Lajme

Irani liroi dy pengje britanikë, por të tjerë mbeten, ndërsa bisedimet bërthamore janë në “teh të thikës”


Lirimi i shumëpritur nga paraburgimi në Iran i dy personave me dyshtetësi, atë të Mbretërisë së Bashkuar dhe të Iranit, Nazanin Zaghari-Ratcliffe dhe Anoosheh Ashoori, sinjalizon, në pamje të parë, një kthesë konstruktive në marrëdhëniet mes dy shteteve.

Ajo u shkaktua nga puna e palodhshme në prapaskenë e avokatëve dhe zyrtarëve, nga përparimi në bisedimet bërthamore të Vjenës, deri te mbështetja nga qeveria e Omani-t dhe një fushatë presioni publik ndërkombëtar.

Megjithatë, përkundër këtij hapi përpara, çështje më sfiduese midis Tehran-it dhe Whitehall-it po shfaqen.

Jo më pak e rëndësishme është frika se, duke paguar borxhin e saj 40-vjeçar prej 400 milionë funte ndaj Iranit, qeveria britanike rrezikon të justifikojë përdorimin e pengjeve nga Irani.

Është për këtë arsye, që nga ndalimi i Zaghari-Ratcliffe, qeveria britanike me të drejtë ka hezituar të lidhë mundësinë e lirimit të saj me borxhin.

Në të vërtetë, në vitin 2016, presidenti i atëhershëm i SHBA-ve, Barack Obama, u kritikua ashpër për një ripagim të ngjashëm prej 400 milionë dollarësh Tehran-it pas lirimit të katër shtetasve të dyfishtë SHBA-Iran.

Për të respektuar sanksionet dhe rregulloret kundër terrorizmit dhe pastrimit të parave – dhe për të parandaluar një përsëritje të optikës së Obama-s – Zyra e Jashtme ka njoftuar se paratë e borxhit të Mbretërisë së Bashkuar janë rrethuar dhe do të përdoren vetëm për qëllime humanitare.

Megjithatë, marrja e pengjeve mbetet një çështje e vazhdueshme.

FCDO-ja aktualisht këshillon shtetasit me nënshtetësi të dyfishtë britaniko-iraniane që të mos udhëtojnë në Iran, pasi dy janë ende të bllokuar atje: Mehran Raoof është dënuar me dhjetë vjet burg për akuzat e sigurisë kombëtare dhe aktivisti mjedisor dhe aktivisti Morad Tahbaz – i cili gjithashtu ka nënshtetësi amerikane – iu dha leja nga burgu, por nuk mund të largohej nga Irani.

Tahbaz thuhet se po trajtohet si një i burgosur amerikan nga qeveria iraniane.

Rasti i tij, krahas atyre të Siamak, Baquer Namazi dhe Emad Sharghi, mbeten në harresë dhe janë të lidhura me rezultatin e negociatave të vazhdueshme bërthamore midis SHBA-ve dhe Iranit.

Administrata Biden u kthye në tryezën e bisedimeve në prill 2021, duke çuar në përparimin e lehtë që luajti një rol në lirimin e Ashoori-t dhe Zaghari-Ratcliffe.

Këto bisedime bërthamore mbajnë çelësin për të ardhmen e Iranit në skenën botërore dhe nëse programi i tij bërthamor vazhdon të rritet.

Shlyerja e borxhit të Mbretërisë së Bashkuar ishte vonuar më tej nga tërheqja e administratës Trump në vitin 2018 nga marrëveshja bërthamore e Iranit (JCPOA), së bashku me sanksionet e presionit maksimal që vendosi ndaj Iranit.

Megjithatë, pavarësisht tërheqjes së Trump-it nga marrëveshja dhe përshpejtimeve të mëvonshme bërthamore të Tehran-it – të cilat kanë reduktuar “kohën e shpërthimit” bërthamor të Iranit nga një vit në disa muaj – Britania e Madhe, së bashku me Francën dhe Gjermaninë, punuan për të mbajtur atë që ishte një marrëveshje efektive shumëpalëshe së bashku përmes vitet e provës së Trump-it.

Pas 11 muajsh negociatash, fundi i bisedimeve bërthamore është vërtet i dukshëm, por çështjet e minutës së fundit kërkojnë zgjidhje. Pritet që shumica e sanksioneve të epokës së Trump-it të vendosura ndaj Iranit do të hiqen në këmbim të kthimit të Tehran-it në kufijtë e rënë dakord në marrëveshjen fillestare bërthamore të vitit 2015.

Më e rëndësishmja, programi i Iranit do t’i nënshtrohet përsëri mbikëqyrjes dhe monitorimit të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA).

Megjithatë, javën e kaluar, Rusia, e cila deri më tani ka qenë një palë konstruktive në negociata, u përpoq të sabotonte përparimin e tyre, duke kërkuar garanci me shkrim për të mbrojtur pjesëmarrjen e saj në marrëveshje nga sanksionet e lidhura me Ukrainën.

Kjo u zgjidh kur administrata Biden-it i dha Moskës garancitë e nevojshme se sanksionet mbi Ukrainën nuk do të pengonin bashkëpunimin e tyre dhe mbështetjen e marrëveshjes.

Ajo që mbetet tani është që negociatorët të finalizojnë pikat e fundit të ngecjes dhe të kthehen në Vjenë.

Në shtrirjen e fundit, Tehran-i ka kërkesat përfundimtare: ai po kërkon garanci më të sakta ekonomike për të mbrojtur JCPOA-në nëse një president i ardhshëm i SHBA-ve tërhiqet përsëri nga marrëveshja, së bashku me heqjen e Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike nga lista e grupeve terroriste të SHBA-ve.

Këto nuk janë lëshime të drejtpërdrejta për SHBA-të.

Opozita republikane ndaj JCPOA-së dhe kritikat ndaj negociatave të administratës Biden me Tehran-in në një vit kritik zgjedhor vazhdojnë të lidhin duart e presidentit për të bërë lëshime të guximshme – dhe sulmi flagrant me raketa i IRGC-së fundjavën e kaluar në Erbil, Irak do të jetë i vështirë për SHBA-të, Britaninë e Madhe dhe Evropën për t’u anashkaluar.

Arritja në një marrëveshje do të kërkojë që të gjitha palët të peshojnë përparimin që është bërë kundrejt rreziqeve spirale të një kolapsi.

Një skenar pa marrëveshje pa dyshim do ta shihte Tehran-in të përshpejtonte më tej programin e tij bërthamor dhe do të rriste tensionet rajonale, veçanërisht me Izraelin.

Shtetet Arabe të Gjirit janë gjithashtu të shqetësuar legjitimisht se aktivitetet rajonale të Iranit mbeten të pakontrolluara.

Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabia Saudite, në veçanti, janë bërë të prekshme ndaj sulmeve raketore nga grupi Houthi me bazë në Jemen, i mbështetur nga Irani.

Pavarësisht nga skenarët e marrëveshjes ose pa marrëveshje, dinamikat e brishta të sigurisë rajonale kërkojnë vëmendje dhe mbështetje nga komuniteti ndërkombëtar.

Lirimi i Zaghari-Ratcliff dhe Ashoori duhet parë si një pikë kthese e rëndësishme në marrëdhëniet e Mbretërisë së Bashkuar me Iranin – por janë ende larg zgjidhjes.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore