U bë bujë e madhe për faktin se një vend ultrademokratik siç janë SHBA-të, kishin nisur procedurën për të zëvendësuar ambasadoren aktuale në Shqipëri, Yuri Kim, mandati i së cilës në Shqipëri është drejt përmbylljes, duke yshtur doemos edhe kureshtjen se kush do të jetë pasardhësi i saj.

Interesim shumë të lartë – tej normave – pati edhe nga mjedisi mediatik në Shqipëri, a thua se diçka e jashtëzakonshme po ndodhte, kur procedura është më se normale për një vend të zhvilluar.

Vetvetiu sikur të del para syve fakti se sa e sa vjet kanë shqiptarët, që nuk shohin emërime të ambasadorëve nga Tirana, në shtetet e huaja.

Shumë? Akoma më shumë? Aq shumë në fakt sa afatet, në raste tipike, minimalisht tejkalojnë afatet ligjore dhe askënd, as edhe një person të vetëm në media apo më gjerë, nuk e shqetëson fakti se si vendi me rolin aq të madh në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, bëhet krejtësisht afuksional në nivel diplomatik ambasadorësh, sepse i tillë është.

Të nisim me radhë…

Vende si SHBA-të apo superfuqi të tjera botërore, kanë detyra shumë specifike për diplomatët e tyre, ku përfshihet edhe implikimi i një politike – kryesisht për vendet e vogla – të linjëzuar me Washingtonin. Roli aktiv është i nënkuptuar.

Ndërsa, për vende si Shqipëria, detyra është sa më e thjeshtë, aq edhe më përmbajtësore, sepse lidhet me zhvillimin dhe zgjerimin e rrethit njohës-diplomatik të një shteti me 2.8 milionë banorë faktikë në territor dhe i cili gjendet prej 30 vjetësh në një udhëtim të avashtë drejt bashkësisë perëndimore.

Pra, dinamika e rotacionit të ambasadorëve jashtë vendi, duhet të ishte tepër e larmishme.

Por, në të vërtetë, ajo është shteruese (në kuptimin e keq të fjalës), sepse nuk ekziston në asnjë instancë.

Nuk flitet më as për vite në disa raste, por për dekada, kur ambasadorët shqiptarë të vendosur në kryeqytete të huaja, të paguar nga buxheti i shtetit, zhvillojnë jetën e tyre pa teklif, pa mundime dhe mbi të gjitha, pa asnjë kontribut për Shqipërinë.

Fjala bie, ambasadorin shqiptar në OKB, tepër të vlerësuar dhe produktiv, Ferit Hoxha, e njohim për aktivitetin e gjerë dhe suksesin që ka arritur për njohjen e Tiranës në shkallë të gjerë.

Ndonjë ambasador tjetër të këtillë, e njohim?! Vetëm përpara dy ditësh, mësuam se Shqipëria e paska një ambasador edhe në Mbretërinë e Bashkuar dhe ai u bë i njohur tashmë falë debatit aq të fortë e agresiv sa i përket çështjes së emigrantëve.

Edhe kjo e fundit, vetëm sepse u thirr në Parlamentin britanik dhe ngjarjen, mediat shqiptare, herë denjuan ta përcillnin minimalisht, herë as që e morën mundimin, sepse u interesojnë gomonet.

Cili është funksioni i vërtetë i një ambasadori shqiptar jashtë për shembull?

Këta “pensionistë” në detyrë, mendojnë se vetëm të organizojnë pritje, të marrin pjesë në ndonjë festë gjetkë apo të promovojnë emrin e tyre se thua janë realisht ambasadorë.

JO!

Lobimi për Shqipërinë duhet të jetë jo vetëm i vazhdueshëm, por i përditshëm.

Kush e di pse Shqipëria aktualisht – hiq Kosovën si shtet i ri – ka pasaportën më të dobët në rajon!

Në 128 shtete lëviz lirshëm Maqedonia e Veriut. Në 127 Mali i Zi. Në 118 Bosnjë dhe Hercegovina. E dëgjuat mirë. Bosnjë dhe Hercegovina. Një shtet i cili sot ka një situatë politiko-sociale më të ndërlikuar se çdo shtet i rajonit.

Sa për Serbinë, nuk po përmendet sepse kanë lëvizje të lirë në 136 vende, kur Shqipëria ka akses të tillë në 114 të tilla vetë.

Ka arsye reale për këtë? Për një vend, i cili është më i stabilizuari në rajon, më i aderuari në struktura ndërkombëtare?

A mundet të ketë tjetër arsye, përveçse letargjisë tërësore të përfaqësuesve diplomatike jashtë vendit, të cilët nuk bëjnë asgjë për të ngritur në piedestal statusin shqiptar dhe lobimin e faktorit shqiptar.

Keni dëgjuar vallë ndonjëherë ndonjë ambasador shqiptar, të cilin e dëgjoni në media të huaja duke folur për Shqipërinë? Keni parë kësisoj ndonjë të tillë, që kur mediat në vende të huaja qarkullojnë artikuj – qofshin këto denigrues apo jo – për Shqipërinë, t’i kërkojnë llogari ndonjë gazete mbi ato artikuj.

Këtë në fakt as Ministria e Jashtme nuk e bën më, janë dorëzuar.

Ligjërisht vetë, është e pakonceptueshme dhe e pamundur, që një ambasador të qëndrojë në një vend më shumë se dy mandate, tre-vjeçar secili.

Por, sërish, vendet perëndimore më të zhvilluara, të cilave ne duam t’u afrohemi, nuk e lejojnë as mandatin e parë tre-vjeçar të tejkalohet, përtej rasteve shumë specifike dhe kushteve të jashtëzakonshme.

Kalbja e një sistemi të tërë vjen edhe prej kësaj gjëje doemos, sepse nuk mundet të jetë kaq e papërfillur situata.

Po e pranojmë alibinë e dikurshme, se ishte ish-presidenti Ilir Meta, ai i cili i bllokonte qëllimisht emërimet e ambasadorëve të rinj, pavarësisht faktit se siç mëson Albanian Post, bllokim realisht ka pasur, por ka qenë në nivele dytësore e jo ambasadorësh.

Partia Socialiste, e ka akuzuar jo pak herë Metën gjatë mandatit të tij se ka bllokuar emërimet e ambasadorëve të rinj shqiptarë në botë.

Kulmin këto debate e patën në prill 2022, kur kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, e quajti sjelljen presidenciale të Metës “qëllimshme” për bllokimin e propozimeve të Qeverisë.

Nga ana tjetër, kreu i shtetit asokohe, mohoi gjithçka, teksa ndodhej në përmbyllje të mandatit të tij në krye të shtetit, duke thënë se asnjë bllokim i tillë, s’kishte ndodhur nga ana e tij.

Por, pavarësisht se kishte gatishmëri për të dëshmuar mbi këtë gjë, hapi konkret për debat mbi konfliktin, nuk u mor asnjëherë.

E prapë, nuk qëndron më kjo si alibi, me një mandat të përfunduar, me një mazhorancë fuqiplotë prej vitesh.

Diplomatët nuk kanë detyrë thjesht përfaqësimin e vendit gjetke. Është sistemi i ngritur, i bazuar në shkëmbimin e informacionit, ai i cili e bën të vlefshme dërgimin e ambasadorëve.

Për këtë, Albanian Post u konsultua me ekspertë të diplomacisë dhe të gjithë bien dakord mbi diçka: Rotacioni i shëndetshëm, është ai i cili sheh përfaqësuesit e vendit, të japin më të mirën jashtë, dhe të sjellin më të vlefshmen brenda, për të rritur stimulin e për të nxitur konkurrencën mes zyrtarëve, në mënyrë që punët e brendshme, prej atyre të jashtme, të zhvillohen edhe më suksesshëm.

Për të mos përmendur më pas, diplomacinë aq të rëndësishme ekonomike, përmes të cilës jo vetëm bizneset e huaja mund të nxiten të vijnë në Shqipëri, por edhe ato shqiptare, të zgjerohen jashtë.

Apo, edhe më tej, shkëmbimet e informacioneve, për të rritur turizmin në vend.

Si mundemi ne tashmë, atyre diplomatëve, të cilët realisht japin më të mirën e mundshme, tu themi se në vitet e fundit, kolegët e tyre e kanë harruar aromën e dheut nga kanë lerë, edhe prej 20 vjetësh, apo edhe kanë dalë në pension dhe vijojnë të ushtrojnë detyrat.

Në 20 vjet karrierë si disa dhe me nga shtatë deri në dhjetë vjet në detyrë në të njëjtin vend, a nuk mundemi minimalisht të presim, që ambasadorët tanë të dalin jashtë galasë së festave dhe pritjeve të rralla?

Edhe mediat sociale në fakt, i kanë aq të dembelosura, sa postimi më i arrirë që mundesh t’u gjesh, është ndonjë “retweet” i kryeministrit apo ministres.

Me gjasë bëjnë mirë të kërkojnë nënshtetësi aty ku jetojnë.

Vitet i kanë plotësuar fundja!

PS: Meqë zakoni e do që fakte të mos jepen në Shqipëri, po listojmë disa si më poshtë;

Floreta Faber, ambasadore e Shqipërisë në SHBA prej vitit 2015 (7 vjet), ka kaluar 3 presidentë amerikanë

Qirjako Qirko, ambasador i Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar prej vitit 2016 (6 vjet)

Artur Kuko, ambasador i Shqipërisë në Gjermani prej vitit 2014 (8 vjet)

Anila Bitri, ambasadore e Shqipërisë në Itali prej vitit 2016 (6 vjet)

Dritan Tola, ambasador i Shqipërisë në Francë prej vitit 2013 (9 vjet)

Aida Sakiqi, ambasadore e Shqipërisë në Holandë prej vitit 2014 (8 vjet)

Ilir Gjoni, ambasador i Shqipërisë në Zvicër prej vitit 2013 (9 vjet)

Shtojcë: Në vendet e treta nuk dihet ç’bëhet!

Kanë zënë pluhur nëpër botë, ambasadorët shqiptarë