Big Tech-u nuk mund t’i lëri pas kërkesat për llogaridhënie

Për një kohë të gjatë, llogaridhënia në sektorin e teknologjisë është lejuar të dështojë.

Në fund të fundit, informacioni është fuqi dhe dëmet mund të forcohen kur fshihen. Prandaj është edhe më shqetësuese që Facebook-u ka kërkuar edhe një herë të mbyllë kërkimet e interesit publik në platformën e tij.

Vendimi i tij javën e kaluar për të mbyllur llogaritë personale të studiuesve të Universitetit të New York-ut që ndërtuan Ad Observer, një shtesë që hedh dritë mbi reklamat politike në platformë, ishte një kujtesë e fortë e brishtësisë së transparencës.

Facebook-u thotë se ka vepruar për shkak të shqetësimit për të dhënat e përdoruesve, një pretendim kurioz duke marrë parasysh privatësinë dhe rishikimet e sigurisë të Mozilla-s mbi kodin burimor të Ad Observer që e gjetën atë të fortë dhe të besueshëm.

Kjo nuk është hera e parë që Facebook-u ka vepruar për të kufizuar kërkimet në platformën e vet. Ai la mënjanë Crowdtangle, iniciativën e tij për ndjekjen e përmbajtjes dhe bllokoi mjetet e transparencës nga ProPublica dhe Mozilla në vitin 2019.

Të ballafaquar me gurëzimin e korporatave dhe një mjedisi gjithnjë e më kundërshtues, studiuesit e pavarur dhe organizatat me interes publik kanë punuar shumë për të mbushur një boshllëk informacioni dhe për të zbuluar pasojat e dëmtimeve të fshehura ndryshe.

Por teksa transparenca sigurohet nga platformat si një bujari, ose e varur nga zgjuarsia e interesit publik, ne kurrë nuk do të kemi përgjegjësi të vërtetë.

Nevoja për transparencë kuptimplote në Big Tech nuk mund të mbivlerësohet. Pa të, ne nuk mund të hartojmë përvoja të dëmshme në internet dhe të tregojmë se si dizajni dhe zgjedhjet operacionale të platformave mund të kontribuojnë në to.

Përpjekjet për të rregulluar llogaridhënien shpesh janë ndjerë si të ngecura në errësirë. Për fat të mirë, një anë është gati të kthehet. Iniciativat e transparencës mund të mos jenë më vullnetare, por një detyrim ligjor.

Drafti i Aktit të Shërbimeve Digjitale të BE-së (DSA) – aktualisht subjekt i lobimit të ashpër të Big Tech-ut në Bruksel – sinjalizon fillimin e fundit të kësaj epoke të fshehtësisë.

Risia e DSA-së, sado aspak joshëse të duket, ka më shumë transparencë në dëmet e lidhura me përmbajtjen në internet dhe pasojat e tyre. Kjo është thelbësore për përgjigjet efektive të politikave ndaj gjuhës së urrejtjes dhe dezinformimit që është bërë një pjesë shumë e zakonshme e përvojës sonë të shfletimit.

Më konkretisht, DSA-ja është krijuar pikërisht për të mbrojtur dhe mundësuar kërkimin e interesit publik të ndërmarrë nga projekte si Ad Observer.

Së pari, platformave me rrjete reklamimi do t’u kërkohet të zbulojnë publikisht të gjitha reklamat dhe grupet që synojnë. Shpërndarësit e dezinformimeve dhe format e tjera të përmbajtjes së dëmshme e kanë shfrytëzuar prej kohësh këtë ekosistem për të përforcuar fushatat politike dhe për të mikrotarguar përdoruesit e cenueshëm.

Duke i urdhëruar platformat të jenë të hapura dhe paraprake për këtë informacion, ne mund të identifikojmë më mirë dhe t’u përgjigjemi kërcënimeve ndaj individëve, komuniteteve dhe demokracive tona.

Platformat gjithashtu do të duhej të lejonin interesin publik dhe studiuesit e privatësisë të shikonin përtej asaj që duket. Kjo do të lejonte ekzaminimin më të afërt se si promovohet dhe moderohet përmbajtja dhe nëse mbrojnë komunitetet e cenueshme nga abuzimi dhe ngacmimi.

DSA-ja përshkruan një kuadër të fuqishëm ligjor për të siguruar që studiuesit të kenë qasje te të dhënat e fshehura deri më tani për të cilat ata kanë nevojë për të vlerësuar se ku kompanitë janë duke dështuar.

Së fundi, DSA-ja përforcon mbikëqyrjen në sektorin e teknologjisë për të siguruar që rregullat të kenë peshë dhe platformat të përmbushin premtimet që bëjnë.

Për këtë qëllim, platformave do t’u kërkohet t’i nënshtrohen auditimeve të pavarura të palëve të treta, si në sektorin e shërbimeve financiare, për të siguruar që ata t’i trajtojnë studiuesit në mënyrë të drejtë dhe të jenë të hapur për sistemet dhe praktikat e tyre.

Projektligji i DSA-së është një pikënisje.

Transparenca është rrallë qëllim në vetvete, por është një parakusht thelbësor për llogaridhënien.

Ligjvënësit e BE-së duhet të veprojnë për të mbrojtur dhe mundësuar kërkimin e interesit publik. Komunitetet tona dhe demokracia varen nga ajo.