Lajme

Dhjetë ditë që u zhdukën


Kur bëhet fjalë për kalendarët, gabimet e vogla mund të shtohen me kalimin e kohës.

Kalendari Julian – kalendari mbizotërues në botën e krishterë për mijëvjeçarin e parë dhe pjesë e mijëvjeçarit të dytë – ishte një përmirësim në krahasim me kalendarin republikan romak që ai zëvendësoi, por ishte 11 minuta e 14 sekonda më i gjatë se viti tropikal.

Rezultati ishte se kalendari lëvizte rreth një ditë për çdo 314 vjet.

Një nga problemet më urgjente të shkaktuar nga gabimi ishte vështirësia në rritje e llogaritjes së datës së Pashkëve, të cilën Këshilli i Nikesë në vitin 325 kishte dekretuar se duhej të binte të dielën e parë pas hënës së parë të plotë të ekuinoksit të pranverës, e cila në atë kohë ra më 21 mars.

Mospërputhja në rritje midis datës së caktuar nga këshilli dhe ekuinoksit të vërtetë pranveror u vu re në shekullin e 8-të të erës sonë, nëse jo më herët, dhe një sërë propozimesh për reforma u sollën para papëve në Mesjetë.

Por asnjë veprim nuk u ndërmor dhe kalendari Julian, siç ishte me të meta, mbeti kalendari zyrtar i kishës së krishterë.

Në seancën e tij të viteve 1562–1563, Këshilli i Trentit miratoi një dekret që i bënte thirrje Papës të rregullonte problemin duke zbatuar një kalendar të reformuar.

Por u deshën edhe dy dekada të tjera për të gjetur një rregullim të përshtatshëm dhe për ta vënë atë në vend.

Pas vitesh konsultimesh dhe kërkimesh, Papa Gregori XIII nënshkroi një dekret papal në shkurt të vitit 1582 duke shpallur kalendarin e reformuar që u bë i njohur si kalendari Gregorian.

Reformat u bazuan në sugjerimet e shkencëtarit italian Luigi Lilio, me disa modifikime nga matematiceni dhe astronomi jezuit Christopher Clavius.

Pjesa më surreale e zbatimit të kalendarit të ri erdhi në tetor të vitit 1582, kur 10 ditë u hoqën nga kalendari për të kthyer ekuinoksin e pranverës nga 11 marsi në 21 mars.

Kisha kishte zgjedhur tetorin për të shmangur anashkalimin e ndonjë feste të madhe të krishterë.

Pra, në vendet që miratuan kalendarin e ri, festa e Shën Françeskut të Asizit më 4 tetor 1582, u pasua drejtpërdrejt nga 15 tetori. Franca e bëri tranzicionin veçmas në dhjetor.

Megjithatë, diçka aq komplekse sa zbatimi i një kalendari të ri nuk mund të shkonte pa disa komplikime.

Vendet protestante dhe ortodokse nuk donin të merrnin drejtim nga papa, kështu që ata refuzuan të miratonin kalendarin e ri.

Rezultati ishte se Evropa Katolike – Austria, Spanja, Portugalia, Italia, Polonia dhe shtetet katolike të Gjermanisë – u hodhën papritur përpara pjesës tjetër të kontinentit me 10 ditë, dhe të udhëtoje përtej kufirit shpesh nënkuptonte udhëtimin përpara ose prapa në kalendar.

Përfundimisht, vendet jo-katolike filluan të miratonin kalendarin Gregorian.

Rajonet protestante të Gjermanisë dhe Holandës u ndërruan në shekullin e 17-të.

Britania e Madhe dhe territoret e Perandorisë Britanike ndoqën shembullin në 1752, duke përhapur kalendarin Gregorian në mbarë globin.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore