Shtetësia në shitje: Vendi që ofron pasaporta për politikanë, të arratisur dhe biznesmenë pa moral

Një skemë e dyshimtë e “pasaportave të arta” e organizuar nga nga kombi i Paqësorit, Vanuatu, vetëm në vitin 2020 pa më shumë se 2 mijë njerëz, përfshirë biznesmenë dhe individë në kërkim nga policia, që blinin shtetësinë dhe, bashkë me të hyrjen pa viza në Bashkimin Evropian (BE) dhe Britani të Madhe .

Midis atyre që iu dha nënshtetësia përmes programit të mbështetjes së zhvillimit të vendit ishin një biznesmen sirian me sanksione amerikane kundër bizneseve të tij, një politikan i Koresë së Veriut, një biznesmen italian i akuzuar për zhvatje të Vatikanit, një ish-anëtar i një bande famëkeqe motorike Australiane dhe dy vëllezër nga Afrika e Jugut akuzohet për një vjedhje kriptovalutash prej 3.6 miliardë dollarësh.

Skema e pasaportave lejon shtetasit e huaj të blejnë shtetësinë për 130 mijë dollarë amerikan në një proces që zakonisht zgjat pak më shumë se një muaj. E gjithë kjo, pa shkelur asnjëherë në Vanuatu.

Përkufizua nga agjencitë si një nga skemat më të shpejta, më të lira dhe më të lehta të “pasaportave të arta” kudo në botë, programi i mbështetjes së zhvillimit jep hyrje të pakufizuar dhe pa viza në 130 vende, përfshirë vendet e MB-së dhe Britanisë. Vanuatu gjithashtu operon si një parajsë taksash, pa taksë mbi të ardhurat, korporatat ose pasurinë.

Ekspertët kanë paralajmëruar se skema është e destinuar të përdoret edhe shfrytëzim, duke krijuar një derë të pasme për hyrjen në BE dhe Britani dhe duke lejuar sindikatat ndërkombëtare kriminale të krijojnë një bazë në Paqësor. Gjithashtu edhe ligjet e taksave të Vanuatut e bëjnë vendin një destinacion tërheqës për pastrimin e parave.

Një rrugë drejt identiteteve të reja

Programi i pasaportave, i cili mblodhi për qeverinë e Vanuatut më shumë se 116 milionë dollarë të ardhura, vitin e kaluar, ka qenë shumë i diskutueshëm që nga rihapja e tij në vitin 2017.

Por deri më tani, informacioni për personat që kanë blerë pasaporta përmes skemës ka qenë e paqartë.

Një seri dokumentesh të brendshme qeveritare të siguruara nga agjencia e lajmeve “Guardian” përmes skemës së lirisë së informacionit të vendit, detajon emrin dhe kombësinë e secilit marrës të pasaportës Vanuatu përmes programit të zhvillimit të vendit.

Pas një hetimi disa mujor, duke përfshirë kërkimin e regjistrave të gjykatës në dispozicion të publikut, listat zgjedhore, regjistrat e vdekjeve, gjurmët e mediave sociale dhe diskutimet me policinë dhe burimet nga e gjithë bota, Guardian ka qenë në gjendje të konfirmojë identitetin e dhjetëra individëve në Lista.

Vanuatu lëshoi ​​afërsisht 2 mijë e 200 pasaporta në vitin 2020 përmes këtyre programeve – më shumë se gjysma ishin për shtetasit kinezë. Pas kinezëve, kombësia më e zakonshme e marrësve të shtetësisë ishte nigeriane, ruse, libaneze, iraniane, libiane, siriane dhe afgane. 20 persona nga SHBA-ja, gjashtë australianë dhe një grusht njerëzish nga Evropa ishin gjithashtu midis atyre që aplikuan.

Skema e shtetësisë nga investimi (CBI) nuk është e paligjshme dhe shumë vende në botë ofrojnë programe CBI. Ka shumë arsye të ligjshme për të aplikuar, përfshirë lirinë e përmirësuar të lëvizjes ose privilegjet bankare pa taksa.

Sidoqoftë, ekspertët e sigurisë paralajmërojnë se lehtësia me të cilën njerëzit mund të blejnë pasaporta, si dhe udhëtimet që lejon, mund ta bëjnë atë një skemë tërheqëse për anëtarët e sindikatave kriminale, duke u siguruar atyre një bazë të ligjshme në Paqësor.

The Guardian ka zbuluar se një numër i aplikantëve për pashaportën e Vanuatusë janë shumë të implikuar në një rrjet kompleks të bizneseve offshore, me disa që kanë në pronësi kompani guaskë pa ndonjë aktivitet të dallueshëm biznesi.

Jose Sousa-Santos , një bashkëpunëtor politik i Paqësorit në Kolegjin Australian të Sigurisë së Paqësorit tha se një rrezik i mundshëm është që njerëzit, te cilët marrin shtetësinë e ishullit, ndryshojnë ligjërisht emrin e tyre atje dhe përfitojnë një identitet të ri.

“Është një nga rreziqet reale”, tha ai. “Nëse një person me interes të veçantë është në gjendje të kalojë procesin e Njësisë së Inteligjencës Financiare të Vanuatut, pasi të marrë shtetësinë, është në gjendje të ndryshojë emrin dhe, natyrisht, të jenë në gjendje të hynë në vendet ku e kaluara kriminale nuk do i lejonte”.

Shqetësimet e BE-së

Të dy BE-ja dhe Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) kanë shprehur shqetësime në lidhje me masat e lehtat të marrjes së shtetësisë dhe e kanë detyruar Vanuatun të ndërmarrë një politikë më të ashpër të kontrolleve, si një përpjekje për të pastruar imazhin e programit.

Pavarësisht kësaj, dokumentet tregojnë se deri në janar të vitit 2021, Vanuatu po u shiste pasaporta individëve që akuzoheshin për mashtrime dhe të tjerëve që kërkoheshin nga policia në vendet e tyre të lindjes.

Lista paraqet një listë të personazheve shumëngjyrëshe duke përfshirë një bos të Fifa-s, një princeshë Emirate dhe një predikues nigerian. Por, asnjeri prej tyre nuk ishte përfshirë në ndonjë veprim të gabuar ose kriminal.

Guardian gjithashtu identifikoi edhe ish-kryeministrin e Libisë Fayez al-Sarraj.

Sarraj është vetëm një nga një numër figurash të shquara politike që blenë shtetësinë e Vanuatut. Ndërsa marrëveshjet e armëpushimit libian u prishën në janar 2020, Sarraj mori pasaporta për të dhe familjen e tij.

Pasi dha dorëheqjen në mars të këtij viti, ai thuhet se është larguar nga Libia. Nuk ka asnjë sugjerim nga Guardian që Sarraj apo gruaja e tij kanë qenë të implikuar në ndonjë veprim të gabuar ose kriminal, ose kanë bërë ndonjë gjë të pahijshme në blerjen e një pasaportë Vanuatu.

Figura të tjera politike përfshijnë Alaa Ibrahim, ish-guvernatorin sirian të Damask-ut dhe Vinay Mishra, një ish-politikan indian. Mishra aktualisht po jeton në Vanuatu dhe po përballet me akuza për korrupsion përsëri në Indi.

Personat e tjerë të pajisur me pasaporta nga Vanuatu përfshijnë:

Raees dhe Ameer Cajee, themeluesit e platformës së investimeve në kripto-monedhë Africrypt, të cilët janë akuzuar nga avokatët e klientëve të tyre se kanë vjedhur afërsisht 3.6 miliardë dollarë vlerë Bitcoin. Ata i mohojnë akuzat.

Gianluigi Torzi, një biznesmen italian i akuzuar për zhvatje të zyrtarëve të Vatikanit me 15 milionë euro gjatë blerjes së një prone të vlefshme në Londër. Akuza të cilat Torzi i mohon.

Hayyam Garipoglu, një manjat bankar turk i burgosur për një skandal të përvetësimit të miliona dollarëve dhe gjithashtu i dënuar me burg për strehimin e nipit të tij pasi nipi i tij, pasi ky i fundit vrau një vajzë 17-vjeçare.

Ghali Belkecir, ish-kreu i Xhandarmërisë së Algjerisë, forca ushtarake e vendit në krye të zbatimit të ligjit, i cili ka katër urdhra për arrestimin e tij.

Khaled al-Ahmad, një biznesmen sirian dhe këshilltar i ngushtë i presidentit Assad, gjithashtu mori shtetësinë e Vanuatut në qershor 2019.

Guardian gjithashtu beson se mund të ketë një politikan të Koresë së Veriut dhe gruas së tij, të cilëve u është dhënë shtetësia pasi aplikuan për skemën duke përdorur pasaportat kineze.

Emrat e një burri dhe një gruaje që aplikuan për pasaporta vitin e kaluar përputhen me ata të një politikani të njohur të Koresë së Veriut dhe gruas së tij, megjithëse Guardian nuk ka qenë në gjendje të konfirmojë identitetin e çiftit.

Në letër, Vanuatu parandalon shtetasit e Sirisë, Irakut, Iranit, Jemenit dhe Koresë së Veriut të marrin shtetësinë, përveç nëse ata mund të provojnë se kanë qenë rezidentë jashtë këtyre vendeve për më shumë se pesë vjet.

Sidoqoftë, Guardian ishte në gjendje të identifikonte një numër aplikantësh, të cilët edhe pse ishin rezidentë brenda vendeve në listën e zezë në kohën e aplikimit, kanë marrë shtetësinë.

Një biznesmen sirian i ndërtimit dhe pasurive të patundshme me sanksione kundër një numri të bizneseve të tij shfaqet gjithashtu në dokument.

Abdul Rahman Khiti bleu shtetësinë e Vanuatut vetëm disa javë pasi Shtetet e Bashkuara vendosën sanksione ndaj një numri të bizneseve të tij.

Një burim të ardhurash

Vanuatu është një nga vendet më të varfra në botë. Banka Botërore e përcakton PBB-në për frymë të ishullit në 2 mijë e 780 dollarë amerikanë.

Vendi është shumë në borxhe, një pjesë të madhe për shkak të katastrofave natyrore që e kanë goditur atë. Pas një cikloni shkatërrues në 2014-ën, raporti i borxhit të vendit ndaj PBB-së u rrit nga 23% në 47%.

Shitja e pasaportave është burimi më i madh i të ardhurave për qeverinë në Vanuatu, me analizën e Investimeve Migration Insider që zbulon se ajo zinte 42% të të gjitha të ardhurave të qeverisë në vitin 2020.

Në qershor të vitit 2021, qeveria raportoi një suficit buxhetor përkundër pandemisë Covid-19, kryesisht falë kërkesës së vazhdueshme për shtetësi, dhe qeveria ka përdorur fitimet për të paguar borxhet.

“Ka një meritë në skemë”, pranoi Ralph Regenvanu, lideri i opozitës së Vanuatusë.

“Thjesht duhet të kontrollohet më shumë sesa po e bëjmë sot”.

I pyetur se çfarë avantazhi ka Vanuatu, Regenvanu është i prerë.

“Paratë. Për një vend me burime shumë të kufizuara, janë paratë”.

Regenvanu tha që duheshin zbatuar procese më të fuqishme për të kontrolluar aplikantët, në veçanti miratimin e një urdhri që u lëshua në mars nga ish-qeveria në pushtet, në të cilën ai ishte ministër i jashtëm, e cila pajtonte një firmë të specializuar ndërkombëtare të përfshihej në kontrollin e aplikantëve.

“Kontrollet e vetme janë Njësia e Inteligjencës Financiare dhe kjo është padyshim, siç e zbuluat, krejtësisht joadekuate … Ky institucion, padyshim nuk ka kapacitetet e duhura”.

Por shumë në Vanuatu e shohin skemën si një fyerje ndaj sovranitetit të vendit të ri, i cili arriti pavarësinë nga Franca dhe Britania e Madhe në vitin 1980, pas gati një dekade beteje.

Ati George Sokomanu, ishte një figurë kryesore në luftën e vendit për pavarësi në vitet 1970 dhe u emërua si president i fondacionit të Vanuatu në 1980-ën.

Ai tha se skema e parave për pasaportat “njollosi” vizionin e një Vanuatu të lirë dhe krenare, për të cilën luftuan gjatë lëvizjes së pavarësisë.

“Ne luftuam për lirinë tonë dhe e fituam atë. Dhe pse duhet ta thyejmë sovranitetin dhe dinjitetin tonë duke na bërë të bëhemi përsëri skllevër duke shitur pasaportën tonë te njerëzit e tjerë?”

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com