“Mbretëria nuk do të pushojë përpjekjet e saj të zellshme për të krijuar një shtet të pavarur palestinez me Jerusalemin Lindor si kryeqytet. Ne konfirmojmë se Arabia Saudite nuk do të vendosë marrëdhënie diplomatike me Izraelin derisa të arrihet ky qëllim”.

Në një fjalim të mbajtur më 18 shtator, Princi saudit i Kurorës dhe kryeministri i mbretërisë, Mohammad bin Salman (MBS), dukej se donte të qartësonte njëherë e përgjithmonë pozicionin e vendit të tij për normalizimin me shtetin hebre.

“Çështja palestineze është një prioritet absolut për Arabinë Saudite”, tha MBS teksa iu drejtua anëtarëve të Këshillit Shura, duke marrë pozicionin tradicional të liderit të komunitetit sunit.

Një ditë më parë, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së kishte votuar me një shumicë dërrmuese një rezolutë jodetyruese që kërkonte fundin e pushtimit të territoreve palestineze nga Izraeli brenda dymbëdhjetë muajve të ardhshëm.

Përballë deputetëve të Mexhlisit, princi përsëriti mbështetjen e tij për një shtet brenda kufijve të vitit 1967, me Jerusalemin Lindor si kryeqytet.

Pothuajse një vit më parë në atë ditë, në një intervistë që tani duket vite dritë larg, MBS iu gëzua kanalit amerikan Fox News, më 20 shtator 2023, se Riadi dhe Tel Avivi po i afroheshin një marrëveshjeje “pak më shumë çdo ditë”.

Realiteti i Lindjes së Mesme pas 7 Tetorit ka vazhduar ta shtyjë këtë projekt më tej gjatë muajve, deri në pikën e ndalimit të tij për momentin.

Normalizimi me Izraelin ishte pjesë e një marrëveshjeje që përfshinte një “pakt sigurie”, por me afrimin e zgjedhjeve presidenciale në SHBA dhe duke pasur parasysh ngërçin në Gaza, MBS preferon të zgjedhë një pozicion pragmatik.

Qeveria e kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, e bazuar në të djathtën ekstreme dhe ultranacionalistët, është treguar vazhdimisht se është kundër zgjidhjes me dy shtete gjatë vitit të kaluar.

Në korrik, Knesset votoi me shumicë dërrmuese kundër krijimit të një shteti palestinez.

Vetëm Sekretari Amerikan i Shtetit Antony Blinken tregon ende një fasadë optimizmi, pasi ka deklaruar më 6 shtator se ka mbetur “një mundësi për të ecur drejt normalizimit”, në një dëshirë të mundshme për të tërhequr Netanyahun drejt një armëpushimi në Gaza.

Por ky i fundit nuk duket i gatshëm të dorëzohet, duke shpresuar në fitoren e kandidatit republikan Donald Trump, i perceptuar si më i favorshëm për interesat e tij.

Privatisht, zyrtarë të lartë amerikanë kanë pranuar se nuk presin që Izraeli dhe Hamasi të arrijnë një marrëveshje përpara përfundimit të mandatit të Presidentit Biden, sipas Wall Street Journal.

Washingtoni është treguar i paaftë për të marrë koncesionin më të vogël nga Tel Avivi.

Deklarata e MBS erdhi gjithashtu në një episod të rritjes së tensioneve midis Hezbollahut dhe Izraelit, në prag të fushatës më vdekjeprurëse të bombardimeve të Libanit që nga lufta civile, duke lënë më shumë se 600 të vdekur në katër ditë dhe duke rritur rrezikun e një lufte të rajonalizuar.

Një projekt ende në tavolinë

Pavarësisht tonit të vendosur nga MBS, projekti i normalizimit nuk është varrosur ende.

Diskutimet në lidhje me të vazhduan gjatë gjithë vitit, sipas Wall Street Journal, pavarësisht një pezullimi pas 7 tetorit.

Kjo padyshim shpjegon retorikën saudite të përcaktuar në mënyrë të paqartë, të mishëruar nga zëri i Ministrisë së Punëve të Jashtme, që konsiston në kërkesën për “hapa drejt krijimit të një shteti palestinez” në këmbim të njohjes së Izraelit dhe jo krijimit formal të një shteti palestinez.

Mjaft për të mbajtur një derë të hapur për bisedime, duke shmangur mërzitjen e mbretit Salman, i cili gjithmonë ka kundërshtuar normalizimin me Izraelin jashtë kornizës së Iniciativës Arabe të Paqes të vitit 2002, të formuluar nga paraardhësi i tij Mbreti Abdullah.

Por një ngjarje domethënëse tregoi se në cilën anë ishte monarkia: kur Irani lëshoi ​​qindra raketa dhe drone kundër Izraelit më 13 prill, Riadi ndau inteligjencën dhe hapësirën e tij ajrore me avionët cisternë amerikanë.

Koha e njoftimit të MBS tregon gjithashtu një dëshirë saudite për të imponuar vendin e saj në rajon.

Para së gjithash është çështja e distancimit nga Emiratet e Bashkuara Arabe, të cilat nënshkruan Marrëveshjen e Abrahamit pa ndalur aneksimin e Bregut Perëndimor.

Më pas për të mos i lënë monopolin e çështjes palestineze Iranit, i cili sot shfaqet si mbrojtësi i vetëm i tij në sytë e publikut arab, as Turqisë, ndërkohë që presidenti Recep Tayyip Erdogan ka shumëfishuar deklaratat virulente ndaj Izraelit, duke mirëpritur liderët e Hamasit gjatë konfliktit.

“Retorika saudite është nga natyra fleksibël, ajo zbutet ose ngurtësohet në varësi të realitetit të momentit”, vëren Aziz Alghashian, studiues në projektin Sepad.

Toni i vendosur i MBS i referohet mbi të gjitha pakësimit të shpresave për një armëpushim.

Peizazhi politik nuk është pjekur dhe emocionet janë shumë të forta sot për negociata të tilla. Por princi saudit po flet edhe me bashkëbiseduesit e tij amerikanë dhe izraelitë, duke u përgatitur për administratën e ardhshme amerikane që do të marrë përsipër dosjen.

“MBS dëshiron të tregojë se angazhimi i saj nuk është një rrugë njëkahëshe, se Arabia Saudite do të negociojë fort dhe nuk duhet të merret si e mirëqenë”, analizon Umar Karim, studiues në Universitetin e Birminghamit.

Nxitja e tij kryesore qëndron në paktin e sigurisë të përfshirë në “mega marrëveshjen” e normalizimit, e cila përmban garanci të larta sigurie dhe ndihmë në zhvillimin e një programi bërthamor civil.

Megjithatë, MBS e di se kalendari presidencial shtyn çdo ratifikimin e këtij lloji të marrëveshjes nga Senati në afat të shkurtër.

“Përveç normalizimit, zyrtarët sauditë nuk presin që të arrijnë këtë marrëveshje sigurie në tërësinë e saj, por ndoshta do të kënaqen me koncesionet për shitjen e armëve, garancitë e pashkruara të traktatit ndryshe nga versioni i ‘mega marrëveshjes’ dhe teknologjitë e caktuara bërthamore”, analizon Andrew Leber, profesor në Universitetin Tulane.

“Ata duhet t’i thonë vetes se të gjitha këto mund t’i arrijnë duke i ruajtur marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara të Amerikës siç janë sot, ndërsa tregojnë se nuk po i mbyllin derën e normalizimit për të ardhmen”.

Sipas disa vëzhguesve, Washingtoni në fakt është treguar tashmë i hapur për shkëputjen e paktit të sigurisë nga mega marrëveshja, kjo e fundit përmban një klauzolë që ndalon Arabinë Saudite të marrë armë nga Kina, një nga prioritetet e amerikanëve në Lindjen e Mesme.

Si shenjë e dëshirës për të ngrohur marrëdhëniet, administrata Biden ka riautorizuar shitjet e të ashtuquajturave bomba sulmuese në Arabinë Saudite, të pezulluara në vitin 2021 në shenjë proteste kundër luftës në Jemen.

Marrë nga “L’Orient Le Jour”, përshtatur për “Albanian Post”.