Draft kushtetuta e Tunizisë – Çfarë ka të re dhe pse tani?

Tunizia ka publikuar një projekt-kushtetutë, sipas të cilës kompetencat e presidentit do të zgjeroheshin më tej dhe roli i parlamentit do të kufizohej, duke rritur frikën për perspektivën e sundimit të një njeriu në vend.

Drafti, i botuar në gazetën zyrtare të Tunizisë, do të votohet në një referendum të 25 korrikut, një vit pasi presidenti Kais Saied organizoi atë që kritikët e kanë quajtur grusht shteti.

Pa një nivel minimal pjesëmarrjeje të kërkuar, analistët thonë se masa ka të ngjarë të kalojë, por vetëm me përfshirje të kufizuar të publikut.

Çfarë ka të re në projekt-kushtetutën?

Nëse kushtetuta kalon, ajo do të lejojë Saied të vazhdojë të qeverisë me dekret deri në krijimin e një parlamenti të ri pas zgjedhjeve të caktuara për në dhjetor.

Projekt-kushtetuta i jep atij autoritetin përfundimtar mbi qeverinë dhe gjyqësorin. Qeveria do t’i përgjigjej presidentit dhe jo parlamentit.

Dhoma, megjithatë, mund të tërheqë besimin nga qeveria me një shumicë prej dy të tretash, tha gazeta.

Lëvizja drejt një sistemi më presidencial do të ndryshonte modelin parlamentar pas revolucionit të vitit 2011 që ka miratuar vendi.

Saied do të lejohet të paraqesë projektligje, të ketë përgjegjësinë e vetme për propozimin e traktateve dhe hartimin e buxheteve të shtetit, të emërojë ose shkarkojë ministrat e qeverisë dhe të emërojë gjyqtarë.

Presidenti do të jetë në gjendje të shërbejë dy mandate prej pesë vjetësh secili, por t’i zgjasë ato nëse mendojnë se ekziston një rrezik i afërt për shtetin dhe do të ketë të drejtën të shpërndajë parlamentin, ndërsa asnjë klauzolë nuk lejon shkarkimin e një presidenti.

Kushtetuta e re parashikon që presidenti do të jetë kreu i forcave të armatosura dhe do të ngarkohet me emërimin e gjyqtarëve, të cilëve do t’u ndalohet greva.

Dokumenti gjithashtu zvogëlon rolin e parlamentit, duke krijuar një dhomë të re parlamentare për “rajonet dhe rrethet”, duke u mbështetur në vizionin e gjatë të Saied për një decentralizim të pushtetit.

Pse presidenti prezantoi një kushtetutë të re?

Saied ka forcuar kontrollin e tij në pushtet gjatë gjithë vitit të kaluar.

Më 25 korrik 2021, presidenti shkarkoi qeverinë, pezulloi dhe më vonë shpërndau parlamentin, duke lënë mënjanë kushtetutën e vitit 2014, në lëvizje që ngjallën frikë për demokracinë e vetme që doli nga kryengritjet e Pranverës Arabe në 2011.

Ndërhyrja e Saied e ka futur Tunizinë në krizën e saj më të madhe politike që nga revolucioni që hoqi ish-autokratin Zine El Abidine Ben Ali.

Saied ka argumentuar se lëvizjet e tij kanë qenë të nevojshme për t’i hequr pushtetin asaj që ai e ka quajtur një elitë politike të korruptuar.

Performanca e dobët e ekonomisë së Tunizisë gjatë viteve të fundit dhe zhgënjimi i përgjithshëm me politikanët kryesorë të vendit kanë fituar mbështetjen e Saied për pozicionet e tij, por zemërimi i publikut po rritet mes inflacionit të lartë, papunësisë dhe rënies së shërbimeve publike.

Në fillim të këtij muaji, Saied shkarkoi 57 gjyqtarë, duke i akuzuar për korrupsion dhe mbrojtje të “terroristëve” – akuza që Shoqata e Gjyqtarëve Tunizian tha se ishin kryesisht të motivuara politikisht.

Në shkurt, presidenti shpërndau Këshillin e Lartë Gjyqësor që merret me pavarësinë e gjyqtarëve.

Më pas, ai nxori një dekret për krijimin e një këshilli të ri të përkohshëm gjyqësor, duke i dhënë vetes kompetenca shtesë për të kontrolluar organizatën më të lartë gjyqësore të vendit.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.