Pse kalojnë në heshtje rreziqet shëndetësore të të nxehtit të madh?

Pjesën më të madhe të jetës së saj, Jennifer Walker e ka kaluar në trotuar. Sikur të mos mjaftonte kjo, trotuari ku ajo qëndron e ulur në San Fernando të Los Angeles-it, është tmerrësisht i nxehtë.

Gjashtë muajt e fundit, Walker ka jetuar jashtë, pranë një tende të një dyqani të madh, e rrethuar me qese ushqimi, rroba dhe shumë shishe ujë.

Kurse kur nxehtësia bëhet e padurueshme, ajo shkon dhe ulet brenda parkut të mbuluar të makinave, ose përdor ventilatorin me bateri brenda tendës së saj.

Agjencia e lajmeve, “BBC”, tregon se nxehtësia ka nisur të kthehet në tiranike, por Walker nuk e mendon këtë. Ajo shqetësohet  se sa keq mund të ndihet klima. Dhe duke pasur parasysh mungesën e opsioneve të mira të strehimit të brendshëm, ka thënë se” do të qëndroj jashtë”.

Por situata është e pafavorshme. Për shkak të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit, valët e nxehtësisë po bëhen më të shpeshta dhe intensive duke prekur shumë më tepër njerëz sesa vetëm ata që jetojnë në rrugë, si Walker-i.

Afro 30 për qind e njerëzve në mbarë botën janë të rrezikuar nga ekspozimi potencialisht vdekjeprurës i nxehtësisë për më shumë se 20 ditë në vit. Dhe kjo përqindje mund të arrijë në 74 deri në vitin 2100 në varësi të shkallës së ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit,

Mes këtyre ka edhe lajme të mira. Nuk mungojnë një sërë mënyrash të thjeshta për të luftuar rreziqet shëndetësore nga nxehtësia.

Madje, “BBC” shkruan se një nga aspektet më të rëndësishme është më themelorja: thjesht të kuptuarit se temperaturat e larta janë një problem.

Fakti që nxehtësia akumulon gradualisht, efektet e saj mund të jenë të padukshme. Ajo është një nga vrasësit më të mëdhenj të motit, por askush nuk e di me siguri sa jetë njerëzish merr.

Në certifikatat e vdekjes, nxehtësia nuk përmendet gjithmonë si një faktor, kështu që mjekët ligjorë dhe profesionistët mjekësorë nuk mund të kuptojnë shkallën e plotë të saj si një rrezik për shëndetin.

Në shumë vende, nxehtësia vazhdon të perceptohet kryesisht si një bekim, më shumë sesa si një kërcënim.

Qytetet japoneze kanë një zakon të konkurrojnë me njëri-tjetrin për titullin e “qytetit më të nxehtë në Japoni”. Ky mund të jetë një slogan fitimprurës i turizmit, por rrezikon të nënvlerësojë rreziqet e sëmundjeve të lidhura me nxehtësinë.

Kjo është veçanërisht e rëndësishme në Japoni, ku mbi një mijë njerëz kanë vdekur nga një valë e të nxehtit në vitin 2018.

Nënvlerësimin e kanë sfiduar më parë edhe paralajmërimet e shëndetit publik mbi rreziqet e nxehtësisë.

Në Ahmedabad, Indi, paralajmërimet e hershme të nxehtësisë janë dërguar në telefonat e njerëzve përmes WhatsApp-it, si pjesë e një pakete masash për të rritur në mënyrë efektive ndërgjegjësimin për rreziqet e valëve të nxehtësisë.

Ndërkohë, “oficerët e nxehtësisë” të emëruar nga shteti i Florida-s kanë bërë thirrje për një sistem emërtimi për valët e nxehtësisë, të ngjashëm me atë që përdoret për të emëruar uraganët.

Kjo do të thotë se teknologjia mund të japë ndihmesën e vet.

Jennifer Runkle, epidemiologe mjedisore në Institutin e Karolinës së Veriut për Studime Klimatike, studion fushën e shfaqjes së sensorëve të veshur për të përcjellë temperaturën e trupit dhe shenjat e tendosjes së nxehtësisë.

“Ne jemi vërtet të interesuar se si ta përdorim këtë teknologji për të promovuar angazhimin e qëndrueshëm dhe përgjigjen ndaj paralajmërimeve të nxehtësisë. Një mënyrë për t’u mbrojtur kundër shkarkimit ose mosveprimit është përfshirja e këtyre të dhënave në regjistrat elektronikë të shëndetit, dhe inkurajimi i ofruesve të shëndetit dhe mbështetja e partnerëve që të pyesin për këto të dhëna gjatë vizitave rutinore të kujdesit”, ka shpjeguar ajo.

Edhe pse mesazhet janë të rëndësishme, mënyra se si dërgohen ato mesazhe ka rëndësi.

Kjo pasi paralajmërimet e shpeshta ose kodifikimi konfuz i ngjyrave mund të rezultojnë në shpërfilljen e këshillave nga njerëzit. Shtimi i më shumë paralajmërimeve mund të mos ketë rezultatet e synuara.

“Sfida e vërtetë nuk janë sistemet e paralajmërimit, por sjellja që ndryshon”, ka dalluar këshilltari i Shëndetit Publik në Angli, Emer O’Connell.

Sidomos nëse njerëzit në të vërtetë hasen me këshillat e rrezikut. Të moshuarit dhe më pak të arsimuarit kanë më pak gjasa të marrin paralajmërime për nxehtësinë.

Mirëpo, të moshuarit përbëjnë shumicën e njerëzve të rrezikuar nga nxehtësia. Ata, pavarësisht se janë grupi më i prekur, nuk e konsiderojnë veten në rrezik.

Në Mbretërinë e Bashkuar, shtëpitë e personave mbi 75 vjeç janë më të prirura për mbinxehje, por këta banorë kanë më pak gjasa ta raportojnë atë. Në mënyrë të ngjashme, një studim francez ka zbuluar se vetëm katër për qind e njerëzve të anketuar në grupmoshën 65 vjeç e lart e konsideronin veten në rrezik të lartë gjatë valëve të nxehtësisë.

Sipas “BBC”, ka disa ilaçe dhe gjendje shëndetësore që mund ta bëjnë të vështirë përcaktimin e temperaturës së trupit dhe reagimin e shpejtë ndaj rreziqeve. Simptomat e goditjes nga nxehtësia mund të jenë të vështira për tu dalluar nga kushtet e tjera mjekësore, përfshirë COVID-19.

Problemi njohës shton një sfidë tjetër.

Shmangia e rreziqeve të nxehtësisë nuk ka të bëjë vetëm me individët. Mes politikëbërësve në disa vende, ka një paragjykim drejt menaxhimit të ftohjes sesa menaxhimit të nxehtësisë apo drejt adresimit të ngjarjeve më spektakolare të lidhura me klimën si përmbytjet.

Edhe në Japoni, programet e edukimit për parandalimin e fatkeqësive jo gjithmonë përfshijnë nxehtësinë e tepërt.

Një nga fushat më të rëndësishme të veprimit për të ulur temperaturat e larta është rritja e hapësirës së gjelbër në qytete. Gjelbërimi urban punon për të luftuar nxehtësinë, ka treguar Gerardo Sanchez Martinez, një ekspert i mjedisit dhe shëndetit në Agjencinë Evropiane të Mjedisit. Megjithatë, menaxhimi urban nuk zbatohet plotësisht si pjesë e planeve të veprimit mbi nxehtësinë.

Mbjellja e pemëve nuk mund të jetë ilaç, por është e qartë që pemët arrijnë të shpëtojnë jetë. Një analizë e nxehtësisë ekstreme në qytetin amerikan të Baltimore ka gjetur se rritja e pranisë së pemëve me 10 për qind shmang 83 vdekje çdo vit.

Sipas Edith de Guzman, një studiuese e mjedisit, e cila drejton Los Angeles Urban Cooling Collaborative, “ne duhet të jemi kolektivisht të zgjuar për atë që mbjellim dhe se ku e mbjellim”. Pema e gabuar në vendin e gabuar mund të çojë në probleme. Pemët e mëdha në hapësira të vogla mund të çojnë në trotuare të prishura, duke i bërë qytetet të shkreta.

Përzgjedhja e kujdesshme e llojeve të pemëve, zonave për mbjellje dhe partnerëve të komunitetit gjithashtu mund të adresojë përfitimin e lagjeve nga pemët.

Ndërkohë, hija dhe ventilimi duhet të përfshihen në aspekte të ndërtimit dhe dizajnit urban, nga vendkalimet e mbuluara deri te ventilimi i kryqëzuar apo panelet me hije që lëvizin në përgjigje të dritës së diellit.

Kurse për sipërfaqet, boja e bardhë dhe boja bllokuese ndaj diellit ndihmojnë në pasqyrimin e dritës së diellit, duke zvogëluar nevojën për ftohje mekanike. Edhe gjetja e materialeve të përballueshme për izolimin e banesave, do të ndihmonte në zvogëlimin e transferimit të nxehtësisë.

“BBC” tregon se ka edhe disa zona të anashkaluara ku risitë e vogla mund të shpëtojnë jetë.

Shtëpitë e kujdesit në Mbretërinë e Bashkuar zakonisht kërkohen sipas kodeve të shëndetit dhe sigurisë që të kenë kufizues të dritareve në katet e sipërme për të parandaluar rënien, duke lejuar që dritaret të hapen vetëm me një drejtim.

“Unë mendoj se ky është një problem interesant i dizajnit që duhet zgjidhur: si të krijojmë një dritare që është e sigurt për rënien dhe gjithashtu lejon ajrosjen në një ditë të nxehtë? Ka shumë hapësirë ​​për inovacionin e dizajnit”, ka thënë Anna Mavrogianni, e cila studion për dizajn urban në Londër.

Ka edhe hapësira ​​të madhe për dizajn të përmirësuar mbi të ftohtin. Ndryshimet e sjelljes, të tilla si vendosja e perdeve mbi dritare të ndritshme, janë masa të thjeshta, të arsyeshme, të kursimit të kostos.

Megjithatë, këto s’janë masa të nevojshme për të gjithë. Pjesa më e madhe e botës ka nevojë për më shumë ftohje mekanike dhe jo më pak. Teksa ajri i kondicionuar është një kontribues i rëndësishëm në emetimet e gazrave serë, ai mbetet një masë efektive e urgjencës së nxehtësisë.

Ndryshimet në sjelljen e shoferit mund të ulin nevojën për kondicioner. Parkimi nën hije, shmangia e vozitjes në orët më të nxehta të ditës apo kalimi në transportin publik do ta zvogëlonte nevojën për ajër të kondicionuar.

Na’Taki Osbourne Jelks, një shkencëtare e shëndetit mjedisor, ka thënë për komunitetin e saj në Atlanta se “në disa raste, njerëzit ose nuk kanë ajër të kondicionuar, ose edhe nëse e kanë, ka pasur pjesë të caktuara të komunitetit tonë që janë ngarkuar shumë nga kostot e larta të energjisë”. Që kështu, ajri i kondicionuar për ta mund të jetë luks.

Në nivel global, janë duke u përdorur afro 3.6 miliardë pajisje ftohëse. Kjo është më pak nga numri i pajisjeve të nevojshme për të përmbushur nevojat e njerëzve.

Problemi është se ajri i kondicionuar është i domosdoshëm në disa vende, por gjithashtu kontribuon në shkaqet e mbinxehjes. Dhe mbështetja e tepërt në të mund të çojë në ndërprerje të energjisë, duke rritur numrin e të vdekurve nga nxehtësia.

“Ndikimi i ftohjes në ndryshimin e klimës është i dyfishtë”, ka sqaruar Fionnuala Walravens, një aktiviste në Agjencinë e Hetimit Mjedisor.

“Po, ne kemi energjinë e përdorur nga sistemi juaj i ftohjes, por një nga anët shpesh të harruara të ftohjes është fakti se për ironi, produktet e ftohjes mundësohen nga gazra shumë të fuqishëm të serrës të quajtur HFC. Këto gazra shpesh rrjedhin nga kondicionerët ose produkte të përgjithshme ftohëse gjatë përdorimit, por edhe në fund të jetës së tyre. Dhe ato kanë një ndikim të madh në klimë”, ka shtuar ajo.

Një alternativë tjetër për ftohjen e bazuar në HFC është edhe ftohja avulluese me energji diellore, e cila në thelb përdor ujë për t’u ftohur dhe mund të jetë e dobishme për vendet që kanë temperatura të larta.

Situata përkeqësohet dhe nga supermarketet që lënë dyert e frigoriferit të hapura. Ndonjëherë, afro gjysma e energjisë elektrike vjen nga mungesa e dyerve.

Përpos masave teknike, në vëmendje janë edhe pabarazitë sociale. Shumë të moshuar dhe persona me aftësi ndryshe vdesin nga nxehtësia e tepërt në shtëpitë e tyre ose në rrugë.

Në disa qytete amerikane kanë nisur “ambasadorët e nxehtësisë”. Në qytetin e New York-ut, programi Be a Buddy lidh vullnetarët e lagjes me banorët e tillë gjatë valëve të nxehtësisë.

Madje, në Phoenix, studiuesit po testojnë sensorë të temperaturës së brendshme që dërgojnë mesazhe paralajmëruese për miqtë ose familjet e njerëzve në nevojë.

“BBC” shkruan se një mësim mund të merret nga Japonia, ku u dërgohen kartolina miqve dhe familjes gjatë pjesës më të nxehtë të vitit. Këto me mesazhe si “teksa nxehtësia e verës vazhdon, si po i kaloni ditët tuaja?”, Kjo është një mënyrë e mirë për të kontrolluar shëndetin e dikujt, si dhe për të përhapur mesazhin jetik që nxehtësia mund të vrasë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com