Konflikti dhe konkurrenca në Evropë

Duke u kthyer nga pushimet e tyre verore, liderët e Bashkimit Evropian kanë një agjendë të ngjeshur.

Në krye të listës janë forcimi i gatishmërisë së bllokut për konflikt dhe forcimi i konkurrencës së tij ekonomike.

Për dekada të tëra, BE-ja u mbështet në ndikimin ekonomik si një zëvendësues për fuqinë e fortë.

Por në një epokë të tensioneve gjeopolitike të ripërtërira, fuqia e butë nuk është e mjaftueshme. Dhe dëshmia e kësaj vjen në shumë forma.

Nëse baza industriale në rënie e Evropës dhe përpjekja për t’u përshtatur me realitetin e deglobalizimit nuk janë mjaft bindëse, lufta e Ukrainës me siguri duhet të jetë.

Ai konflikt jo vetëm që ka përmbysur besimin e kahershëm se luftërat në shkallë të gjerë në Evropë i përkisnin së shkuarës; por ka demonstruar gjithashtu kufijtë e lidhjeve ekonomike dhe levave për të formësuar sjelljen e vendeve.

Pavarësisht përballjes me një nga regjimet më të shtrira të sanksioneve në histori, ekonomia e Rusisë u rrit me 5.4% në tremujorin e parë të këtij viti dhe 4% në të dytin – shumë mbi mesataren globale.

Një arsye kryesore për këtë qëndrueshmëri është se Rusia ka gjetur mënyra për të anashkaluar sanksionet dhe për të blerë mallra të kufizuara, duke përfshirë mbrojtjen dhe produktet e teknologjisë së lartë.

Më shumë se gjysma e pajisjeve të fushëbetejës që Rusia mori midis shkurtit dhe gushtit të 2022 përmbante komponentë të prodhuar në Evropë ose Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Dhe shumica e gjysmëpërçuesve që eksportohen nga Kina dhe Hong Kongu në Rusi – një tregti që është rritur dhjetëfish që nga fillimi i luftës – e kishte origjinën nga prodhuesit amerikanë.

Firmat perëndimore që prodhojnë këto mallra, megjithatë, nuk po korrin të gjitha fitimet e kësaj tregtie, e cila po ndodh kryesisht përmes rrjeteve komplekse që përfshijnë vende të treta.

Nuk është rastësi që Armenia, Azerbajxhani, Gjeorgjia, Turqia dhe disa vende të Azisë Qendrore kanë rritur në mënyrë drastike tregtinë e tyre me Rusinë dhe Evropën që nga pushtimi i vitit 2022.

Kazakistani ka një industri relativisht të vogël teknologjike, megjithatë eksportet e tij të teknologjisë në Rusi u rritën nga 40 milion dollarë në vitin 2021 në 298 milionë dollarë në vitin 2023.

Suksesi i Rusisë në anashkalimin e sanksioneve – shpesh me kosto të lartë për bizneset perëndimore – i ka detyruar politikëbërësit evropianë të përpiqen të përshtaten.

Teksa 14 raunde sanksionesh janë futur në dy vjet e gjysmë, udhëheqësit e Evropës deri më tani nuk kanë arritur të gjejnë zgjidhje efektive.

Tregtia e re me Rusinë është thjesht shumë fitimprurëse që vendet ndërmjetëse të kalojnë.

Ndërsa BE-ja mund të rrisë presionin e saj mbi këto vende, duke përdorur ose paketat e ndihmës ose sanksione dytësore, detyrimi do të krijonte sfidat e veta dhe mund të minonte interesat ekonomike dhe të sigurisë të Evropës.

Ndërmjetësuesit po trajtojnë gjithashtu mallra të drejtuara në drejtim të kundërt: ndërsa BE-ja ka kërkuar të reduktojë varësinë e saj energjetike nga Rusia, ajo shpesh ka përfunduar duke importuar karburant të rafinuar rus me çmime të fryra nëpërmjet vendeve të treta, si India.

Edhe për sa i përket importeve direkte të energjisë, shumë vende të BE-së vazhdojnë të mbështeten te Rusia. Austria tani merr 98% të gazit të saj natyror nga kompania shtetërore ruse energjetike, Gazprom, me përqindje që është rritur që nga fillimi i luftës në Ukrainë.

Për më tepër, importet e BE-së të gazit natyror të lëngshëm nga Rusia u rritën me 37.7% midis viteve 2021 dhe 2023. Duke qenë se gazi i lëngshëm LNG është veçanërisht i shtrenjtë, kjo ka përkeqësuar më tej kostot e energjisë – dhe mosmarrëveshjet e brendshme.

Dështimi i BE-së për të përditësuar kornizën e saj të fragmentuar dhe reaktive të energjisë e ka lënë atë të paaftë të balancojë konsideratat gjeopolitike me realitetet ekonomike.

Kjo jo vetëm që ka gërryer fuqinë e butë të bllokut – duke përfshirë besueshmërinë e tij ndërkombëtare dhe konkurrencën e tij ekonomike – por gjithashtu ka minuar aftësinë e tij për të investuar në forcimin e fuqisë së tij të fortë.

Situata në fjalë kërkon një rishikim themelor të prioriteteve dhe politikave të Evropës, argumenton Mario Draghi, ish-kreu i Bankës Qendrore Evropiane dhe kryeministër i Italisë, në një raport të sapopublikuar.

Për shembull, ai sugjeron që BE-ja duhet të heqë zakonin e saj për të bllokuar bashkimet për shkak të shqetësimeve të konkurrencës – një praktikë që shpesh i ka mbajtur firmat evropiane shumë të vogla për të konkurruar globalisht – dhe në vend të kësaj të prezantojë një regjim të ri për monitorimin e bashkimeve potencialisht problematike pasi ato të ndodhin.

Më gjerësisht, Draghi argumenton se BE-ja duhet të forcojë urgjentisht bazën e saj industriale, të thjeshtojë kuadrin e saj rregullator dhe të rrisë investimet në mbrojtje dhe inovacion.

Pa këto reforma – të dizajnuara me kujdes dhe të zbatuara shpejt – BE-ja rrezikon të bjerë edhe më mbrapa në një kohë kur nuk mund ta përballojë.

Aksionet do të rriten vetëm nëse Donald Trump kthehet për një mandat të dytë në Shtëpinë e Bardhë, gjë që me siguri do të çonte në shndërrimin e SHBA-ve në një partner shumë më pak të besueshëm, duke e lënë sigurinë dhe ekonominë e Evropës edhe më të cenueshme se sa janë tashmë.

Ana Palacio, një ish-ministre e jashtme e Spanjës dhe ish-zëvendëspresidente e lartë dhe këshilltare e përgjithshme e Grupit të Bankës Botërore, është një pedagoge vizitore në Universitetin Georgetown.

Artikulli është publikuar fillimisht në Project Syndicate.

E drejta e autorit: Project Syndicate, 2024.

Ky shkrim është shkruar nga Ana Palacio, ish-ministre e jashtme e Spanjës dhe ish-zëvendëspresidente e lartë dhe këshilltare e përgjithshme e Grupit të Bankës Botërore:

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.