Çfarë pritet nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së

Kriza klimatike dhe lufta në Ukrainë pritet të shfaqen dukshëm në Kombet e Bashkuara këtë javë.

Kjo, pasi më shumë se 140 krerë shtetesh dhe përfaqësues nga e gjithë bota zbresin në New York për sesionin e 78-të të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së (UNGA).

Diskutimi i përgjithshëm i nivelit të lartë, i cili fillon të martën pas dy javësh takime, është ngjarja më domethënëse në kalendarin vjetor të OKB-së.

Ai u jep liderëve botërorë dhe krerëve të shteteve mundësinë të përvijojnë prioritetet e tyre për vitin e ardhshëm, të inkurajojnë bashkëpunimin për çështje të ngutshme dhe shpesh të thërrasin kundërshtarët e tyre.

“Ky është një moment unik çdo vit për udhëheqësit nga e gjithë bota që jo vetëm të vlerësojnë gjendjen e botës, por edhe të veprojnë për të mirën e përbashkët”, u tha gazetarëve javën e kaluar Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres. “Dhe veprimi është ajo që i duhet botës tani”.

Debati i përgjithshëm i këtij viti po mbahet nën temën “Rindërtimi i besimit dhe ringjallja e solidaritetit global: Përshpejtimi i veprimit në axhendën 2030 dhe objektivat e tij të zhvillimit të qëndrueshëm drejt paqes, prosperitetit, përparimit dhe qëndrueshmërisë për të gjithë”.

Në margjinat e takimit do të zhvillohen një sërë bisedimesh dypalëshe.

Cili është roli i përgjithshëm i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së?

Asambleja e Përgjithshme e OKB-së prej 193 anëtarësh diskuton çështje të të drejtave të njeriut, ligjit ndërkombëtar dhe bashkëpunimit në “fushat ekonomike, sociale, kulturore, arsimore dhe shëndetësore”.

Ajo ka aftësinë për të miratuar rezoluta dhe deklarata që përcaktojnë parimet drejtuese të organizatës.

Sipas Kartës së OKB-së, organi gjithashtu ka për detyrë të merret me çështjet e paqes dhe sigurisë ndërkombëtare që nuk trajtohen aktualisht nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së (UNSC).

Asambleja e Përgjithshme e OKB-së miraton buxhetin e madh vjetor të OKB-së dhe një nga gjashtë komitetet kryesore të saj mbikëqyr drejtpërdrejt financimin e misioneve paqeruajtëse në mbarë botën.

Kush do të flasë në Diskutimin e Përgjithshëm?

Kryetari i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së zakonisht mban fjalimin e parë në debatin e përgjithshëm.

Kryesuesi i këtij sesioni, Dennis Francis nga Trinidad dhe Tobago, tha se dëshiron t’i japë përparësi multilateralizmit më të madh dhe mundësive të barabarta gjatë mandatit të tij.

Brazili më pas mban tradicionalisht fjalimin e tij të parë, me presidentin Luiz Inacio Lula da Silva që pritet të bëjë ndryshimin e klimës një pjesë qendrore të fjalimit të tij.

Lula, i cili mori detyrën në janar, ka premtuar të rivendosë Brazilin si një lider global mjedisor dhe të forcojë mbrojtjen e pyjeve kritike të Amazonës pas vitesh shkatërrimi.

Shtetet e Bashkuara, si vendi pritës, do të ndjekin më pas Brazilin, me Presidentin e SHBA-ve, Joe Biden duke iu drejtuar Asamblesë së Përgjithshme të martën për të kërkuar që të riafirmojë rolin e Washington-it si një udhëheqës global.

Nga atje, “rendi i folësve ndjek një algoritëm kompleks që pasqyron nivelin e përfaqësimit, ekuilibrin gjeografik, rendin në të cilin u regjistrua kërkesa për të folur dhe konsiderata të tjera”, sipas OKB-së në faqen e saj të internetit.

Cilët liderë të tjerë do të jenë të pranishëm?

Rreth 150 liderë pritet të marrin pjesë në bisedimet e nivelit të lartë, tha Linda Thomas-Greenfield, ambasadorja e SHBA-ve në OKB, në fund të javës së kaluar.

Mes të tjerash aty do të jetë edhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, si dhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu.

Të dy pritet të flasin në Asamblenë e Përgjithshme dhe të flasin me Biden në margjinat e ngjarjes.

Agjencia e lajmeve “Reuters” raportoi gjithashtu javën e kaluar se Zelensky do të flasë në një takim të Këshillit të Sigurimit të OKB-së për Ukrainën të mërkurën, i cili “mund ta vendosë atë në të njëjtën tryezë me ministrin e Jashtëm rus Sergei Lavrov” në mes të ofensivës ushtarake ruse në vazhdim.

Kush nuk do të jetë në New York?

Biden do të jetë i vetmi lider i lartë i pesë vendeve të përhershme me veto në Këshillin e Sigurimit të OKB-së – SHBA, Kina, Rusia, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar – që do të marrë pjesë në bisedimet e nivelit të lartë, raportuan mediat.

Rishi Sunak do të jetë kryeministri i parë britanik në më shumë se një dekadë që do të anashkalojë ngjarjen, duke thënë se është i zënë dhe nuk mund të udhëtojë në New York.

Presidenti francez Emmanuel Macron gjithashtu do të mungojë në ngjarje, duke përmendur një orar të ngjeshur si arsye të mungesës së tij.

Mbetet e paqartë se cili zyrtar kinez do të marrë pjesë në samitin pasi Wall Street Journal raportoi në fillim të shtatorit se Pekini planifikoi të fluturonte me Zëvendës Presidentin Han Zheng në vend që të dërgonte Ministrin e Jashtëm Wang Yi në një udhëtim të zgjatur në SHBA, siç ishte paralajmëruar më parë.

Cilat tema do të diskutohen?

Duke pasur parasysh diversitetin e folësve, Diskutimi i Përgjithshëm zakonisht mbulon një sërë çështjesh me interes rajonal dhe global.

Titujt e vitit të kaluar përfshinin përpjekjet për t’u rikuperuar nga pandemia COVID-19, pushtimi rus i Ukrainës dhe ndryshimet klimatike, të cilat të gjitha pritet të jenë sërish në qendër të vëmendjes.

Duke folur me gazetarët në fund të gushtit, ambasadorja amerikane Thomas-Greenfield tha se ajo priste që shumica e vendeve perëndimore të ushtronin “presion intensiv” ndaj Rusisë për të tërhequr trupat nga Ukraina fqinje.

Pushtimi rinovoi thirrjet për të zgjeruar fuqinë vendimmarrëse në Këshillin e Sigurimit prej 15 anëtarësh të OKB-së, ku Rusia është ndër pesë anëtarët e përhershëm, së bashku me Kinën, Francën, Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara, të cilët kanë të drejtën e vetos.

Shqetësimet për Kinën, sigurinë detare në Paqësor, ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit dhe të drejtat e njeriut gjithashtu ka të ngjarë të shfaqen, veçanërisht pasi disa vëzhgues kanë vënë në pikëpyetje ndikimin në rritje të Pekinit në OKB.

Grushtet e shtetit të fundit në Afrikë, veçanërisht në Niger, mund të marrin gjithashtu vëmendje të shtuar, siç mund të jenë konfliktet aktuale në Sudan dhe Etiopi.

Ndërkohë, krizat humanitare në vende si Afganistani, Briri i Afrikës dhe Amerika Latine, dhe roli i tyre në krizën globale të migracionit, mund të theksohen gjithashtu.

Çfarë fshihet pas temës së këtij viti?

Temat e ngritura nga presidentët e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së janë tradicionalisht të gjera dhe kjo e këtij viti nuk bën përjashtim.

Në një letër të qershorit drejtuar paraardhësit të tij, Dennis Francis tha se tema e vitit 2023 “përfshin njohjen se jemi në një udhëkryq në histori dhe se rruga përpara do të jetë vendimtare në përcaktimin jo vetëm të së ardhmes sonë, por të brezave që do të vijnë”.

Ai bëri thirrje për një angazhim të ripërtërirë ndaj multilateralizmit dhe u kërkoi vendeve anëtare të OKB-së të shohin se si mund të “ndërmarin veprime të koordinuara dhe të qëllimshme” për të promovuar paqen dhe sigurinë, për të luftuar ndryshimet klimatike dhe për të promovuar të drejtat e njeriut.

Tema thekson gjithashtu nevojën për të përshpejtuar përpjekjet për të arritur Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së.

Cilat janë qëllimet e zhvillimit të qëndrueshëm?

OKB-ja i ka përshkruar Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm si një “thirrje urgjente për veprim” midis kombeve për të trajtuar varfërinë, urinë dhe probleme të tjera globale.

Ato janë përcaktuar në të ashtuquajturën “Agjenda e Zhvillimit të Qëndrueshëm deri në vitin 2030”, e cila u miratua në vitin 2015 dhe ofron një plan për arritjen e disa standardeve deri në vitin 2030.

Lista përfshin 17 synime, duke përfshirë sigurimin e arsimit cilësor, sigurimin e ujit të pastër dhe kanalizimeve dhe marrjen e masave të menjëhershme për të adresuar krizën klimatike.

Marrë dhe përshtatur nga “Al Jazeera” për Albanian Post

Java më e madhe diplomatike e vitit