Si po shkakton ndotja një krizë fertiliteti mashkullor?

Infertiliteti mashkullor kontribuon në afërsisht gjysmën e të gjitha rasteve të infertilitetit dhe prek 7 për qind të popullsisë mashkullore.

Megjithatë, është shumë më pak e diskutuar sesa infertiliteti femëror, pjesërisht për shkak të tabuve sociale dhe kulturore që e rrethojnë atë.

Për shumicën e meshkujve me probleme të fertilitetit, shkaku mbetet i pashpjeguar dhe stigma do të thotë se shumë po vuajnë në heshtje.

Hulumtimet sugjerojnë se problemi mund të jetë në rritje.

Faktorët duke përfshirë ndotjen janë treguar se ndikojnë në fertilitetin e meshkujve me pasoja potencialisht të mëdha për individët dhe shoqëritë e tëra.

Popullsia globale është rritur në mënyrë dramatike gjatë shekullit të kaluar. Vetëm 70 vjet më parë kishte vetëm 2.5 miliardë njerëz në Tokë.

Në vitin 2022, popullsia globale arriti në tetë miliardë. Megjithatë, ritmi i rritjes së popullsisë është ngadalësuar, kryesisht për shkak të faktorëve socialë dhe ekonomikë.

Normat e lindjeve në mbarë botën po arrijnë nivele të ulëta rekord. Mbi 50 për qind e popullsisë së botës jeton në vende me një normë fertiliteti nën dy fëmijë për grua – duke rezultuar në popullsi që pa migrim gradualisht do të tkurret.

Arsyet për këtë rënie të lindshmërisë përfshijnë zhvillime pozitive, si pavarësia më e madhe financiare e grave dhe kontrolli mbi shëndetin e tyre riprodhues.

Nga ana tjetër, në vendet me nivele të ulëta të lindshmërisë, shumë çifte do të dëshironin të kishin më shumë fëmijë se sa kanë, tregon hulumtimi, por ata mund të qëndrojnë për arsye sociale dhe ekonomike, siç është mungesa e mbështetjes për familjet.

Në të njëjtën kohë, mund të ketë gjithashtu një rënie në një lloj tjetër të fertilitetit, i njohur si pjellori – që do të thotë, aftësia fizike e një personi për të prodhuar pasardhës.

Në veçanti, hulumtimet sugjerojnë se i gjithë spektri i problemeve riprodhuese te meshkujt po rritet, duke përfshirë uljen e niveleve të testosteronit dhe rritjen e shkallës së mosfunksionimit erektil dhe kancerit të testikujve.

Ndryshimet në dukje të vogla mund të kenë një efekt të fuqishëm në këto qeliza shumë të specializuara, dhe veçanërisht, aftësinë e tyre për të fekonduar një vezë.

Aspektet vendimtare për fertilitetin janë aftësia e tyre për të lëvizur në mënyrë efikase, forma dhe madhësia e tyre dhe sa ka në një sasi të caktuar sperme. Janë aspektet që shqyrtohen kur një mashkull shkon për një kontroll të fertilitetit.

“Në përgjithësi, kur merrni nën 40 milionë spermatozoide për mililitër spermë, filloni të shihni probleme të fertilitetit”, thotë Hagai Levine, profesor i epidemiologjisë në Universitetin Hebraik të Jerusalemit.

Numri i spermës, shpjegon Levine, është i lidhur ngushtë me shanset e fertilitetit. Ndërsa një numër më i lartë i spermës nuk do të thotë domosdoshmërisht një probabilitet më i lartë i konceptimit, nën pragun 40 milionë/ml probabiliteti i konceptimit bie me shpejtësi.

Në vitin 2022, Levine dhe bashkëpunëtorët e tij publikuan një përmbledhje të tendencave globale në numërimin e spermës. Ai tregoi se numri i spermës ra mesatarisht me 1.2 për qind në vit midis viteve 1973 dhe 2018, nga 104 në 49 milionë/ml.

Nga viti 2000, kjo normë rënieje u përshpejtua në më shumë se 2.6 për qind në vit.

Levine argumenton se ky përshpejtim mund të jetë për shkak të ndryshimeve epigjenetike, kuptimit, ndryshimeve në mënyrën se si funksionojnë gjenet, të shkaktuara nga faktorë mjedisorë ose të stilit të jetesës. Një rishikim i veçantë sugjeron gjithashtu se epigjenetika mund të luajë një rol në ndryshimet në spermë dhe në infertilitetin mashkullor.

“Ka shenja se mund të jetë kumulative ndër breza”, thotë ai.

Ideja se ndryshimet epigjenetike mund të trashëgohen ndër breza nuk ka qenë pa polemika, por ka prova që sugjerojnë se mund të jetë e mundur.

“Kjo rënie është një tregues i shëndetit të dobët të burrave, ndoshta edhe të njerëzimit. Ne po përballemi me një krizë të shëndetit publik – dhe nuk e dimë nëse është e kthyeshme”, vijon ai.

Hulumtimet sugjerojnë se infertiliteti mashkullor mund të parashikojë probleme shëndetësore në të ardhmen, megjithëse lidhja e saktë nuk është kuptuar plotësisht.

Një mundësi është që disa faktorë të stilit të jetesës mund të kontribuojnë si në infertilitet, ashtu edhe në probleme të tjera shëndetësore.

Sakaq, ndryshimet individuale të stilit të jetesës mund të mos jenë të mjaftueshme për të ndaluar rënien e cilësisë së spermës. Dëshmitë në rritje sugjerojnë se ekziston një kërcënim më i gjerë mjedisor: ndotës toksikë.

Ndryshimet klimatike mund të ndikojnë negativisht në fertilitetin mashkullor, me disa studime të kafshëve që sugjerojnë se spermatozoidet janë veçanërisht të prekshme ndaj efekteve të rritjes së temperaturave.

Është treguar se valët e të nxehtit dëmtojnë spermën tek insektet dhe një ndikim i ngjashëm është vërejtur te njerëzit. Një studim i vitit 2022 zbuloi se temperatura e lartë e ambientit – për shkak të ngrohjes globale, ose punës në një mjedis të nxehtë – ndikon negativisht në cilësinë e spermës.

Krahas këtyre faktorëve mjedisorë, problemet individuale mund të dëmtojnë gjithashtu fertilitetin mashkullor, të tilla si dieta e varfër, mënyra e jetesës sedentare, stresi dhe përdorimi i alkoolit dhe drogës.

Në dekadat e fundit ka pasur një zhvendosje drejt njerëzve që bëhen prindër më vonë në jetë – dhe ndërsa grave shpesh u kujtohet ora e tyre biologjike, mosha mendohej të mos ishte një problem për fertilitetin mashkullor. Tani, kjo ide po ndryshon. Një moshë e avancuar e babait është shoqëruar me cilësi më të ulët të spermës dhe ulje të fertilitetit.

Ekziston një thirrje në rritje për një kuptim më të madh të infertilitetit mashkullor dhe qasje të reja për parandalimin, diagnostikimin dhe trajtimin e tij – si dhe një ndërgjegjësim në rritje për nevojën urgjente për të trajtuar ndotjen.

Ushtrimet dhe një dietë më e shëndetshme mund të jenë një fillim i mirë, pasi ato janë të lidhura me përmirësimin e cilësisë së spermës.

Marrë nga “BBC”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.