A mund të mbijetojnë njerëzit (shkurtimisht) kur ju pritet koka?

Në vitin 1536, mbretëresha angleze Anne Boleyn u gjunjëzua në një oborr para shpatës së një xhelati dhe priste goditjen fatale në qafën e saj. Pasi goditi shpata, ai paraqiti kokën e prerë për t’u parë nga dëshmitarët. Por Anne nuk ishte gati të hiqte dorë: vëzhguesit më vonë pohuan se buzët e mbretëreshës po lëviznin. A po përpiqej të thoshte diçka?

Më shumë se dy shekuj më vonë, një aristokrat i ri francez u fut në banjën e një udhëheqësi revolucionar dhe e goditi me thikë ndërsa ai ishte zhytur në vaskë. Vrasësi, Charlotte Corday, u ekzekutua nga gijotina. Pasi tehu ra, xhelati mbajti kokën e prerë dhe pastaj goditi çdo faqe në shenjë mosrespektimi. Vëzhguesit pretenduan se fytyra e Corday ishte skuqur dhe ajo u shfaq e zemëruar, sikur ta kuptonte fyerjen.

Shkencëtarët kanë pyetur prej kohësh nëse një person ruan vetëdijen momentale pas prerjes së kokës. Nëse koka e prerë reagoi ndaj stimujve, a do të thotë kjo se personi e kuptoi që koka e tyre ishte prerë nga qafa? A ndjenin dhimbje?

Kontrolli i ndarjes

Në vitin 1905, një mjek francez kërkoi ta zbulonte. Ai mori pjesë në një ekzekutim dhe qëndroi pranë gijotinës. Ai u afrua sapo koka e prerë ra në shportën më poshtë dhe thirri emrin e burrit. Ai pretendoi se qepallat u ngritën dhe burri e shikoi shkurt para se të ulte shikimin. Mjeku thirri përsëri emrin e tij dhe mori një përgjigje të ngjashme. Burri nuk iu përgjigj kërkesës së tretë. Mjeku përfundoi bazuar në vëzhgimet e tij se një kokë e prerë mund të mbajë vetëdijen për 25 deri në 30 sekonda.

Mjeku mund të ketë qenë i saktë. Studimet që përfshinin kafshë kanë regjistruar aktivitetin e trurit pas prerjes së papritur të kokës. Një studim në Zelandën e Re kërkoi të kuptonte nëse kishte aktivitet të trurit në minjtë e laboratorëve të prerë. Në disa laboratorë, prerja e kokës është konsideruar prej kohësh mënyra më humane për të asgjësuar kafshën.

Laboratorët e tjerë përdorin prerjen e kokës për të qenë në gjendje të analizojnë indet pa kimikate, sipas autorit kryesor të studimit, Kavitha Kongara, një pedagoge e lartë në shkencat veterinare në Universitetin Massey.

Kongara thotë se ajo ishte e motivuar për të studiuar prerjen e kokës tek minjtë pasi lexoi studime të tjera që përfshinin ndërgjegjen e kafshëve të fermave të therura. “Këto studime na bënë të mendojmë për kafshët laboratorike, të cilat vriten në një numër të madh globalisht për qëllime eksperimentale”, thotë Kongara.

Në studimin e Zelandës së Re, studiuesit fillimisht qetësuan minjtë, bashkangjitën monitorimin e elektroencefalografit (EEG) dhe i vendosën në një gijotinë me madhësinë e minjve. Pas prerjes së kokës, studiuesit vëzhguan aktivitetin për 10 deri në 15 sekondat e para.

Kongara i përshkroi ndryshimet në EEG si “domethënëse” dhe tha se ekipi i saj ia atribuoi aktivitetin kortikave cerebrale të minjve që i përgjigjeshin dhimbjes. Aktiviteti i EEG u pasua më pas nga një përfundim i aktivitetit të trurit.

“Kjo do të thotë që gjatë kësaj dritare”, prerja e kokës “mund të perceptohet si e dhimbshme nga një kafshë e vetëdijshme”, thotë ajo. Autorët e studimit arritën në përfundimin se ekziston një formë e ndërgjegjes së shkurtër në aktivitetin e trurit – të paktën te minjtë.

Por çfarë do të thotë kjo për njerëzit?

Kongara thotë se mund të supozojmë se ajo që është e dhimbshme për kafshët është gjithashtu e dhimbshme për njerëzit, megjithëse duke pasur parasysh natyrën fatale të prerjes së kokës, ne kurrë nuk do të jemi në gjendje t’i bëjmë njerëzit të raportojnë për përvojat e tyre. “Por është e mundur që kokat e prera të njerëzve të mbeten të vetëdijshëm për ca kohë”, thotë Kongara.

Vrasje, vetëvrasje dhe tortura

Prerja e kokës së njerëzve është jashtëzakonisht e rrallë, dhe madje edhe kështu, ka shumë të ngjarë të ndodhë rastësisht në një aksident industrial, tren ose automobilistik. Një studim në gazetën Amerikane të Mjekësisë Ligjore dhe Patologjisë shqyrtoi referencat 170 vjeçare për dekapitimin vrasës dhe gjeti vetëm 22 raste.

Në mënyrë të ngjashme, prerja e kokës është një formë e pamundur e vetëvrasjes, por mund të ndodhë pa dashje gjatë një përpjekjeje të varjes. Në një studim të vitit 2018, studiuesit shqyrtuan të dhënat nga 1.5 milion varje vetëvrasëse dhe zbuluan se vetëm tre rezultuan në prerje kokash aktuale.

Prerja e kokës, megjithatë, përdoret ende nga Arabia Saudite si një formë e dënimit me vdekje, dhe është i vetmi vend që dihet ta bëjë këtë, sipas Amnesty International. Raportet nga Afganistani thonë se talebanët po u presin kokat përsëri armiqve siç janë ish-ushtarët ose përkthyesit afganë. Në tetor, dy të dyshuar të shtetit Islamik u paraqitën në gjykatën federale amerikane për t’u përballur me akuzat në rolet e tyre në rrëmbimin, torturimin dhe prerjen e kokës së katër gazetarëve amerikanë dhe punonjësve të ndihmës.

Edhe pse shumica e njerëzve e shohin prerjen e kokës si një ngjarje historike që u ndodhi mbretërve të trazuar ose revolucionarëve të indinjuar, ajo mbetet një ngjarje aktuale në disa pjesë të botës.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.