Bota

Gjermania dhe Namibia: Cili është çmimi i duhur për të paguar gjenocidin?


Një marrëveshje që mund të krijojё precedent për ish kolonitë në të gjithë botën është duke u diskutuar midis Gjermanisë dhe Namibisë, për të shëruar plagët e asaj që tani konsiderohet gjerësisht si një gjenocid.

Në Namibi, pasardhësit e të dy viktimave dhe kolonizuesve po debatojnë ashpër për bisedimet.

“Përgjatë gjithë këtij plazhi, kishte një kamp përqendrimi. Teli me gjemba ishte vendosur aty ku shihni parkimin e makinave sot”, thotë Laidlaw Peringanda.

“Stërgjyshja ime më tha se disa nga familjet tona u sollën këtu, u detyruan të punojnë, dhe mё pas vdiqën”, shtoi ai.

Ai po flet për vitet 1904-1908, kur Namibia e sotme ishte kolonia gjermane e Afrikës Jugperëndimore.

Dhjetëra mijëra vdiqën ndërsa forcat koloniale shtypën brutalisht kryengritjet nga dy prej popujve kryesorë të vendit, Herero dhe Nama, duke vrarë dhe duke përzënë të tjerët në një shkretëtirë (shkretëtira Omaheke në lindje të vendit) ku shumë vdiqën nga uria.

Të mbijetuarit përfunduan në kampe ku u përdorën si punëtorё skllavi, duke vdekur nga të ftohtit, kequshqyerja, rraskapitja dhe dhuna. Rreth 65 mijё nga 80 mijё grupe etnike Herero që jetojnë në Afrikën Jugperëndimore Gjermane në fillim të sundimit kolonial vlerësohet të jenë zhdukur, si dhe ndoshta 10 mijё e 20 mijё popullsi Nama.

Të burgosurit Herero në zinxhirë (1904), GETTY IMAGES
Që nga viti 2015, Gjermania pranoi zyrtarisht se mizoritë përbënin gjenocid dhe ka negociuar një marrëveshje drejtësie me Namibinë

Kurrë më parë, një ish-fuqi koloniale nuk është ulur me një ish-koloni në këtë mënyrë për të hartuar një marrëveshje gjithëpërfshirëse për trashëgiminë e së kaluarës.

Gjermania ka thënë se do të bëjë një falje zyrtare – megjithëse formulimi është ende për t’u përpunuar. Por pyetja më e madhe për Namibianët është se nё çfarë forme do të marrë ndonjë kompensim material.

Laidlaw Peringanda, si shumica e Hereros, nuk ka dyshim për atë që dëshiron nga bisedimet – një marrëveshje masive financiare që do të ndihmojë në kthimin e popullit të tij në prosperitetin që ai beson se ata gëzonin, si blegtorë para gjenocidit.

Më pas, pjesa më e madhe e tokës së tyre u nda në ferma private për kolonët gjermanë. Dhe sot shumica e Herero-s dhe Nama-s jetojnë ose në zona të vogla të mbipopulluara të tokës komunale që u janë caktuar më vonë atyre, ose në qytete – shumë në “vendbanimet informale” ose qytete me çati që strehojnë 40% të njerëzve të Namibisë.

Në Swakopmund, ekziston një hendek masiv shoqëror midis qendrës së qytetit të epokës koloniale me ndërtesat e saj me çati të pikturuara në pastel – shtëpi akoma për shumë nipër e mbesa e kolonizuesve origjinal – dhe kasollet e kalldrëma nga dërrasat dhe fletët metalike që shtrihen për milje në veri.

“Ata nuk kanё tualete, ujë të pijshëm, apo energji elektrike. Disa nga njerëzit që jetojnë atje, janë pasardhës të viktimave të kampeve të përqendrimit. Ёshtë me të vërtetë e padrejtë ajo që po ndodh “, thotë Laidlaw.

Shpresa e vetme duket se ёshtё që qeveria gjermane të financojë një program të reformës së tokës për të mundësuar blerjen e fermave nga fermerët gjermanë Namibianë dhe shpërndarjen tek Herero dhe Nama.

Namibianët gjermanë besohet të jenë grupi më i madh midis fermerëve të bardhë që zotërojnë rreth 70% të tokës bujqësore të vendit.

Sa e realizueshme është kjo?

Kryenegociatori i Namibisë, Zed Ngavirue, thotë se Gjermania ka “pranuar se duhet të bëjnë diçka për të ndihmuar në rindërtimin e shoqërisë namibiane qё pёsoi gjenocid” dhe ranë dakord të sigurojnë disa para – si pjesë e një marrëveshjeje më të gjerë – për të blerë tokë nga shitësit e gatshëm.

“Por nuk mund të provoja dhe të mashtroja veten se çështja e tokës do të zgjidhet nga Gjermania”, shton ai.

Shumë kolonë të tjerë të bardhë mbërritën pasi Gjermania humbi koloninë e saj në Luftën e Parë Botërore dhe Afrika e Jugut Perëndimore u drejtua nga Afrika e Jugut për 70 vjet. Dhe që nga pavarësia në vitin 1990 toka është blerë si nga namibianët me ngjyrё, ashtu edhe nga të huajt.

Qeveria gjermane refuzon të përdorë fjalën “reparacione” por Zed Ngavirue thotë se projekte të tjera praktike që diskutohen përfshijnë ndihmën e mundshme gjermane nё shëndet, arsim, strehim dhe shkripëzimin e ujit. Ai thotë se bisedimet janë shumë delikate për të përmendur ndonjë shumë.

Tren me të burgosurit duke u transportuar në një kamp përqëndrimi GETTY IMAGES
Pala gjermane, nuk ka pranuar të flas publikisht në lidhje me ecurinë e bisedimeve

Frika është se çdo përfitim nga një marrëveshje qeveri me qeveri mund të shkojë pjesërisht për komunitetet që kurrë nuk pësuan në gjenocid, të tilla si Ovambo, tani grupi më i madh etnik i Namibisë.

Këshilltari i shefit Rukoro, Festus Mundjuua thotë se qeveria dëshiron “të vendosë duart e saj sepse ata kanë projektet e tyre për të cilat nuk kanë para”. Kjo është mohuar nga qeveria, e cila thotë se çdo fond do të menaxhohet nga komunitetet e prekura.

Por nuk janë vetëm pasardhësit e viktimave që janë skeptikë rreth bisedimeve. Po kështu janë edhe disa nga 30 mijё gjermanishtfolësit e Namibisё, pasardhës të kolonistëve.

Portretizimi – nga njëra anë – i një autoriteti kolonial gjerman, brutal dhe pa falje, dhe nga ana tjetër, njerëzit e naivё dhe plotësisht të pafajshëm Herero ёshtё njollosur. Duhen dy palë për tango”, thotë Andreas Vogt.

Ai dhe shumë namibianë të tjerë gjermanë tregojnë se grupi etnik Herero u rebelua kundër sundimit gjerman në vitin 1904 – duke vrarë rreth 120 kolonë gjermanë – por më pas u mundën në Betejën vendimtare të Waterberg.

Akademiku dhe aktivisti gjermano-namibian Henning Melber, i cili ka studiuar sfondin e bisedimeve, beson se ish-fuqitë e tjera koloniale në Evropë i kanë shprehur privatisht shqetësimet Gjermanisë se një marrëveshje me Namibinё mund të shkaktojë një ortek pretendimesh kundër kolonizatorëve të ndryshëm nga kombet në Afrikë, Azinё Jug-Lindore dhe gjetkë.

Tanzania, pasardhëse e një ish-kolonie tjetër gjermane, Tanganyika, tashmë po kërkon dëmshpërblime për mizoritë dhe potencialisht ish-kolonitë e tjera mund të ndjekin shembullin.

“Unë mendoj se Gjermania do të ishte fleksibile në lidhje me shumën që mund të ofronte, nëse do të kishte disa garanci se marrëveshja do të mbyllte kapitullin njëherë e përgjithmonë”, thotё Melber.

Nga ana e tij, Zed Ngavirue, një diplomat veteran, shmang çdo premtim rreth asaj që mund të arrihet.

“Politika është arti i së mundurёs”, thotë ai me një buzëqeshje.

Por në lagjet e varfra jashtë Swakopmund, ku disa Herero punojnë sot për pagat minimale për pasardhësit e gjermanëve që përdorën stërgjyshërit e tyre si skllevër, nuk ka të njëjtin kuptim.

“Të rinjtë, disa prej tyre janë të lodhur, ata duan ta marrin tokën me forcë,” thotë Laidlaw Peringanda. “Kështu që mbase qeveria gjermane nuk duhet të luajë “fshehtasi” me ne”.

Varre me trupat e viktimave të gjenocidit, BBC

Ky lajm është përshtatur për BBC nga Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore