Kryeministrja e Samoa-s: Nuk mund të pajtohemi me pritshmëritë e Kinës për marrëveshje në Paqësor

Kryeministrja e Samoa-s, Fiame Naomi Mata’afa, ka sugjeruar se ishte e paarsyeshme që Kina të priste që, një marrëveshje e tregtisë dhe sigurisë së Paqësorit të përfundonte me ngut këtë javë, pasi ajo mirëpriti ngrohtësisht politikën e qeverisë së re australiane për klimën.

Ministrja australiane për punët e jashtme, Penny Wong, gjatë një konference të përbashkët shtypi në Samoa të enjten, njoftoi se Australia do t’i sigurojë asaj një anije të re patrullimi të klasit “Guardian” për të zëvendësuar atë që u ndalua vitin e kaluar.

Vizita e dytë e Wong në rajon që nga betimi javën e kaluar sinjalizon konkurrencën në rritje me Kinën për ndikim, megjithëse ish-ministrja e klimës ka theksuar se dëshiron të dëgjojë dhe respektojë prioritetet e Paqësorit.

Naomi Mata’afa hodhi poshtë marrëveshjet dypalëshe të bashkëpunimit që vendi i saj nënshkroi kur ministri i Jashtëm i Kinës, Wang Yi, vizitoi vendin.

Ajo tha se ceremonia e nënshkrimit ishte për programe dhe projekte dypalëshe, shumica e të cilave “kishin nisur disa vite më parë dhe ishte një proces zyrtarizimi”.

Në një pengesë për Kinën, vendet e Paqësorit refuzuan të nënshkruajnë një marrëveshje gjithëpërfshirëse rajonale ekonomike dhe të sigurisë të propozuar nga Pekini, pas një takimi vendimtar të ministrave të jashtëm të Paqësorit dhe homologut të tyre kinez të hënën. Dhjetë vende të Paqësorit do të ishin pjesë e marrëveshjes.

Qëndrimi i Samoa-s ishte se marrëveshjet në mbarë rajonin duhet, së pari, të dërgohen në Forumin e Ishujve të Paqësorit.

Ndër të tjera, kryeministrja tha se ajo besonte se vendet e Paqësorit kishin arritur në përfundimin se “ne duhet të takohemi si rajon për të shqyrtuar çdo propozim që na bëhet nga partnerët tanë të zhvillimit që kërkon një marrëveshje rajonale”.

Wong, që iu bashkua Fiame për një konferencë mediatike pas bisedimeve në Apia të enjten, vlerësoi udhëheqësen e Samoa-s për “ndërhyrjen e saj shumë të mençur” mbi këtë çështje.

Ministrja tha se Australia besonte se siguria rajonale ishte “një çështje për familjen e Paqësorit”.

Ajo tha se, ndërsa çdo komb ishte sovran, ishte e rëndësishme që të kishte “konsideratë kolektive” të vendimeve që “në fund mund të kenë potencialin të ndikojnë në natyrën e rregullimeve të sigurisë në rajon”.

Marrëveshja e propozuar e Kinës, e cila u zbulua javën e kaluar, mbulonte gjithçka, nga një zonë e tregtisë së lirë me rajonin, deri tek ofrimi i ndihmës humanitare dhe COVID-19.

Ai gjithashtu parashtroi vizionin e Kinës për një marrëdhënie shumë më të ngushtë me Paqësorin, veçanërisht në çështjet e sigurisë, me Kinën që propozon të përfshihet në trajnimin e policisë, sigurinë kibernetike, hartimin e ndjeshëm detar dhe marrjen e aksesit më të madh në burimet natyrore.

Pasi shqyrtimi i marrëveshjes u shty të hënën, Kina publikoi një “dokument pozicioni mbi respektin reciprok dhe zhvillimin e përbashkët me vendet ishullore të Paqësorit”.

15 pikat përfshinin ofertën për të luftuar krimin transnacional, ndërkohë që vlerësonin “që vendet ishullore të Paqësorit i përmbahen në mënyrë të vendosur parimit të një Kine dhe kuptojnë dhe mbështesin interesat thelbësore dhe shqetësimet kryesore të Kinës”.

Qeveria e re australiane dëshiron të bindë vendet në rajon që t’i shohin me skepticizëm ofertat e Pekinit për asistencën e sigurisë – dhe të konsiderojnë pasojat për sovranitetin e tyre dhjetë vjet më vonë.

Por ambasada e Kinës në Canberra të mërkurën tha se Pekini “nuk ndërhyn kurrë në punët e brendshme të vendeve të tjera” dhe se respektoi “lidhjet historike dhe tradicionale të Australisë në rajon”.

Ministri i Jashtëm i Kinës do të mbërrinte në Papua Guinenë e Re të enjten, mes tensioneve në prag të zgjedhjeve.

Ish-kryeministri i PNG-së, Peter O’Neill, ka paralajmëruar se para zgjedhjeve nuk duhet të nënshkruhen marrëveshje ose të pranohen pajisjet e sigurisë.

Në një vizitë dy-ditore në Fixhi javën e kaluar, Wong tha se Australia dëshironte të tregonte se ishte një partner i besueshëm për vendet e Paqësorit dhe ishte “e vendosur të kompensonte” atë që ajo e përshkroi si “një dekadë e humbur për veprimin klimatik”.

Udhëheqësit e Paqësorit kanë thënë vazhdimisht se veprimi për krizën klimatike është një prioritet më i madh për ta, sesa rivalitetet gjeopolitike.

Në konferencën e përbashkët për shtyp të enjten, Fiame tha se Samoa ishte “shumë e inkurajuar” që politika klimatike e qeverisë së re australiane “i sjell ato më afër përafrimit” me avokimin e vendeve të Paqësorit.

Wong tha se Australia ishte e angazhuar për një ulje prej 43% të emetimeve deri në vitin 2030 dhe mekanizmat e politikës për ta arritur atë, dhe do të ligjësonte objektivin neto zero deri në vitin 2050.

Gjithashtu kujtoi se ajo kishte “kaluar shumë kohë duke u përpjekur të ndryshonte pozicionin e vendit tonë për klimën”.

Wong do të udhëtojë në Tonga për më shumë takime përpara se të shkojë për në Australi të premten.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.