë 6.5 miliardë herë më masive se Dielli.

Pak përtej vrimës së zezë është një disk grumbullimi i gazit dhe pluhurit, që rrotullohet në greminën e gropës kozmike.

Një pjesë e këtij materiali është e destinuar të bjerë në vrimën e zezë, duke u zhdukur përgjithmonë.

Kurse një pjesë nxirret jashtë nga polet e vrimës së zezë me më shumë se 99,99 për qind të shpejtësisë së dritës.

Modelet teorike sugjerojnë se rrotullimi i vrimës së zezë është përgjegjës për këtë fenomen.

Sakaq, shkencëtarët mendojnë se grimcat e ngarkuara në disk prodhojnë një fushë magnetike të fuqishme dhe se ndërsa vrima e zezë rrotullohet, ajo tërheq fushën me vete.

Kjo e mbyll fushën në një mënyrë që mund të përshpejtojë grimcat larg vrimës së zezë, duke nxjerrë energji nga rrotullimi i vrimës së zezë gjatë procesit.

Puna e fundit përdori vëzhgimet e M87 nga një rrjet global radioteleskopësh të marra nga viti 2000 deri në vitin 2022.

Çka zbuloi një cikël të përsëritur 11-vjeçar në avion, i cili u zbulua se pritej rreth një pike qendrore në skajin e vrima e zezë.

Kjo tregoi një mospërputhje midis boshtit të rrotullimit të vrimës së zezë dhe diskut të grumbullimit, duke bërë që avioni të lëkundet si një majë rrotulluese.

“Zbulimi i këtij precesioni ofron prova të qarta se vrima e zezë supermasive në M87 me të vërtetë po rrotullohet, duke rritur kështu kuptimin tonë për natyrën e vrimave të zeza supermasive”, kanë thënë autorët.

Marrë nga “The Guardian”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.