Studimi i ADN -së zgjidh misterin e origjinës së etruskëve.
Një studim gjenetik i ADN -së i nxjerrë nga skeletet e lashta duket se ka zgjidhur një mister që është po aq i vjetër sa vetë historia për më shumë se 2 mijë vjet, atë të “origjinës së etruskëve…”
Etruskët janë një entitet i historisë që ka mbetur në errësirën e enigmës që qarkon origjinën e tyre si popull, si gjuhë dhe si qytetërim.
Etruskët ishin fqinjë të romakëve në gadishullin italik, u dhanë atyre shumëçka nga qytetërimi i vet, por është dokumentuar se gjuha e tyre, ende e padeshifruar plotësisht, nuk i përkiste grupit të gjuhëve indo-europiane.
Kjo mospërputhje prish rendin e rindërtimit historik ku gjuha pajtohet me qytetërimin.
Mirëpo në rastin e etruskëve enigma do të vijojë të mbetet lëndë e parë.
Një studim i fundit me autorë nga disa vende si Gjermania, Italia, Shtetet e Bashkuara te Amerikes, Danimarka dhe Britania e Madhe tregon se etruskët kanë afërsi të mëdha gjenetike me latinët e gadishullit italik.
Ky përfundim erdhi pas shqyrtimit të 82 kadavrave antike nga Italia Qendrore dhe e Jugut, datuar mes viteve 800-1000 p.e.s. të mbledhura në 12 site arkeologjike.
Përkundër kësaj pasurie arekeolegjike
Përkundër kësaj pasurie arkeologjike, ne dimë pak për historinë e tyre sepse, ndërsa ata na lanë disa mbishkrime, gjuha e tyre është zhdukur dhe vetëm disa fjalë janë deshifruar.
Shumica e asaj që dimë vjen nga shkrimet e historianëve të lashtë grekë dhe romakë.
Edhe emri “Etruskët” vjen nga Etruria, emri që romakët i dhanë këtij rajoni që shtrihej menjëherë në veri të kryeqytetit të tyre.
Problemi është se shumë pak tekste etruske i mbijetuan pushtimit romak dhe ne nuk kemi një “gur Rosetta” që mund të na ndihmojë t’i përkthejmë ato.
Ajo që ne dimë është se etruskët përdorën një alfabet që rrjedh nga ai grek, por flisnin një gjuhë që ka shumë të ngjarë të mos ishte indoevropiane.
Kjo familje e madhe gjuhësh përfshin shumicën e gjuhëve të folura midis Indisë veriore dhe Evropës Perëndimore, duke përfshirë, gjuhët latine, greke, gjermane dhe sllave.
Një nga gjuhët e pakta jo-indo-evropiane që mbijetojnë sot në Evropë është gjuha baske, e folur në pjesë të Spanjës veriore dhe Francës jugperëndimore.
Herodoti gënjeu
Nëse shkojmë pranë Herodotit, në një moment në fund të epokës së bronzit, mbretëria e Lidisë në Anadollin perëndimor u përball me një uri të madhe.
Mbreti vendas vendosi të largojë një pjesë të madhe të popullsisë, e cila përfundimisht krijoi një koalicion të ri të shteteve të qyteteve në Italinë qendrore nën djalin e tij Tyrrhenus (i cili gjithashtu i dha emrin e tij Detit Tirren, pjesa e Mesdheut përgjatë bregdetit perëndimor të Italisë).
Teoria e Herodotit me origjinë greko-anadollake ka disa merita.
Përveç përdorimit të alfabetit grek, arti etrusk shfaq disa ndikime orientale, me figura njerëzore që përshkruhen me sy në formë bajame dhe flokë të endura.
Por etruskët ishin një popull i kulturuar dhe kishte udhëtar shumë , i cili mund t’i ketë marrë këto ndikime nga kontakti.
Në fund të fundit, Herodoti mund të ketë qenë babai i historisë, por ishte jashtëzakonisht i pabesueshëm, deri në atë pikë sa, tashmë në antikitet, disa nga kolegët e tij më kritikë e quajtën atë “babai i gënjeshtrës”.
Marrë dhe përshtatur nga BBC për Albanian Post
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
