Çdo vit nga buxheti i shtetit të Kosovës ndahen mijëra euro për shkollimin e një nxënësi apo studenti, mirëpo sërish të njëjtit kanë vështirësi për t’u përshtatur me tregun e punës.

Se përse është kjo vështirësi e punësimit të të rinjve pas diplomimit, profesorët universitarë e sqarojnë në forma të ndryshme, njëra ndër to është edhe mungesa e aftësive në praktikë.

Sipas profesorit universitar në Fakultetin Ekonomik, Nagip Skenderi, mësimet që marrin studentët në Universitete dhe kërkesat të cilat janë në treg vazhdojnë të jenë të ndryshme.

Por, pavarësisht kësaj, mësimet në të gjitha universitet zhvillohen në mënyrë dhe me literaturë të ngjashme.

“Kërkesa për regjistrim në arsimin e lartë në Republikën e Kosovës është në rritje, modulet dhe fushat profesionale janë pothuajse të njëjta në të gjitha universitetet publike dhe kolegjet private në vend. Shumë studentë diplomojnë brenda vitit, por sërish tregu aktual i punës nuk arrin t’i absorbojë të diplomuarit e rinj”, thotë Skenderi për AP.

Ai sqaron se, “ekziston një diproporcion i madh në mes të kërkesës dhe ofertës për punë, për shkak të mospërputhjes adekuate të nevojave të tregut të punës dhe programeve edukative profesionale që ofrojnë institucionet arsimore”.

Studentët në Universitetin e Prishtinës.

Sipas tij, për punësim nevojitet edhe një arsim më ndryshe nga ai që është aktualisht.

“Numër i madh i studimeve i janë dedikuar natyrës dhe pasojave si dhe përkufizimit të formave të mospërputhjes mes karakteristikave të punësuarve dhe aftësive të tyre të punës”.

Skenderi shton se, “kjo mospërputhje cilësohet si një kërcënim serioz për rritjen dhe zhvillimin ekonomik”.

Sipas shifrave në të cilat bazohet profesori, sistemi i arsimit në Kosovë prodhon shumë të diplomuar, por jo për treg pune.

Kështu, “duke çuar në një shkallë të lartë të papunësisë së të diplomuarve”.

Shpërputhje mes kërkesave të tregut me profile të studimeve

Edhe Drejtori i Organizatës “EdGuard”, Rinor Qehaja, përmes një përgjigje me shkrim për Albanian Post, shprehet se ka shpërputhje mes kërkesave të tregut me profile të studimeve.

“Kjo mospërputhje – se sa të diplomuarit mungojnë në shkathtësi dhe aftësi për nevojat e vërteta të tregut të punës – dëshmohet nga cilido student që futet në treg të punës, dhe dëshmohet nga cilido punëdhënës”, deklaron ai.

Prandaj, edhe konsideron që ka mungesë të plotësimeve të vendeve të punës.

“Kjo mospërputhje, kontribuon që të kemi të diplomuar shkollimi i të cilëve nuk i përgjigjen nevojave të vendit të punës, pra, aktualisht shkollimi universitar në vend nuk gjeneron fare ekonomi”.

Qehaja, tregon se ka një zgjidhje për këtë problematikë.

“Nevojitet një strategji kombëtare që do të i orientonte të rinjtë për profilet e studimeve që gjenerojnë punësim”.

Arsimi në Kosovë “hapësirë eksperimentale”

Njohësi i çështjeve ekonomike në Kosovë dhe profesori, Safet Gërxhaliu, aktualisht arsimin e konsideron “hapësirë eksperimentale”, prandaj edhe thotë se jemi duke u përballur me vështirësi në gjetjen e kuadrove të duhura për treg të punës.

“Besoj se arsimi është shëndrruar në një hapësirë eksperimentale ku zbatohen programe dhe modele të ndryshme nga vendet e rajonit dhe më gjërë, por në parametrat ekzistuese është e pamundur për të dhënë reflekset e veta. Prandaj, është koha kur duhet Kosova krahas kërkesave për Vetting në drejtësi të ketë Vetting edhe në arsim”.

“Pasi tek atëherë mund të flitet për një orientim të mirëfillt drejt ardhmërisë, është koha kur vërtetë duhet të kemi shumë më tepër dialog publik-privat, sa i përket nevojave të tregut të punës dhe jo Kosova të jetë prodhues vetëm i dy drejtimeve ekonomik dhe juridik e edhe ata të bredhin rrugëve të papunë”, thotë Gërxhaliu për Albanian Post.

Meqë është edhe profesor, ai thotë se ndër vite ka arritur t’i identifikojë dy gjëra të cilat po dëmtojnë vendin dhe studentët në Kosovë.

“Në rend të parë si profesor, po e them me përgjegjësi morale dhe profesionale që në Kosovë, ka më shumë profesor të dobët sesa studenta të dobët, sepse jemi në një shtet ku arsimi politizohet. Aty nuk ka vërtetë vlerë edhe sot shumë më tepër avancohen njerëzit e paditur por që i përkasin partive politike, sesa ata me vlera”.

“Në rend të dytë duhet të kemi më tepër llogaridhënie në këtë drejtim dhe duhet vërtetë që të kuptohet se sot arsimi, në veçanti universitar, është shndërruar në një biznes dhe aty ku arsimi shndërrohet në biznes ka pak vlerë, pak kualitet dhe pak cilësi”.

Në muajin nëntor, USAID kishte lansuar projektin për këshillat e fuqizimit të fuqisë punëtore në sektorin e agrobiznesit, teknologjisë informative në të cilin ishte thënë se 42 për qind e të rinjëve në Kosovë vazhdojnë të jenë të papërgatitur për tregun e punës.

Papunësia vazhdon të jetë një nga problemet më të mëdha që e ka përcjellë shoqërinë kosovare viteve të fundit.

Supozohet se çdo vit në tregun e punës në Kosovë janë aktivë për t’u punësuar 25 deri në 30 mijë persona, të gjithë të gjeneratës 18 vjeç e më lart, derisa po ky treg mund të absorbojë nga 4 deri në 6 mijë punëtorë në vit.

Diplomat universitare që mbushin Kosovën me të papunë