Ishte mesnatë në Teheran, ora shënonte 10 e mbrëmjes në Beograd.
Ishte 13 prill dhe një fushatë masive dezinformuese nisi.
Në atë kohë, Irani sapo kishte filluar një nga sulmet e tij më të mëdha me dronë dhe raketa kundër Izraelit, duke rritur tensionet tashmë të acaruara në Lindjen e Mesme.
Me një botë të shqetësuar duke ndjekur nga afër lajmet, një media e panjohur në gjuhën serbe filloi të shpërndante artikuj mbi sulmin iranian me shpejtësi marramendëse — më shumë se 100 histori çdo orë — edhe pse faktet dhe detajet ishin të pakta.
Pjesa më e madhe e informacionit dukej se vinte nga kanalet e Telegram në gjuhën ruse, rrjeti RT i financuar nga Kremlini ose media të tjera të drejtuara nga shteti rus.
Një hetim mujor nga Shërbimi Ballkanik i Radios Evropa e Lirë përcaktoi se ishte pjesë e një rrjeti më të gjerë dezinformues pro-Kremlinit, i cili përdor automatizimin për të krijuar me shpejtësi qindra artikuj lajmesh, shpesh të bazuara në përmbajtje nga mediat ruse të ndaluara nga BE.
Në shkurt, VIGINUM, organi qeveritar francez që monitoron ndërhyrjet digjitale të huaja, publikoi një raport mbi një rrjet propagandistik pro-rus të quajtur “Portal Kombat”.
Ai identifikoi rreth 193 faqe interneti që synonin të përhapnin gjerësisht informacionin nga burime pro-ruse, si dhe nga organet dhe institucionet ruse të lajmeve.
Për katër muaj, Radio Evropa e Lirë gjurmoi faqet e internetit në shumë gjuhë që synonin audiencën në Bosnje-Hercegovinë, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi.
Hetimi hodhi dritë mbi operacionin global, duke treguar se si “artikujt” gjeneroheshin automatikisht dhe përfundonin në faqet e internetit në gjuhën lokale që maskoheshin si burime legjitime lajmesh — një prirje në rritje në luftën e dezinformimit në mbarë botën.
Simpatia me Rusinë
Ballkani ka dëshmuar prej kohësh se është një terren pjellor për narrativat pro-ruse, veçanërisht në Serbi, presidenti i së cilës Aleksandar Vuçiç ka krijuar marrëdhënie miqësore me presidentin rus Vladimir Putin, ndërkohë që po kërkon anëtarësimin në BE.
Versionet ballkanike të faqeve të internetit të Portal Kombat ishin jashtëzakonisht të ngjashme në gjuhë të ndryshme.
Të gjitha faqet e lajmeve false që synonin rajonin kishin të njëjtën strukturë dhe madje emërtim.
Faqja e parë e internetit e Pravda-s, në serbisht — Pravda-rs.com– u regjistrua më 20 mars.
Disa ditë më vonë — dhe brenda pak sekondash — u regjistruan tre domene të tjera të Pravda: në gjuhën boshnjake, maqedonase dhe shqip.
Lajmet e rreme të automatizuara: Si përhapet kaq shpejt përmbajtja
Nga 22 marsi deri më 20 korrik, gjithsej 70 mijë e 719 lajme u publikuan në këto katër faqe interneti.
Por pjesa më e madhe e artikujve, më shumë se 67 mijë u shfaqën në faqen në gjuhën serbe.
Shumica e përmbajtjeve që shfaqen në katër faqet e internetit duket se janë marrë nga kanalet Telegram pro-Kremlinit.
Procesi i automatizimit të rrjetit është aq efikas sa koha ndërmjet postimit në një kanal Telegram dhe paraqitjes në faqet e Pravda varion nga vetëm tre deri në 12 minuta.
Operacioni i dezinformimit përdor gjithashtu platforma ruse si VK Video dhe Yandex për të përkthyer, prodhuar dhe shpërndarë përmbajtjen.
Propaganda ruse me kosto të ulët
Pavarësisht nga sofistikimi i dukshëm i operacionit, VIGINUM vë në dukje se faqet e internetit në rrjetin Portal Kombat në përgjithësi nuk tërheqin lexues të shumtë.
Për faqet që synojnë Ballkanin, faqja më aktive, Pravda-rs[.]com, kishte më pak se 5 mijë vizita në qershor.
Nëse fushata ishte efektive, megjithatë, pothuajse nuk ka shumë rëndësi, argumenton eksperti i dezinformimit, Peter Benzoni, duke pasur parasysh kostot e papërfillshme për gjenerimin e dezinformatave.
“Për Rusinë, kjo është një luftë informacioni. Ashtu si me dronët, sulmet me kosto të ulët që dështojnë 99 për qind të rasteve justifikohen me 1 për qind-shin që kanë sukses. Këto faqe janë dronët e luftës së informacionit”, tha Benzoni.
Dezinformata rreth Ukrainës
Lufta e Rusisë kundër Ukrainës është tema më e popullarizuar në uebsajtin serb, me qindra raporte të paverifikuara në fushën e betejës, duke etiketuar shpesh ushtarët rusë si “tonët” dhe ata që luftojnë në anën ukrainase si “armiq”.
Ndërsa lajmet ndërkombëtare në përgjithësi nuk shfaqen dukshëm, pasi ka më pak kanale të dedikuara Telegram, ngjarjet në Lindjen e Mesme më 13 prill rezultuan një përjashtim.
Gjatë natës së 13-14 prillit, sulmet e Iranit ndaj Izraelit nuk “shpërthyen” vetëm në faqen serbe, por edhe në ato në gjuhën shqipe, maqedonase dhe boshnjake.
Numri i artikujve, i cili në faqen serbe zakonisht ishte rreth 500-600 në ditë, u rrit në më shumë se 1 mijë më 14 prill.
Aktivitet edhe më i lartë u vu re në tre vendet e mbetura në Ballkan.
Rrjeti mori përmbajtje nga blogerët e njohur dhe të shquar rusë dhe postimet e tyre u publikuan në mënyrë sinkrone në të katër faqet në gjuhët ballkanike.
Përveç videoklipeve të shumta me autenticitet të dyshimtë, u botuan shumë artikuj që justifikonin sulmin e Iranit, si dhe pretendime të ndryshme të pavërtetuara për atë që Washingtoni dyshohet se e dinte paraprakisht.
RT, të cilin Departamenti i Shtetit i SHBA-së e përshkruan si një lojtar kyç në aparatin e dezinformimit dhe propagandës së Kremlinit, është bllokuar në Bashkimin Evropian, Kanada dhe vende të tjera që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022.
Në maj, blloku pezulloi katër media të tjera ruse nga transmetimi.
Por mediat ruse, duke përdorur faqet e lajmeve false kanë gjetur një derë të pasme për audiencën evropiane.
Marrë nga “Radio Evropa e Lirë”
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
