Shkrim nga Wolfgang Ischinger, ish-ambasador gjerman në Washington, për “The New York Times”:
Diçka qesharake në lidhje me të qenit evropian, gjatë zgjedhjeve presidenciale amerikane, është besimi se duhet të lejohen të votojnë.
Dhe a mund të na fajësoni?
Kush mund të pushtojë Zyrën Ovale shihet me të drejtë nga shumë njerëz në Evropë si një vendim me rëndësi ekzistenciale për mirëqenien dhe sigurinë e kontinentit.
Nuk është çudi që edhe me një luftë të ndezur në Evropë që përfshin kërcënime të përsëritura bërthamore nga Kremlini, zhvillimet në fushatat e SHBA-ve kanë marrë vëmendje edhe më të madhe në shtypin evropian.
Më shumë se zakonisht.
Duke pasur parasysh luftën në Ukrainë, rreziqet e një lufte më të madhe në Lindjen e Mesme dhe sfidën e përshpejtuar të Kinës ndaj parësisë amerikane, Evropa ka nevojë për SHBA-të më shumë sesa që nga fundi i Luftës së Ftohtë.
Dhe Amerika ka ende një pasuri unike dhe të vlefshme që lista e saj në rritje e rivalëve dhe kundërshtarëve nuk e ka: aleatë dhe partnerë të besueshëm në Evropë.
Gjatë viteve, Konferenca e Sigurisë e Mynihut, forumi ndërkombëtar i sigurisë që e drejtova për 14 vjet, ka renditur një listë të gjatë të detyrave transatlantike.
Në thelb janë tre sfida strategjike me të cilat Amerika dhe Evropa do të duhet të përballen, pavarësisht se kush do të fitojë zgjedhjet në SHBA në nëntor.
Mënyra se si do t’i trajtojmë ata do të vendosë nëse aleanca transatlantike do të vazhdojë si partneriteti i ngushtë që kemi njohur për 75 vitet e fundit apo do të zhbëhet.
Së pari, duhet të flasim për Kinën.
Ndryshe nga Bashkimi Evropian, i cili e përcakton Kinën si një konkurrent dhe rival sistematik, Amerika duket se ka arritur në përfundimin, në një shfaqje të rrallë të marrëveshjes dypartiake, se Kina tani nuk është vetëm rivali i saj kryesor, por edhe kundërshtari i saj kryesor afatgjatë në terma të fuqisë dhe ndikimit global politik dhe ushtarak.
Mosmarrëveshja transatlantike për mënyrën më të mirë për t’u marrë me Kinën është tashmë e dukshme dhe duket se do të përkeqësohet.
Kur bëhet fjalë për trajtimin e Rusisë, Evropa dhe SHBA-të kanë pasur një mekanizëm të përpunuar konsultimi dhe koordinimi për shtatë dekadat e fundit: NATO-n.
Me Kinën, nuk ka asgjë të krahasueshme.
Pse nuk u konsultua Evropa kur SHBA-të vendosën të mohojnë disa çipa gjysmëpërçues që të eksportohen në Kinë?
A ka ndonjë strategji të rënë dakord për Tajvanin?
Siç shihet nga Evropa, ideja gjithnjë e më e popullarizuar në Washington se Amerika duhet të përqendrohet në Kinë dhe t’i lërë Ukrainës për t’u marrë me evropianët është krejtësisht e rrezikshme.
Shumë evropianë mendojnë se Kina mund ta interpretojë fare mirë uljen e mbështetjes së SHBA-ve për Ukrainën si një shenjë dobësie. (Të kujtohet Afganistani?)
Krijimi i një organi të plotë me staf të fokusuar në koordinimin e Kinës dhe rajonit të Azisë Paqësorit duhet të jetë në krye të agjendës sonë të përbashkët.
Një grup i zgjeruar i 7-shes që përfshin Australinë, Korenë e Jugut dhe fuqi të tjera rajonale mund të jetë një opsion, por ndoshta jo i mjaftueshëm.
Më pas, duhet të fillojmë të flasim si të rritur për të paguar faturat tona të mbrojtjes.
Ngacmuesi më i madh afatgjatë në NATO është zhdukur plotësisht: evropianët nuk po refuzojnë më të mbajnë një pjesë të drejtë të barrës së përbashkët të mbrojtjes.
Buxhetet e mbrojtjes kudo janë rritur; anëtarët e aleancës zotohen për vitin 2014 të shpenzojnë 2 për qind të PBB-së kombëtare që është përmbushur nga shumica.
Cili është problemi?
Me pak fjalë, ne në Evropë shpenzojmë eurot tona të mbrojtjes në mënyrë tepër joefikase, sepse nuk mund të biem dakord se ku dhe si t’i prodhojmë armët tona ose çfarë të blejmë.
Prej vitit 2016, SHBA-të përdorën rreth 30 sisteme të mëdha ushtarake, nga avionët te fregatat, krahasuar me rreth 180 sisteme midis aleatëve evropianë.
Më keq akoma, evropianët bëjnë më shumë se dy të tretat e prokurimeve të tyre ushtarake në SHBA, duke i lënë kompanitë evropiane të uritura për investime shumë të nevojshme.
Ky është një lajm i shkëlqyeshëm për industrinë amerikane të mbrojtjes, por është politikisht i paqëndrueshëm në Evropë në planin afatgjatë.
Senatorët në Washington janë të lumtur kur shumë punësime të prodhimit të mbrojtjes ndodhin në shtetin e tyre.
Politikanët evropianë nuk janë të ndryshëm.
Nëse Amerika vërtet dëshiron që Evropa të jetë më e përgjegjshme për sigurinë e kontinentit të saj, Washington-i duhet të inkurajojë partnerët evropianë që të zhvillojnë dhe blejnë më shumë armë në Evropë dhe ta bëjnë këtë në mënyrë të koordinuar.
Nëse do ta kishim marrë së bashku dhe do të bënim më shumë bashkim dhe ndarje mes BE-së dhe partnerët evropianë të NATO-s, ne mund të kursenim rreth 15 miliardë euro ose më shumë çdo vit dhe t’i shpenzonim për më shumë sisteme dhe më të mira, si dhe për më shumë municione.
Së fundi, duhet të flasim për vlerat tona të përbashkëta perëndimore.
A nuk është ndryshimi kryesor midis nesh dhe regjimeve autoritare ose diktatoriale, përkushtimi ynë ndaj të drejtave të njeriut, ndaj shtetit të së drejtës, ndaj mirësjelljes në këtë epokë të mosndëshkimit, siç e quajti dikur Dejvid Miliband, ish-sekretari i jashtëm britanik, çrregullimin aktual global?
Ne mund dhe duhet të jemi krenarë për këtë angazhim.
Problemi është se bota perëndimore – dhe në veçanti SHBA-të – po akuzohen për zbatimin e standardeve të dyfishta në trajtimin e luftërave, konflikteve dhe abuzimeve të të drejtave të njeriut.
Kjo nuk është një pikë e re mosmarrëveshjeje. Por luftërat e njëkohshme në Ukrainë dhe Gaza kanë bërë që problemi të jetë shumë më i keq – dhe praktikisht i pa menaxhueshëm.
Vendet perëndimore presin që bota të mbështesë rezolutat tona që dënojnë sjelljen ruse në Ukrainë, por ne e kemi të vështirë të reagojmë në lidhje me zhvillimin e luftës në Gaza.
Si rezultat, besueshmëria jonë kolektive ka pësuar një goditje.
Është një goditje për identitetin tonë, por gjithashtu zvogëlon aftësinë tonë kolektive për të kundërshtuar përparimet në rritje të autoritarizmit dhe shpërfilljen e hapur dhe në rritje të ligjit ndërkombëtar.
A ka ndonjë recetë të lehtë për të eliminuar këtë boshllëk besueshmërie?
Jo, por riangazhimi kolektiv dhe solemn ndaj sundimit të ligjit dhe Kartës së Kombeve të Bashkuara në qasjen tonë ndaj konflikteve dhe krizave ndërkombëtare mund të jetë hapi i parë.
Të gjitha këto sfida janë komplekse dhe nuk zgjidhen lehtësisht.
Evropa nuk duhet të ketë iluzione: Asnjëri nga dy kandidatët presidencialë të SHBA-ve nuk mund të pritet të prodhojë mrekulli.
Megjithatë, shumë evropianë shpresojnë që një presidencë e Kamala Harris, duke ndjekur hapat e Joe Biden, do të ishte më e prirur për të dëgjuar shqetësimet evropiane për Rusinë dhe Kinën dhe për sigurinë transatlantike, sesa Donald Trump, historia transatlantike e të cilit nuk ishte e një harmonie të vazhdueshme.
Dyshimet që ai shprehu për NATO-n gjatë dhe pas presidencës së tij janë ende në mendjet e shumë liderëve evropianë.
Megjithatë, diskutimi transatlantik me një Shtëpi të Bardhë të drejtuar nga Harris mund të jetë po aq i ashpër sa do të ishte me një administratë të dytë Trump kur bëhet fjalë për ekonominë, tregtinë, investimet dhe teknologjinë.
Paçka se kush fiton Shtëpinë e Bardhë në nëntor, presidenti i ri amerikan dhe liderët evropianë duhet t’i kujtojnë vetes përfitimet reale të kësaj marrëdhënieje me rëndësi qendrore.
E të vazhdojnë bisedën.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
