Konceptet moderne të lumturisë janë kryesisht praktike- jo filozofike

Çfarë dëshironi nga jeta?

Ju ndoshta keni pasur mundësinë dhe kohën për t’i bërë vetes këtë pyetje kohët e fundit. Ndoshta ju doni të kaloni më shumë kohë me familjen tuaj, të merrni një punë më të kënaqshme dhe të sigurt, ose të përmirësoni shëndetin tuaj. Por pse i doni ato gjëra?

Të gjitha përgjigjet të çojnë tek lumturia. Fiksimi i kulturës sonë mbi lumturinë mund të duket pothuajse fetar.

Por a mund ta ndërtojmë jetën tonë mbi atë arsyetim që na rrethon?

Duke pasur parasysh rëndësinë e pyetjes, ka pak të dhëna se çfarë duan njerëzit nga jeta. Një sondazh në vitin 2016, pyeti amerikanët nëse do preferonin të arrinin gjëra të mëdha apo të ishin të lumtur?

81% e tyre thanë që donin të ishin të lumtur, dhe vetëm 13 % e tyre zgjodhën të arrinin gjëra të mëdha.  (6% kuptohet se ishin të frikësuar nga zgjedhja)

Përkundër përcaktimit të lumturisë si qëllim, është e vështirë të dish se si ta përcaktosh atë ose si ta arrish atë.

A ju bën të lumtur marrëdhënia juaj, puna juaj, shtëpia juaj, trupi ,dieta?

Nëse jo, nuk po bëni diçka të gabuar? Në botën tonë moderne, lumturia është gjëja më e afërt që kemi dhe e mira më e lartë nga e cila rrjedhin të gjitha të mirat e tjera.

Në këtë logjikë, pakënaqësia bëhet e pranishme.

Në librin e tij të fundit “Ndjekja e Lumturisë” historiani Ritchie Robertson argumenton se Iluminizmi duhet kuptuar jo si rritja e vlerës së vetë arsyes, por përkundrazi si kërkimi i lumturisë përmes arsyes.

Forca intelektuale përcaktuese e modernitetit ishte për lumturinë dhe ne ende po përballemi me kufijtë e atij projekti sot.

Është mirë që lumturia të supozohet si ndjenja që mund të arrihet lehtësisht, por vlerat dhe emocionet njerëzore nuk janë fikse përgjithmonë.

Disa vlera që dikur ishin kryesore, si nderi ose devotshmëria, janë zbehur, ndërsa emocionet ” (ndjenja jonë e apatisë është më e afërta) janë zhdukur plotësisht.

Si gjuha që ne përdorim për të përshkruar vlerat dhe emocionet tona, ashtu edhe vetë ndjenjat janë të paqëndrueshme.

Konceptet moderne të lumturisë janë kryesisht praktike dhe jo filozofike, duke u përqëndruar në ato që mund t’i quajmë teknikat e lumturisë.

Shqetësimi nuk është se çfarë është lumturia, por përkundrazi se si ta merrni atë.

Ne priremi ta shohim lumturinë si të kundërtën e trishtimit ose depresionit, duke nënkuptuar se lumturia del nga reaksionet kimike në tru.

Të jesh i lumtur do të thotë të kesh më pak nga reaksionet kimike që të bëjnë të trishtuar dhe më shumë nga reagimet që të bëjnë të lumtur.

Martha Nussbaum, një etike e shquar e virtytit, pohon se shoqëritë moderne e konsiderojnë lumturinë, “ një gjendje psikologjike supereme”.

Por filozofët kanë qenë të prirur të jenë skeptikë ndaj këtij këndvështrimi të lumturisë, sepse disponimet tona janë kalimtare dhe shkaqet e tyre janë të pasigurta.

Në vend të kësaj, ata bëjnë një pyetjen, cila është jeta e mirë?

Një përgjigje do të ishte një jetë e kaluar duke bërë gjëra që ju kënaqin dhe të cilat ju sjellin kënaqësi. Një jetë e kaluar duke përjetuar kënaqësi do të ishte, në një farë mënyre, një jetë e mirë.

Por maksimizimi i kënaqësisë nuk është opsioni i vetëm.

Çdo jetë njerëzore, vuan. Humbje të dhimbshme, zhgënjime, dhimbja fizike, sëmundje dhe vetmi.

Dhimbja është një pasojë e pashmangshme e të qenit gjallë.

Për filozofin e lashtë grek Epikur (341-270 p.e.s), një jetë e mirë ishte ajo në të cilën dhimbja minimizohet.

Mungesa e vazhdueshme e dhimbjes na jep qetësi të mendjes, ose ataraksi. Ky nocion ka diçka të përbashkët me kuptimin tonë modern të lumturisë.

Të jesh “në paqe me veten” shënon personin e lumtur, nga ai i pakënaqur dhe askush nuk do ta imagjinonte se një jetë e mbushur me dhimbje mund të ishte një jetë e mirë.

Por a është vërtet minimizimi i dhimbjes thelbi i lumturisë? Po sikur të jetosh një jetë të mirë shton dhimbjen që përjetojmë?

Studimet kanë treguar se të kesh lidhje dashurie lidhet me lumturinë, por ne e dimë nga përvoja se dashuria është gjithashtu shkaku i dhimbjes.

Po sikur dhimbja të jetë e nevojshme dhe madje e dëshirueshme?

Vdekja e dhimbshme e prindërve, fëmijëve, partnerëve ose miqve mund të shmanget duke pushuar së interesuari për ata njerëz, ose duke i përjashtuar ata nga jeta juaj e plotë.

Një jetë me dhimbje, mund të jetë më e vlefshme se një jetë me kënaqësi boshe. Sikur të mos ishte mjaft e vështirë për të kuptuar se çfarë është lumturia, ne tani duhet të kuptojmë se çfarë është një jetë kuptimplotë gjithashtu.

Pikëpamja e Aristotelit për lulëzimin është komplekse dhe e ndërlikuar sepse përfshin kënaqësinë individuale, virtytin moral, përsosmërinë, fatin e mirë dhe angazhimin politik.

Ndryshe nga pikëpamja kontabël e Epikurit për dhimbjen ose pikëpamja “e çuditshme” e Benthamit për kënaqësinë, ideja e lulëzimit të Aristotelit është po aq e çrregullt sa njerëzit që përshkruan.

Ashtu si koncepti ynë modern i lumturisë, eudaimonia është qëllimi përfundimtar i jetës.

Por ndryshe nga lumturia, eudaimonia realizohet përmes zakoneve dhe veprimeve, jo përmes gjendjeve mendore.

Lumturia nuk është diçka që përjetoni ose merrni, është diçka që bëni.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.