Në hyrje të kombinatit metalurgjik “Trepça” shënon mbishkrimi “Me Fat” për ta lexuar secili minator që u futet thellësive të minierës.

Përtej profesionalizimit, duhet shumë fat në një profesion që të rrezikon jetën çdo ditë, sidomos nëse ushtrohet në Kosovë.

Atë mbishkrim e lexuan edhe 40 minatorët që mbetën të ngujuar për shumë orë të hënën e kësaj jave, por arsyeja e bllokimit të tyre s’ishte nga e papritura e natyrës, por nga mos intervenimi njerëzor.

Të 40 minatorët qëndruan të ngujuar me frikën që do kishin mungesën e fatit njëjtë si kolegu i tyre që vetëm para një jave vdiq.

Rrezikun në punë për ta e shton edhe fakti se gjysma e punëtorëve i kanë të thyera helmetat, çizmet i kanë të vjetruara dhe as doreza e as rroba nuk marrin.

“Ashensorët nuk janë ndërruar që nga paslufta”

Fehmi Hajredini, i punësuar për 40 vjet në këtë ndërmarrje, në një bisedë për Albanian Post thotë se ashensorët në këtë ndërmarrje nuk janë ndërruar qysh nga paslufta.

Madje, as nuk kontrollohen për funksionimin e tyre në mënyrë të duhur.

“Ashensorët ku bëhet edhe bartja e xehes dhe këto të objektit elektronik, janë shumë të vjetra. Ashensorët janë ndërruar vetëm një herë pas luftës vetëm pjesa e koshave, litarët i kanë ndërruar tri herë ose katër. Rrjeti elektronik edhe kabllot janë shumë të vjetra”, thotë Hajredini për Albanian Post.

Gjatë kohës sa janë brenda minierës ka vështirësi edhe për frymëmarrje.

“Këtu janë kushtet shumë të vështira, fillimisht ajri, pastaj makineria, kamionët që i kemi ato bëjnë shumë ndotjen e ajrit, tani që në punishte dobësohet ajri është shumë vështirë të punosh me ato makina, do të thotë janë shkatërruar makineritë”.

Për gjërat elementare që duhet t’i ketë një minator, Hajredini ka ankesa të mëdha.

Në bazë të obligimeve ligjore ato do të duhej të ndërroheshin shumë më shpesh.

“Që nga muaji nëntor nuk kemi marrë dorëza, dorëzat janë të obliguar që të ndërrohen të paktën çdo dy javë, ndërsa që katër muaj ne nuk kemi marrë, gjëja më elementare që është për punëtorët dorëzat mbrojtëse, këpucët ose çizmet që i kemi ne që duhet t’i përdorim as ato nuk ndërrohen shpesh”.

Ankesat ai i ka edhe tek pagat.

“Situata vetëm drejtë përkeqësimit”

Në mesin e minatorëve ka të tillë që punojnë për shumë dekada në “Trepçë”.

Situata, thonë ata, asnjëherë s’ka shkuar drejt përmirësimit, por në drejtim opozitar me të.

Ish menaxheri i kësaj ndërmarrje, Ferat Shala, që i di mirë problemet e minierës, thotë se situata vazhdon të jetë e përkeqësuar.

Ai ka menaxhuar nga viti 2008 deri në vitin 2010, por thotë se tash problemet janë akoma më të mëdha se atëherë.

“Ndërmarrja ‘Trepça’, është duke u ballafaquar me sfida të shumta. Fatkeqësisht edhe pas kaq shumë vjetëve nga çlirimi institucionet e shtetit nuk kanë qartësi për hapat juridik dhe zhvillimor të Trepçës. Kjo paqartësi po reflekton në shumë sfera, por veçanërisht në përkeqësimin e gjendjes sociale të punëtorëve dhe përkeqësimin e pajisjeve të mirëmbajtjes e gjendjes si të themi logjistike për minatorët e Trepçës”, thotë Shala për AP.

Gjendjen e vet minatorëve, Shala e përshkruan si “shumë e vështirësuar”.

“Si rezultat i mosplanifikimit të mirë, moskujdesit të mirë me pajisje të mira, veshmbathje profesionale, teknologjitë e nevojshme, po ashtu me gjendjen e tyre shëndetësore që do të duhej të përmirësohej skajshmërishtë dhe shumë faktorë të tjerë që direkt ndikojnë në mirëqenien e punëtorëve dhe performancave të tyre”.

Ai potencon se në këtë ndërmarrje do të duhet të bëhej një ristrukturim i gjithmbarshëm komplet i sektorit.

“Ristrukturim të resurseve humane, pra faktorit njeri, ristrukturim duke përfshirë edhe trajnime, arsim, emancipim edhe adaptim në praktikat e reja”.

“Pastaj, ristrukturim i sektorit të teknologjisë, komplet pjesa e makinerisë duhet të ridigjitalizohet sepse është shumë e vjetër dhe në anën tjetër kjo të përcjellët me një paketë aktesh ligjore dhe nënligjore që sigurojnë punëtorin, mbarëvajtjen e tij në punë që sigurojnë prodhimin njëkohësisht por që edhe i garantojnë siguri dhe stabilitet dhe pagesë të dinjitetshme”.

Parulla “me fat”, thotë Shala, tregon mjaftë mirë për rrezikun e jetës së punëtorëve në këtë vend.

“Të gjitha këto janë obligative sidomos në sektorin e minierave dhe ata të cilët kanë të bëjnë me punë të rëndë, parimisht shkalla e rrezikut në këtë sektor është shumë e lartë dhe për atë parulla në hyrje të minierës është ‘me fat’”.

Kompleksi metalurgjik Trepça, deri në vitet 90 atëherë kur ishte përkeqësuar situata politike, ishte llogaritur si një prej ndërmarrjeve më të mëdha, jo vetëm në Kosovë, por edhe në territorin e Jugosllavisë së atëhershme.

Rënia e prodhimit ka nisur në vitet 90 kur regjimi i atëhershëm i Serbisë ka vendosur masa të dhunshme në Kosovë, kështu duke mbyllur gati të gjitha ndërmarrjet dhe institucionet në vend.

Ndërmarrja nuk ka arritur asnjëherë të vihet në funksion të zhvillimit ekonomik të Kosovës, por pritet të kalojë nën Fondin Sovran të Qeverisë së Kosovës.

Fond ky i cili do t’i marrë nën pronësi të gjitha asetet strategjike të Kosovës, për të investuar më pas në rritjen e vlerës së tyre, ndërsa miratimi i tij është paraparë që të bëhet brenda vitit 2023.

40 minatorët që u bllokuan në “Trepçë” – shteti s’po iu blenë as doreza e veshje adekuate, ashensorët s’janë ndërruar ndër vite