Nëse Kosova bën lëvizje praktike drejt bashkimit me Shqipërinë, qeveria në Beograd do të vihet nën presion të fortë të brendshëm për të ndaluar procesin, shkruan hulumtuesi i Qendrës për Gjeopolitika në Universitetin e Cambridge dhe ish diplomati, Timothy Less.
Ai e fillon shkrimin e tij në Open Democracy, një sajt i rëndësishëm që trajton tema politike me bazë në Britani të Madhe, me një citat të ish-kryeministrit, Ramush Haradinaj.
“Ne do të bëjmë një referendum për bashkimin me Shqipërinë. Mos harroni këtë”, ka thënë tash vonë Haradinaj, që është edhe kandidat për presidentin e Kosovës nga radhët e AKK.
Less, që ka shërbyer si diplomat në Maqedoninë Veriore dhe Bosnje, shkruan se Kosovës i janë zvogëluar opsionet në vetëm dy.
“Njëra është të ruhet status quo-ja me shpresën se diçka përfundimisht do të ndryshojë pozicionin e Serbisë, siç janë sanksionet masive politike ndaj Beogradit nga amerikanët”.
Megjithatë, Less pohon se “ky opsion është i ndërlikuar sepse nuk ka asnjë perspektivë reale që SHBA të ushtrojnë ndonjë presion të tillë; dhe, për sa kohë që statusi i Kosovës mbetet i paqartë, Kosova nuk do të zhvillohet politikisht dhe ekonomikisht”.
Opsioni i dytë, sipas Less, është “është një lloj bashkimi me Shqipërinë fqinje, e cila ofron një rrugë alternative nga gjendja e tanishme e Kosovës”.
“Jo vetëm që do të konsolidonte ndarjen e Kosovës nga Serbia dhe do të siguronte mbrojtjen e Shqipërisë; por bashkimi do t’i jepte gjithashtu Kosovës hyrje në botën e jashtme”, argumenton Less.
“Kosovarët mund të udhëtojnë me pasaporta shqiptare; tregtojnë në nivel ndërkombëtar nën termat e Shqipërisë; dhe të përfaqësojë Shqipërinë jashtë, qoftë në OKB ose në gara sportive. Me pak fjalë, Kosova mund të normalizojë pak a shumë pozicionin e saj ndërkombëtar”.
Por, Less thekson se përkundër disa nismave zyrtare për forcim e thellim raportesh mes Kosovës e Shqipërisë, “ka pasur pak integrim praktik deri më tani”.
Dhe kjo, ka ndodhur “për dy arsye”.
“Në Kosovë, popullsia shqiptare ka qenë e përqendruar jashtëzakonisht në përpjekjen për të marrë pavarësinë e plotë nga Serbia, gjë që ka qenë qëllimi i tyre kryesor politik që nga viti 1990. Kjo nuk përjashton ndonjë lloj bashkimi me Shqipërinë në planin afatgjatë, por ky është parë si një synim dytësor, pasi Kosova të lirohet përfundimisht”.
“Ndërkohë, Shqipëria është përqendruar në përpjekjen për t’u bashkuar me BE-në, e cila nuk pranon idenë e bashkimit kombëtar shqiptar, që do të thotë se Tirana nuk e ka shtyrë çështjen”.
“Në vend të kësaj, ajo ka ndjekur idenë e bashkimit të shqiptarëve në kuadër të një BE-je pa kufij të brendshëm, e cila është një opsion më i sigurt dhe më pak i komplikuar, me supozimin se Shqipëria dhe Kosova përfundimisht anëtarësohen në union”.
Më poshtë gjeni një pjesë të tekstit të Timothy Less, pa ndërhyrje, të përkthyer nga Albanian Post.
Shqipëria e Madhe, situatë e negociuar
Pra, a do të thotë kjo se ndalesa tjetër është Shqipëria e Madhe? Jo, sepse ekziston një pengesë në këtë rrugë, domethënë Serbia, e cila kundërshton bashkimin e Kosovës me Shqipërinë aq sa kundërshton pavarësinë e Kosovës dhe shqetësohet në veçanti për mirëqenien e popullsisë serbe të Kosovës brenda një shteti kombëtar shqiptar.
Nëse Kosova bën lëvizje praktike drejt bashkimit me Shqipërinë, qeveria në Beograd do të vihet nën presion të fortë të brendshëm për të ndaluar procesin. Dhe nëse nuk mund ta arrijë këtë duke shfrytëzuar ndikimin e SHBA-ve dhe BE-së, të cilat kanë treguar relativisht pak interes për këtë çështje deri më tani, do të vihet nën presion për të ndaluar çështjen në mënyrë të njëanshme: në mënyrë të qartë, një sondazh i fundit zbuloi se gjysma e serbëve janë të gatshëm të marrin armët për të mbajtur Kosovën.
Sidoqoftë, ngjarjet nuk ka gjasa të arrijnë në këtë pikë. Udhëheqja serbe nuk dëshiron të përplaset me Shqipërinë në Kosovë, veçanërisht duke pasur parasysh rrezikun që çdo konflikt tërheq palën shqiptare në anën e SHBA-ve. As Shqipëria nuk dëshiron të përplaset ushtarakisht me Serbinë, një kundërshtar më i madh dhe më i fuqishëm.
Në vend të kësaj, interesi i përbashkët i të dy qeverive është të punojnë së bashku drejt një lloj rezultati të negociuar në Kosovë, i cili shmang rrezikun e konfliktit, duke u mbështetur në marrëdhëniet e vendosura në mes Vuçiç dhe Ramës.
Një realitet politik është se, jashtë veriut, popullsia e Kosovës është kryesisht shqiptare dhe dëshiron të bashkohet me Shqipërinë nëse Kosova nuk mund të jetë e pavarur.
Realiteti i dytë është se, jashtë enklavës veriore, Serbia nuk mund të ndalojë bashkimin e Kosovës me Shqipërinë, nëse të dy janë të vendosura për t’u bashkuar.
Kjo çon në një realitet të tretë që është se enklava veriore është e populluar nga serbët dhe vetëm pjesërisht e integruar në pjesën tjetër të Kosovës. Si pasojë, Serbia do të përpiqet ta mbajë këtë dhe interesat e Shqipërisë do të jenë të pranojnë një gjë të tillë. Në të vërtetë, raportet sugjerojnë se ky është pozicioni që Rama mori në 2018. Shqiptarët e Kosovës nuk do ta pëlqejnë atë, por ata do të kenë nevojë për ndihmën e Shqipërisë dhe mendimi i Ramës do të jetë se ky është një çmim i arsyeshëm për të paguar që Kosova të shkëputet nga Serbia duke shmangur një luftë.
Dhe e katërta është se Serbia do të dëshirojë më shumë se veriu i Kosovës në këmbim të njohjes pasi shpërblimi i anëtarësimit në BE ka mbaruar tani. Si pasojë, Serbia do të insistojë që çdo marrëveshje mbi Kosovën të përfshijë gjithashtu mbështetjen e shqiptarëve për një njësi të re rajonale e cila i jep Serbisë një shans për të integruar diasporën e saj në Bosnjë dhe Mal të Zi.
Pas kësaj, Serbia ndoshta do të shohë interesin e saj strategjik në pranimin e integrimit të Kosovës me Shqipërinë, duke i lënë shqiptarët të marrin shtytjen nga të huajt për irredentizëm rajonal, dhe duke u përpjekur disi për të shfrytëzuar situatën e re për të integruar diasporën e saj rajonale në Serbi. Pasi të ketë fituar atë që votuesit serbë do ta shohin si kompensim të duhur, Beogradi mund të lëshojë Kosovën.
Kjo do ta çonte historinë e Kosovës në një fund në krijimin e një Shqipërie të Madhe. Sidoqoftë, nëse Serbia arrin që punët t’i shkojnë sipas planeve të saj, parakushti përfundimtar për këtë do të jetë krijimi paralel i një Serbie të Madhe.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
