Aplikimi i Kosovës për anëtarësim në Këshillin e Evropës, mund të cilësohet si hapi më i rëndësishëm i Qeverisë së Kosovës, gjegjësisht Ministrisë së Punëve të Jashtme gjatë vitit 2022 në raport me Politikën e Jashtme – përjashto dorëzimin e aplikimit për anëtarësim në Bashkimin Evropian – meqë ky dikaster gjatë 24 muajve nuk ka mundur të sigurojë asnjë njohje të re për shtetësinë e Kosovës.

Aplikimi për anëtarësim në këtë organizatë ndërkombëtare erdhi në dritën e agresionit Rus në Ukrainë.

Prandaj shumë nga njohësit e marrëdhënieve ndërkombëtare argumentonin se anëtarësimi i Kosovës në KiE nuk ka qenë kurrë më i mundur sesa pas suspendimit të Rusisë nga ky mekanizëm i cili ekskluzivisht merret me të drejtat e njeriut, demokracinë dhe sundimin e ligjit në Evropë.

Shumica e të intervistuarve nga Albanian Post, përfshirë edhe hulumtuesin e politikave të zgjerimit të BE-së, Kristof Bender, nënvizonin faktin se shanset që Kosova të jetë pjesë e këtij organizmi ndërshtetëror janë mjaftë të mëdha, meqë Kosova posedon shumicën absolute të votave.

Nga dorëzimi i dokumentacionit për anëtarësim në selinë e Këshillit të Evropës nga ana e ministres së Punëve të Jashtme, Donika Gërvalla, kanë kaluar më shumë se gjashtë muaj, ndërkohë që epilogu i këtij procesi nuk duket gjëkundi.

Për Andrew Forde, specialisti i së drejtës ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, qeverisjes dhe çështjeve politike, me më shumë se 10 vjet përvojë pune në Këshillin e Evropës, në këtë pikë është e vështirë të thuhet saktësisht se cilat janë shanset e Kosovës për t’u bërë anëtare, pasi gjatë rrugës Kosova duhet të kalojë shumë hapa përpara anëtarësimit.

“Megjithatë, në parim, Kosova njihet nga një numër i mjaftueshëm i shteteve anëtare të KiE-së të cilët mund votojnë për pranimin e saj, gjithmonë duke supozuar se të gjithë do të jenë të pranishëm për të votuar në kohën e duhur”, ka thënë Forde për Albanian Post.

Anash politikën dhe kalkulimet e shteteve mos njohëse të shtetësisë së Kosovës, anëtarë të këtij organizmi, Forde, shpreh bindjen se kosovarët duhet të kenë të njëjtën qasje në Gjykatën Evropiane e të Drejtave të Njeriut, si çdo evropian tjetër.

“Ka argumente shumë të forta për të drejtat e njeriut në favor të anëtarësimit të Kosovës, dhe sinqerisht janë komunitetet pakicë ato që mund të përfitojnë më shumë nga anëtarësimi”, pohon më tej ai.

“Për shembull, ka një numër të rasteve të profilit të lartë nga Gjykata Kushtetuese e Kosovës që janë në pritje të zbatimit për disa vite. Pritshmëria ime është që këto raste të ishin ndër të parat që do të arrinin në Gjykatën e Strasburgut nëse Kosova pranohej”.

Dorëzimi i Aplikimit në maj të këtij viti, siç rëndom ndodh, kishte alarmuar Serbinë.

Beogradi zyrtar pas hapit të parë të Kosovës në rrugën e saj drejtë KiE-së, kishte paralajmëruar “lobim të ashpër” për të pamundësuar pranimin e Prishtinës në këtë organizatë.

Madje si një “fitore të vogël diplomatike” Serbia e kishte cilësuar pretendimin e saj se ka arritur t’i bind shtetet anëtare të Këshillit të Evropës për të mos e diskutuar çështjen e anëtarësimit të Kosovës në mbledhjen e radhës së Komitetit të Ministrave në muajin nëntor të këtij viti.

Megjithatë, sipas Forde, pengimi eventual i bërë nga ana e Serbisë në këtë hap procedural të Kosovës nuk është diçka e rëndësishme.

“Shqyrtimi edhe mund të jetë vonuar, por në fund të fundit sigurisht që një gjë e tillë nuk mund të pengohet. Komiteti i Ministrave do ta shqyrtojë këtë çështje herët a vonë me qëllim marrjen e një vendimi për ta dërguar kërkesën e Kosovës në Asamblenë Parlamentare”, ka thënë më tej ai.

Më 12 maj Kosova kishte aplikuar zyrtarisht për anëtarësim në Këshillin e Evropës.

Gërvalla, në një paraqitje para mediave pas aplikimit në këtë organizatë, kishte theksuar se pret që shteti të anëtarësohet shpejt në këtë institucion.

Përveç kësaj, Gërvalla kishte nënvizuar faktin se Kosova gëzon përkrahje politike nga një “numër tejet i madh i shteteve anëtare të Këshillit të Evropës, qofshin ato njohëse apo mosnjohëse”.

Procedurat e pranimit të Kosovës në Këshillin e Evropës

Këshilli i Evropës është organizatë ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, demokracinë dhe sundimin e ligjit në Evropë. Ky institucion mbron lirinë e shprehjes dhe të mediave, barazinë dhe minoritetet në shtetet anëtare.

Këshilli i Evropës është organ krejtësisht e ndarë nga Bashkimi Evropian.

Këshilli nuk kontrollohet nga BE-ja.

Sipas procedurës, aplikacionin e një shteti fillimisht e shqyrton Komiteti i Ministrave dhe pas shqyrtimit, fjalën përfundimtare e ka Asambleja Parlamentare.

Kjo Asamble përbëhet nga përfaqësuesit e shteteve anëtare.

Pranimi bëhet me votat e 2/3 të shumicës. Këshilli i Evropës ka 47 anëtarë.

Çdo anëtar i Këshillit të Evropës duhet të pranojë parimet e sundimit të ligjit dhe zbatimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut për të gjithë personat brenda juridiksionit të atij shteti.

Intervistë me Andrew Forde, ish-punonjës në KiE: A ka ngecur procesi i anëtarësimit të Kosovës?