Shqipëria

Dialogu ekonomik me BE-në: Borxhet e qeverisjes lokale, PPP-të dhe rindërtimi në Shqipëri


Këshilli Evropian (KE) ka zbuluar përfundimet e përbashkëta të dialogut ekonomik dhe financiar për vendet e Ballkanit Perëndimor dhe Turqinë.

Dialogu nismëtohet nga përfaqësuesit e Shteteve Anëtare të BE-së, Ballkanit Perëndimor dhe Turqisë, Komisionit Evropian dhe Bankës Qendrore Evropiane, si dhe përfaqësues të bankave qendrore të Ballkanit Perëndimor dhe Turqisë.

Këta të fundit u takuan për dialogun e tyre vjetor të politikës ekonomike. Dialogu synon përgatitjen e Ballkanit Perëndimor dhe Turqisë për pjesëmarrjen e tyre në të ardhmen në Semestrin Evropian.

Sipas përfundimeve, Shqipëria ka zbatuar pjesërisht udhëzimet e përcaktuara të Dialogut Ekonomik dhe Financiar të majit 2020. Përfaqësuesit e KE-së vlerësojnë në përfundimet e tyre ekonomike që të analizohen arsyet e borxheve në rritje të qeverisjeve lokale.

Më tej, ata rekomandojnë që të vlerësohen dhe aprovohen të gjitha investimet, të cilat përfshijnë fonde publike, përfshirë PPP-të, përmes të njëjtit proces aprovimi.

Sa i takon rindërtimit nga tërmeti, qeveria, sipas tyre, duhet të vazhdojë të raportojë shpenzimet aktuale në zbatimin e buxhetit të konsoliduar.

Situata e Shqipërisë

Kufizimet e brendshme dhe ndërkombëtare shkaktuan humbje të mëdha në turizëm dhe prodhim, si dhe një rënie të konsumit dhe investimeve private. Sipas tyre, në këto kushte qeveria ndërmori veprime të shpejta dhe të përshtatshme për të mbështetur biznesin, familjet dhe shëndetin, sektore të cilat zbutën ndikimin në tregun e punës.

Kushtet ekonomike filluan të përmirësohen në gjysmën e dytë të vitit 2020 dhe PBB-ja ka rënë me 3.3%, më pak se 4.4% që pritet në ERP (planifikimi i burimeve sipërmarrëse).

ERP-ja pret një nivel jashtëzakonisht të lartë të investimeve publike pas përfundimit të rindërtimit nga tërmeti për të stimuluar rritjen ekonomike në 2021, ndërsa rimëkëmbja e konsumit privat, investimeve private dhe turizmit parashikohen të përshpejtohen që nga viti 2022, sipas përfundimeve të KE-së.

Planet e investimeve ambicioze publike pritet të mbajnë deficitin buxhetor mbi 6% të PBB-së në 2021, por më pas tërheqja e stimulit fiskal pritet të zhvendosë bilancin primar në territor pozitiv deri në vitin 2023.

Angazhimi për konsolidimin fiskal duhet të mbështetet nga rritja e mobilizimit miqësor për rritjen e të ardhurave dhe një menaxhim i përmirësuar i rreziqeve fiskale. Reformat e përshpejtuara të menaxhimit të financave publike për të përmirësuar efikasitetin e shpenzimeve dhe menaxhimin e investimeve publike do të rriste cilësinë e stimulit fiskal.

Përbërja e shpenzimeve publike mund të jetë më shumë miqësore me rritjen nëse investimet në infrastrukturë shoqërohen me rritje të investimeve në njerëz kapitali, i cili është një faktor vendimtar për rritjen e ardhshme dhe për të cilin alokimet mbeten të ulëta.

Post-pandemia

Rruga e rimëkëmbjes post-pandemike do të varet ndjeshëm nga përpjekjet e qeverive dhe aftësia për të adresuar sfidat e identifikuara strukturore dhe zbatimin efektiv të paketave të mbështetjes ekonomike, përfshirë Planin Ekonomik dhe të Investimeve për Ballkanin Perëndimor.

Rimëkëmbja do të përfitohej gjithashtu nga përpjekjet e mëtejshme për të trajtuar korrupsionin dhe pastrimin e parave, përmirësimi i sundimit të ligjit, rritja e transparencës dhe forcimi i institucioneve dhe dialogut social.

Sfidat kryesore në drejtim të rritjes së konkurrencës dhe rritjes afatgjatë dhe gjithëpërfshirëse janë; përmirësimi i mjedisit të biznesit dhe klima e investimeve duke rritur mbështetjen e qeverisë dhe duke trajtuar informalitetin; rritja e inovacionit dhe aftësive te të rinjtë dhe të rriturit për të rritur punësimin; dhe rritja e mbulimit dhe mjaftueshmërisë së mbrojtjes sociale dhe sigurimit shëndetësor për të zvogëluar pjesën e popullsisë në zgrip të varfërisë.

Kriza COVID-19 theksoi rëndësinë e zgjerimit të masave për të trajtuar ekonominë informale, pasi ka një ndikim negativ në mjedisin e biznesit dhe dëmton mbledhjen e të ardhurave publike, të cilat janë veçanërisht të rëndësishme për rimëkëmbjen post-pandemike.

Angazhimi social

Përfundimet e KE-së sjellin në vëmendje se përshtatshmëria e lejimeve sipas skemës së Ndihmës Ekonomike është shumë e ulët për të luftuar varfërinë e përhapur dhe përjashtimin social. Shërbimet sociale janë të pakta për të mundësuar përfshirjen aktive të njerëzve.

Fondet e prekshme për afrimin e të rinjve kanë ngecur, ndërsa kapacitetet e qeverisjes lokale për të planifikuar, krijuar dhe menaxhuar shërbime të reja mbeten të dobëta.

Qeveria, sipas përfundimeve, ndërmori hapa për të rritur mbulimin shëndetësor për një sasi të madhe të qytetarëve të pasiguruar, por qasja në shëndetësi vazhdon të jetë e kufizuar kryesisht për shkak të pagesave të larta nga xhepi.

Dialogu social mbetet shumë i dobët si në sektorin publik ashtu edhe në atë privat.

Rekomandimet e KE-së

Me kusht që rimëkëmbja ekonomike të bëhet e ngulitur mirë, qeverisë shqiptare i këshillohet që të parashikojë në buxhetin e vitit 2022 një ulje graduale të borxhit publik.

Si dhe një rritje të kapaciteteve institucionale të njësive të rrezikut fiskal. Kjo e fundit të vazhdojë dhe të zgjerojë punën e saj pa u mbështetur në ndihmën e jashtme.

Ndërkaq, qeverisë i kërkohet të ri-orientojë përbërjen e shpenzimeve publike drejt zhvillimit të kapitalit njerëzor dhe inovacionit duke parashikuar një rritje graduale të vazhdueshme të shpenzimeve për arsimin, shëndetësinë, sigurimet shoqërore.

KE-ja rekomandon uljen e mëtejshme të pengesave institucionale dhe ligjore të mbetura, duke përfshirë zgjidhjen e ngërçit të përmbarimit gjyqësor dhe forcimin e procedurave të falimentimit.

Ajo i kërkon qeverisë që të vazhdojë me zbatimin e masave që synojnë promovimin e përdorimit të monedhës kombëtare, përfshirë zhvillimin e tregut për instrumente mbrojtës Forex.

Për KE-në duhet të hartohet dhe konsultohet një strategji gjithëpërfshirëse për të trajtuar dhe monitoruar të gjitha aspektet e informalitetit, me një plan veprimi me linjat bazë.

Sipas saj, lipset krijimi i një task force ndër-ministrore që përfshin ministritë përkatëse, agjencitë e tyre dhe palët e interesuara për të zhvilluar një Plan të Zbatimit të Garancisë së Rinisë.

Lidhur me ndihmën ekonomike duhet të kryhet një vlerësim i mjaftueshmërisë së përfitimeve sipas skemës së id-ve, duke marrë parasysh të dhënat nga sondazhi i ‘Statistikave të të Ardhurave dhe Kushteve të Jetesës’.

KE-ja rekomandon ndërtimin e kapaciteteve në qeveritë lokale për të aplikuar mbështetje nga Fondi Social dhe për të planifikuar, menaxhuar dhe ofruar shërbime të kujdesit shoqëror.

Mandej i kërkohet qeverisë shqiptare që të ridizenjojë politikat e mbulimit, duke përfshirë edhe ilaçet ambulatore, për të zvogëluar nevojën e paplotësuar për kujdes mjekësor dhe vështirësitë financiare, veçanërisht midis personave me aftësi të kufizuara dhe sëmundjeve kronike, familjeve të varfra, njerëzve të moshës 65 vjeç e lart, dhe pakicave.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore