Paradigma e “Evropës së vjetër” kundër “Evropës së re” është rikthyer

Dy dekada më parë, ndërsa administrata e George W. Bush nxitoi për të luftuar në Irak, Sekretari i Mbrojtjes, Donald H. Rumsfeld, thirri atë që do të kthehej në një tropikë të pas Luftës së Ftohtë.

Ai u pyet nga një reporter holandez në Pragë për kundërshtimin evropian ndaj ndërhyrjes “parandaluese” amerikane në Lindjen e Mesme.

Disa vende në Evropën Perëndimore kishin qenë kritike të zëshme të arsyetimit të paraqitur nga Bush, Rumsfeld dhe grupi i tyre për të rrëzuar diktatorin irakian, Saddam Hussein.

“Ju po e mendoni Evropën sikur është Gjermania dhe Franca”, u përgjigj Rumsfeld, duke përmendur dy shtetet në pararojë të projektit evropian, i cili gjithashtu ishte ndër më skeptikët të vendosur ndaj planeve të Bushit.

“Unë nuk e mendoj kështu. Kjo është ‘Evropa e vjetër’. Nëse shikoni të gjithë Evropën e NATO-s sot, qendra e gravitetit po zhvendoset në Lindje. Dhe ka shumë anëtarë të rinj”.

Formula e Rumsfeldit nuk ishte më e sakta– qeveritë në Evropën e supozuar “të vjetër”, si Britania, Spanja dhe Italia, ishin në atë kohë relativisht mbështetëse ndaj qëndrimit të Shteteve të Bashkuara ndaj Sadamit.

Dhe një numër qeverish në Evropën Lindore dhe Qendrore thanë se do të mbështesin një operacion të SHBA-ve, por me kusht që të marrin një aprovim nga Këshilli i Sigurimit.

Kjo nuk ndodhi,  Shtetet e Bashkuara dhe “koalicioni i vullnetarëve” të saj të bashkuar shpejt u zhytën në atë që do të shihej nga shumë njerëz si një luftë ilegale që destabilizoi Lindjen e Mesme për vite më pas.

Lufta në Irak shkaktoi një seri konfliktesh që la qindra mijëra civilë të vdekur dhe tani, në disa të dhëna, është sinonim i një trashëgimie të arrogancës amerikane, tejkalimit perandorak dhe mashtrimit politik.

I ndjeri Rumsfeld, nga ana e tij, mbahet mend më shumë detajet që solli në vitin 2002 kur tregoi mundësinë që Sadami të furnizonte me armë Al-Qaedën ekstremiste.

Tani është e sigurt të thuhet se falsiteti i atij pretendimi është pak a shumë një “i njohur”.

Por cilësimi i Rumsfeldit për një “Evropë të vjetër” që përballet me një Evropë “të re” vlen edhe 20 vjet më vonë.

Ajo është ringjallur nga shpërthimi i luftës së hapur në kufijtë lindorë të Evropës.

Udhëheqësit e qeverive në Poloni dhe në shtetet baltike kanë qenë më të palëkundurit në mbështetjen e tyre për Kievin dhe dyshues ndaj çdo hapi diplomatik të bërë ndaj presidentit rus, Vladimir Putin.

Në një vizitë në Washington javën e kaluar, kryeministri polak, Mateusz Morawiecki, vuri në dukje dikotominë, duke cekur disa muaj “fërkimesh” me presidentin francez, Emmanuel Macron, i cili ka qenë objektiv i shqetësimit perëndimor si për përpjekjet e tij të dështuara për të kontaktuar Putinin dhe deklaratat pas takimit me kinezët.

“Evropa e vjetër besoi në një marrëveshje me Rusinë dhe Evropa e vjetër dështoi”, tha Morawiecki në një konferencë të përbashkët shtypi me zëvendëspresidenten, Kamala Harris.

“Por ka një Evropë të re – Evropa që kujton se çfarë ishte komunizmi rus. Dhe Polonia është lideri i kësaj Evrope të re”.

Ky fenomen i dukshëm është vëzhguar dhe diskutuar për një kohë.

Kancelari gjerman, Olaf Scholz, duke folur në kryeqytetin çek në gusht, tha se “qendra e Evropës po lëviz drejt lindjes”.

Lufta në Ukrainë kishte qenë një tronditje për një kontinent pa dyshim të vetëkënaqur, një tronditje për sistemin dhe dukej se vendet në periferi të Rusisë ishin më të prirura për të reaguar.

“Scholz ka të drejtë”, tha Timothy Garton Ash, një historian evropian në Universitetin e Oksfordit.

“Zërat e evropianëve qendrorë dhe lindorë po dëgjohen më shumë dhe po merren më seriozisht në këshillat e Evropës dhe ka një agjendë të madhe të zgjerimit lindor në tryezë”.

Duke folur në një ngjarje të organizuar nga Këshilli Atlantik, Morawiecki tha se “Perëndimi kolektiv dëshiron që Ukraina të fitojë, por jo domosdoshmërisht në të njëjtën masë” dhe vazhdoi të ankohej sesi vendet e Evropës Perëndimore u përqendruan më shumë në interesat e tyre ekonomike.

Kjo, duke i mundësuar Kinës dhe Rusia të grumbullojë mjete të konsiderueshme mbi një kontinent të uritur për mallra kineze dhe energji ruse.

Analistë të tjerë e përshkruajnë më qartë atë që po luhet.

“Pushtimi rus i Ukrainës ka zbuluar varësinë e thellë të evropianëve nga SHBA-të për sigurinë e tyre, pavarësisht nga përpjekjet për arritjen e ‘autonomisë strategjike'”, shkruan Jeremy Shapiro dhe Jana Puglierin nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, duke iu referuar qëllimit të politikës të përkrahur veçanërisht nga Macron.

Në një goditje ndaj Macron, Morawiecki e lidhi luftën në Ukrainë me potencialin e një pushtimi kinez të Tajvanit.

Presidenti francez shkaktoi polemika në fillim të këtij muaji pasi u tha gazetarëve se nuk ishte në interesin e Evropës që të zhytej në një konflikt mbi demokracinë ishullore që u nxit nga “ritmi amerikan dhe një reagim i tepruar kinez”.

“Ju duhet të mbështesni Ukrainën nëse dëshironi që Tajvani të qëndrojë siç është. Nëse Ukraina pushtohet, të nesërmen, Kina mund të sulmojë Tajvanin”, deklaroi Morawiecki.

Por zyrtarë të shquar evropianë nga ajo pjesë “e vjetër” e kontinentit kanë bërë deklarata të ngjashme.

Në një vizitë javën e kaluar në Pekin, ministrja e Jashtme gjermane Annalena Baerbock tha se një përshkallëzim ushtarak mbi Tajvanin do të ishte një “skenar tmerri” që do të kishte “pasoja të pashmangshme” për Evropën.

“Ne thjesht paguam një çmim të lartë për varësinë tonë energjetike nga Rusia dhe dihet që njeriu nuk duhet të bëjë të njëjtin gabim dy herë”, tha Baerbock.

Josep Borrell, kryediplomati i BE-së, tha se ishte detyrë e Kinës që të përdorte ndikimin e saj të veçantë për të detyruar Rusinë të braktiste luftën e saj revanshiste në Ukrainë.

Megjithatë, Borrell dhe pjesa më e madhe e homologëve të tij evropianë ka të ngjarë të ndajnë mosgatishmërinë e Macron-it për të bashkuar tërësisht politikën e jashtme evropiane me atë të Shteteve të Bashkuara.

“Vasalizimi nuk është një politikë e zgjuar për epokën e ardhshme të konkurrencës intensive gjeopolitike – qoftë për SHBA-të apo për Evropën”, shkruan Shapiro dhe Puglierin, në një gjuhë që do të ishte e njohur për Macron.

“Aleanca me SHBA-të mbetet vendimtare për sigurinë evropiane, por mbështetja plotësisht në një Amerikë të shpërqendruar dhe me shikim të brendshëm për elementin më thelbësor të sovranitetit do t’i dënojë kombet e Evropës të bëhen, në rastin më të mirë, gjeopolitikisht të parëndësishme dhe, në rastin më të keq, një lojë e superfuqive”.

Zyrtarët francezë janë ankuar për reagimin e tepruar ndaj komenteve të Macron, të cilat, pavarësisht optikës, nuk nënkuptuan kurrë se Franca dhe Evropa në tërësi ishin disi një arbitër neutral midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.

Macron dhe politikanë të tjerë nga vende shumë larg nga Evropa janë të gjithë të kujdesshëm për t’u dorëzuar ndaj tundimeve të një Lufte të re të Ftohtë.

“Komentet e fundit të Macron janë dëshmi se edhe anëtarët me karta të ‘Perëndimit’ nuk janë të kënaqur me një vizion të rendit ndërkombëtar që e ndan botën në blloqe”, shkroi Peter Harris, një anëtar jorezident i Prioriteteve të Mbrojtjes, një institut kërkimor me bazë në Uashington.

“Për këtë pyetje, Macron në fakt mund të jetë shumë më afër liderit mesatar botëror sesa do të donin të besonin kritikët e tij”.

Njëzet vjet më parë, një nga banorët e përbuzur të “Evropës së vjetër” ofroi një kundërpërgjigje të butë ndaj ideologëve të fortë në Uashington dhe aleatëve të tyre.

“Një kontinent i vjetër – një kontinent disi i lashtë në traditat e tij historike, kulturore, politike, ekonomike – ndonjëherë mund të jetë i mbushur me një urtësi të caktuar dhe mençuria ndonjëherë mund të jetë këshilluesja më mirë”.

Kështu tha Jean-Francois Cope, një zëdhënës i qeverisë franceze, asokohe.

Marrë nga “Washington Post”, përshtatur për Albanian Post 

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.