“Ne ekzistojmë, por kjo nuk është jetë”, thonë gratë afgane

Në Kabul, gratë flasin për humbjen e punës dhe detyrimin për të veshur burka, ndërsa të tjerat kanë frikë nga uria.

Kjo është panorama në Afganistan, që pas marrjes së pushtetit nga talebanët.

Të ulura në një klasë, në periferinë veri-perëndimore të Kabulit, katër gra të reja nga një grup i përkushtuar për të ndihmuar fëmijët e zhvendosur nga lufta nxorën fasule nga një kuti dhe në heshtje fshinë lotët.

Biseda ishte kthyer në perspektivat më të reja të grave, në dritën e kthimit të talebanëve në pushtet në gusht të vitit të kaluar.

19-vjeçarja shpjegoi se si e kishin ndaluar në derën e universitetit ku ajo studionte për inxhinieri dhe i thanë se duhej të vishte burka për të hyrë.

Dëshmia i nxiti gratë e tjera të hapeshin. Njëra pranoi se kishte mendime për vetëvrasje. Një tjetër tha: “Ne ekzistojmë, por kjo nuk është jetë “.

Gruaja zbuloi më tej se kishte kaluar tre muaj pa iu paguar rroga e saj 100 dollarë në muaj dhe se burri i saj ishte i sëmurë.

Duke dëgjuar gratë, ishte David Lammy, sekretari i Jashtëm britanik në hije, i cili vizitoi Kabulin javën e kaluar.

Disa milje larg, në distriktin 13, qindra burra u vunë në radhë për shpërndarjen e tyre mujore të ushqimit në një qendër të Programit Botëror të Ushqimit të OKB-së.

Pranë tyre ishte një radhë tjetër burrash, secili duke shtyrë një karrocë dore dhe shpresuar të fitonte disa para, në përpjekje për të transportuar ushqimin në shtëpi ose në një taksi.

Brenda qendrës së shpërndarjes, rreth 100 gra, shumë prej tyre të veja, prisnin radhën. Në total rreth 8 mijë familje do të merrnin ushqim dhe vaj gatimi gjatë ditës.

Kriza e tmerrshme e ushqimit në Afganistan është komplekse.

Në një nivel, tregjet e pluhurosura të Kabulit duken plot me patate, domate, shalqinj të kudogjendur dhe mango.

Për më tepër, kthimi i talebanëve në pushtet do të thotë që OKB-ja mund të arrijë në zona të vendit që më parë ishin jashtë kufijve, për ironi sepse ato ishin bastione të talebanëve.

Rënia e ekonomisë do të thotë se pak njerëz kanë punë dhe të varfrit thjesht nuk mund të përballojnë atë që shfaqet në tregje.

Tre të katërtat e të ardhurave afgane shpenzohen për ushqim dhe 82% janë në borxhe.

Si zakonisht, në Afganistan, janë gratë ato që mbajnë peshën më të madhe.

“Në zonat tradicionale, gratë hanë të fundit pas burrave dhe djemve, por tani ato thjesht nuk hanë, sepse nuk ka mjaftueshëm për raundin e fundit të ngrënësve”, tha Billie Alemayehu nga organizata humanitare e OKB-së OCHA.

Alemayehu thotë se kur lindin djem, familjet ndalojnë të kenë fëmijë, sepse djali konsiderohet një pasuri e familjes dhe ka nevojë për ushqyerje me gji.

Por kjo nuk ndodh me vajzat.

“Në jug të vendit, 90% e atyre që paraqiten për kequshqyerje janë vajza të reja”, tha ajo.

Duke e vështirësuar problemin, shumë nga klinikat shëndetësore që përpiqen të ndihmojnë fëmijët e paushqyer kanë humbur fondet e tyre nga Banka Botërore.

Në thelb, problemi nuk është rezultat i një apeli të pafinancuar të OKB-së.

Përkundrazi, e gjithë ekonomia është shkatërruar që nga marrja e pushtetit nga talebanët nga tërheqja e ndihmës jashtë shtetit, e cila siguronte 78% të buxhetit të qeverisë, dhe nga vendosja e sanksioneve dhe ngrirja e aseteve të bankës qendrore afgane.

Për disa sy, Perëndimi po ndjek një politikë që barazohet me kërcënimin për të vrarë afganët e pafajshëm me besimin joreal se do të ketë disi leva (kapital i huazuar) mbi talebanët.

Të tjerë thonë se është e pamundur të plotësohen nevojat e vendit pa legjitimuar një qeveri që, në mënyrë efektive, është përpjekur të fshijë gratë nga jeta publike.

Ekziston një kompromis i paqëndrueshëm.

Sanksionet ndaj lidershipit taleban mbeten në fuqi, por në përgjithësi lejohet ndihma humanitare – në ndryshim nga zhvillimi.

Asetet e bankës qendrore afgane, nga të cilat 7 miliardë paund kontrollohen nga SHBA-të, janë ngrirë dhe 3.5 miliardë dollarë prej tyre janë konfiskuar në një lëvizje populiste nga Joe Biden për të ofruar kompensim për viktimat e 11 shtatorit.

Ndërkohë, nga Kabuli në Herat, Afganistani po kthehet në një shoqëri të falimentuar.

Shenjat janë kudo. Ndërtimi, dikur motori i ekonomisë private, është në gatishmëri.

Në periferi të Kabulit ka parqe gjigante të JCV-ve dhe vinçave të papërdorur.

Thesari i SHBA-ve është përpjekur të lehtësojë frikën e bankave për të rënë nga sanksionet, duke lëshuar licenca që lejojnë bankat të financojnë ndihma humanitare në vend të ndihmës për zhvillim. Por, kjo lë zona gri.

Për të anashkaluar sanksionet, OKB-ja, me shpenzime të mëdha, po dërgon kartëmonedha me vlerë 100 mijë dollarë në para në dorë.

Zyrtarët e Bankës Botërore që vizituan Kabulin javën e kaluar po përpiqeshin të ndërtonin një sistem kompleks shkëmbimi humanitar për të injektuar para në ekonomi. Por ishte e vështirë për të gjetur një kompromis që banka qendrore dhe “Citibank”, banka kryesore perëndimore, do ta pranonin të dyja.

Në mungesë të ndonjë përfaqësie diplomatike nga Perëndimi, i është lënë Bankës Botërore, OKB-së dhe njohurive të akumuluara të ndjeshme të OJQ-ve në terren si Komiteti Ndërkombëtar i Shpëtimit që të përpiqen të bindin talebanët që të mos vazhdojnë poshtë rruga e politikës përjashtuese.

Si OKB-ja, ashtu edhe shumë OJQ, ndoshta do të argumentonin se kërcënimet e rënda për izolimin ekonomik të talebanëve nëse nuk bëhet më gjithëpërfshirës janë kundërproduktive, por me talebanët të ndarë, mendimet ndryshojnë për qasjen më të mirë.

Disa, duke përfshirë edhe Ministrinë e Jashtme të Mbretërisë së Bashkuar, besojnë se zëra të tjerë islamikë mund t’i bindin talebanët se Kurani nuk ofron asnjë justifikim për nënshtrimin e grave. Flitet për një konferencë të pleqve fetarë brenda Afganistanit për të diskutuar këtë çështje.

Të tjerë thonë se diskriminimi nuk rrjedh nga një keqkuptim i Islamit, por përkundrazi nga një kulturë e veçantë pashtune jugore që buron kryesisht nga Kandahari.

Talebanët kohët e fundit kanë mbrojtur politikën e tyre, duke thënë se ajo është në përputhje jo vetëm me Islamin, por me zakonet.

IRC-ja ka një prani të madhe në Afganistan, me më shumë staf se të gjitha agjencitë e OKB-së së bashku.

Drejtoresha e saj, Vicki Aken, tha se: “Lufta ime e parë dhe më e madhe me talebanët ka qenë mbrojtja e pranisë së stafit tonë femëror, sepse pa gra në organizatën tonë, nuk mund të arrish gratë në nevojë”.

Sakaq, IRC-ja synon të shkojë në takime me talebanët me zyrtarë femra.

Ajo, të paktën, po përpiqet t’u përmbahet parimeve të saj, duke përmbushur detyrën e ofrimit të ndihmës.

Por Aken pranoi: “Ka qenë vdekje me 1 mijë shkurtime pasi dekret pas dekreti largon gratë nga hapësira publike. Një dekret i fundit thoshte se gratë dhe fëmijët nuk mund të përmenden në materialet e edukimit shëndetësor. Rreth 70% e grave në Afganistan janë analfabete. Si do t’u tregoni atyre se si të ushqehen me gji? A do të keni një fotografi të një burri me një dhi që e thith atë?”

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.