16 nga operacionet më ‘mizore’ të CIA-s, mes tyre dhe një në Shqipëri

Që nga rrënjët e saj në Zyrën e Shërbimeve Strategjike të epokës së Luftës së Dytë Botërore – e cila kishte për detyrë mbledhjen e inteligjencës së huaj – qëllimi i Agjencisë Qendrore të Inteligjencës amerikane ka qenë të menaxhojë dhe zbatojë aktivitete klandestine jashtë vendit.

Kjo, në emër të sigurisë kombëtare.

Megjithëse agjencia pretendon se është e detyruar nga Kushtetuta dhe ligjet, duke përfshirë marrëveshjet e traktateve dhe detyrimet ndërkombëtare, CIA është përfshirë në shumë aktivitete të diskutueshme.

Përgjimi

Korrespondenti ushtarak i “New York Times”, Hanson Baldwin, zbuloi në një raport të vitit 1962 informacione të klasifikuara në lidhje me operacionet ushtarake të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA) dhe sovjetikëve.

Konkretisht rreth të ashtuquajturit projekti “Mockingbird”.

Administrata e presidentit Kennedy urdhëroi FBI-në të përgjonte telefonin e shtëpisë së Baldwin-it dhe telefonin e zyrës së sekretarit në një përpjekje për të zbuluar burimet e tij.

Pasi kolumnistët Robert S. Allen dhe Paul Scott publikuan gjithashtu artikuj që përmbanin materiale të klasifikuara, Kennedy kërkoi përfshirjen e CIA-s për të zbuluar burimet e rrjedhjeve të nivelit të lartë dhe filloi projekti “Mockingbird”.

Allen dhe Scott u monitoruan dhe u përgjuan nga CIA. Ka të ngjarë se kanë qenë të monitoruar edhe gazetarë të tjerë.

Sipas dokumenteve të deklasifikuara të Komisionit për Aktivitetet e CIA-s të vitit 1975, agjencia pati sukses në gjetjen e disa prej burimeve të informacionit të klasifikuar që zbuluan gazetarëve.

Mockingbird

Ky operacion i supozuar i CIA-s që filloi gjatë Luftës së Ftohtë u përdor për të manipuluar mediat që të promovonin agjenda të caktuara dhe mesazhe antikomuniste.

Rrjetet mediatike dhe gazetarët, brenda dhe jashtë vendit, si dhe revistat dhe organizatat studentore, u vunë në listën e pagesave të CIA-s për të fabrikuar histori dhe censurë rreth ndërhyrjes së CIA-s në qeveritë e huaja.

Nga ana tjetër, operacioni dyshohet se rekrutoi gazetarë për të mbledhur inteligjencë të huaj dhe për të transferuar mesazhe drejt dhe nga spiunët në vendet komuniste.

Dorëzimi

Dorëzimi i jashtëzakonshëm është transferimi jashtëgjyqësor i shtetasve të huaj të dyshuar për terrorizëm në qendrat e paraburgimit në vende të tjera, ku mund të zbatoheshin metoda të paligjshme dhe çnjerëzore të marrjes në pyetje.

Ky program filloi gjatë presidencës së Bill Clinton-it, kur disa terroristë të dyshuar u transferuan nga Kroacia, Shqipëria dhe Bullgaria në Egjipt.

Aty u torturuan dhe në disa raste u ekzekutuan pa gjyq.

Pas 11 shtatorit, ky program u zgjerua në mënyrë dramatike.

Të paktën 136 persona janë arrestuar në këtë mënyrë nga CIA (megjithëse kjo shifër ka të ngjarë të jetë shumë më e lartë), dhe në disa prej tyre, CIA rrëmbeu njerëzit e gabuar.

Marrja në pyetje

Pas 11 shtatorit, administrata e Bush-it miratoi një program torture që kundërshtoi Konventat e Gjenevës, duke e etiketuar programin me eufemizmin “marrje në pyetje”.

Metodat e torturës të përdorura kundër terroristëve të dyshuar – disa prej tyre njerëz të pafajshëm – përfshinin rrahjen, mungesën e gjumit, kërcënimin për të dëmtuar anëtarët e familjes së të burgosurit, kushtet e ftohta dhe sulmet seksuale.

Në vend që të jepnin informacione të dobishme, taktikat prodhonin më shumë histori të fabrikuara.

Një komitet i Senatit më vonë përcaktoi se metodat e zgjeruara të marrjes në pyetje ishin joefektive.

Gropat

Edhe pse “vendet e zeza” u pranuan për herë të parë nga Presidenti George W. Bush në një fjalim të vitit 2006, këto burgje sekrete me gjasë u ndërtuan menjëherë pas 11 shtatorit.

Ato u përdorën për të arrestuar, marrë në pyetje dhe në fund të fundit torturuar terroristët e dyshuar.

Vende të tilla ekzistonin në Afganistan, Lituani, Marok, Poloni, Rumani dhe Tajlandë.

Një vend në Afganistan i njohur si “Gropa e Kripës” ose “Kobalt” u referua si “Burgu i errët” ose “biruca” nga të burgosurit.

Të arrestuarit atje mbaheshin në errësirë të madhe me muzikë të fortë.

Një i burgosur vdiq nga hipotermia pasi u lidh me zinxhirë në një dysheme betoni pothuajse lakuriq për ditë të tëra.

Operacioni Condor

Operacioni Condor ishte një rrjet prej tetë diktaturash ushtarake të Amerikës së Jugut që përdorën agjencitë e policisë sekrete për të koordinuar sulmet kundër kundërshtarëve politikë të regjimeve të tyre, madje edhe përtej kufijve kombëtarë.

Taktikat e tyre përfshinin rrëmbimin, përdhunimin, torturimin dhe vrasjen e disidentëve, guerilasve dhe armiqve të dyshuar.

CIA e dinte dhe ka të ngjarë të mbështeste grushtet ushtarake ose qeveritë e krahut të djathtë të Argjentinës, Kilit, Uruguait, Bolivisë, Paraguajit, Brazilit, Perusë dhe Ekuadorit gjatë kësaj kohe me para, armë dhe stërvitje.

Operacioni Bloodstone

Sipas dokumenteve të deklasifikuara, CIA dhe agjenci të tjera amerikane punësuan të paktën një mijë nazistë si spiunë dhe informatorë të Luftës së Ftohtë në vitet pas Luftës së Dytë Botërore.

Shumë ish-nazistë u përdorën si mjete anti-sovjetike, ndërsa pjesëmarrja e tyre e mundshme në krimet e luftës u anashkalua.

Deri në vitet 1990, agjencitë qeveritare, përfshirë FBI-në, kanë fshehur lidhjet me disa prej këtyre agjentëve që ende jetojnë në SHBA dhe kanë refuzuar të bashkëpunojnë me hetimet ndaj nazistëve të dyshuar, madje duke inkurajuar prokurorët që të heqin hetimet ndaj ish-informatorëve dhe spiunëve nazistë.

Irani

Në mes të luftës së përgjakshme Iran-Irak, Irani ishte i dëshpëruar për armë.

Pavarësisht një embargoje tregtare të SHBA-ve, administrata e Reganit i shiti fshehurazi Iranit armë për 30 milionë dollarë.

Kjo, në këmbim të ndihmës për lirimin e pengjeve amerikane që mbaheshin nga terroristët e mbështetur nga Irani në Liban.

Duke i shtuar skandalit, 18 milionë dollarë nga marrëveshja e armëve u përdorën fshehurazi për të mbështetur antikomunistë të Nikaraguas që po luftonin me qeverinë komuniste.

Përveç shkeljes së embargos ndaj Iranit, marrëveshja shkeli gjithashtu ndalimin e qeverisë për të paguar shpërblim për pengjet.

Nga ana tjetër, marrëveshja shkeli legjislacionin e Kongresit që kufizon ndihmën e CIA-s dhe Departamentit të Mbrojtjes.

Trafiku i drogës

Ka pasur disa akuza se CIA ka lehtësuar linjat e kontrabandës për kokainë, heroinë dhe droga të tjera në disa vende në mbarë botën.

Pretendimi më shpërthyes – se CIA kishte një dorë në krijimin e epidemisë së kokainës në brendësi të qytetit të Nikaraguas – u bë nga gazetari Gary Ëebb i “San Jose Mercury Neës” në 1996.

Një hetim i Kongresit e hodhi poshtë  atë pretendim, ndërkohë që pranoi gjithashtu se CIA ishte marrë me dhe ndoshta kishte mbrojtur ose mbyllur një sy ndaj trafikut të drogës midis Aleancës Demokratike Revolucionare të Nikaraguas.

Mashtrimi i Kongresit

Në vitin 2009, drejtori i CIA-s, Leon Panetta, dha një dëshmi sekrete duke pranuar se CIA kishte fshehur veprime të rëndësishme nga Kongresi në tetë vitet e mëparshme.

Megjithëse nuk u publikuan detaje rreth asaj që u fsheh, një raport i Komitetit të Inteligjencës së Senatit në 2014 arriti në përfundimin se CIA kishte mashtruar qeverinë në lidhje me suksesin e programit të saj brutal të marrjes në pyetje.

Përfshirja në Republikën Demokratike të Kongos

Ndërsa kombet afrikane fituan lirinë nga fuqitë koloniale gjatë Luftës së Ftohtë, CIA u përpoq të minimizonte ndikimin sovjetik dhe komunist në të gjithë kontinentin.

Gjatë kësaj kohe, agjencia mbështeti ngritjen e diktatorit kongolez Mobutu kundër kryeministrit nacionalist të zgjedhur në mënyrë demokratike, Patrice Lumumba.

Mbikëqyrje pa garanci

Sipas dy senatorëve amerikanë, Ron wyden dhe Martin Heinrich, CIA ka mbledhur sërish të dhëna për amerikanët pa urdhër.

Kjo vjen pasi një gjykatë amerikane vendosi se përgjimi i zbuluar nga sinjalizuesi Edward Snoëden në 2013 ishte i paligjshëm.

Spiunimi i brendshëm është i ndaluar në statutin e CIA-s, megjithatë një raport i mbikëqyrësit të qeverisë i vitit 2021 detajon se një program i mbikëqyrjes masive është përsëri duke u zhvilluar, pa ndonjë mbikëqyrje nga Kongresi.

Detaje mbi natyrën e të dhënave që po mblidhen aktualisht nuk janë të disponueshme.

MK-Ultra

E bindur se komunistët kishin zbuluar një metodë për kontrollin e mendjes, CIA filloi programin e saj sekret për të zbuluar teknika të tilla.

Programi i eksperimentit njerëzor, MK-Ultra, përfshinte eksperimente psikologjike dhe të fshehta të drogës mbi subjekte me dëshirë dhe padëshirë.

Teknikat përfshinin abuzimin verbal dhe ngacmimin, privimin e gjumit dhe elektroshokët.

Të burgosurit dhe pacientët psikiatrikë – përfshirë gratë shtatzëna – në SHBA, Japoni, Gjermani, Filipine dhe Kanada u bënë viktima të këtyre eksperimenteve shpesh çnjerëzore, të cilat përfshinin shkatërrimin e mendjes dhe ndjenjës së vetes së një personi për të nxitur një “fletë të zbrazët”.

Një numër i subjekteve të testimit vdiqën dhe shumë u dëmtuan për gjithë jetën.

Operacioni Ajax

Pasi Irani planifikoi të shtetëzonte industrinë e tij të naftës, inteligjenca britanike dhe CIA orkestruan dhe mbështetën financiarisht një grusht shteti ushtarak që përmbysi qeverinë e zgjedhur në mënyrë demokratike të Iranit të kryesuar nga kryeministri popullor Mohammad Mosaddeq dhe rivendosi Shahun e Iranit, Mohammad Reza Pahlavi.

Për të falënderuar SHBA-në për rolin e saj në kthimin e tij në pushtet, Shahu më pas nënshkroi mbi 40% të fushave të naftës të Iranit me kompanitë amerikane.

Grushti i shtetit nxiti një rritje të nacionalizmit që përfundimisht do të çonte në Revolucionin iranian të vitit 1979 dhe krijimin e republikës islamike të vendit.

Komplote për të vrarë liderin e Kubës Fidel Castro

Komplotet përfshinin puro të helmuara, një guaskë deti shpërthyese, e cila do të lyhej me ngjyra për të tërhequr Kastron (i cili ishte një zhytës i zjarrtë) dhe punësimin e njerëzve të ndryshëm për ta vrarë, duke përfshirë mafiozët.

Ndërsa disa ide u braktisën si jopraktike, të tjera u realizuan dhe dështuan.

Përpjekje për vrasje dhe “vrasje të synuara” të liderëve të huaj

Pasi përfshirja e CIA-s në disa atentate dhe tentativa për vrasje të liderëve të huaj – duke përfshirë diktatorin domenikane Rafael Trujillo, presidentin indonezian Achmed Sukarno dhe gjeneralin kilian Rene Schneider – u ekspozuan në vitet ’70, Presidenti Gerald Ford nënshkroi një urdhër ekzekutiv që ndalonte veprime të tilla.

Megjithëse këto ndërhyrje shpesh përfunduan me pasoja të padëshiruara, CIA i vazhdoi ato dhe thjesht e ndryshoi terminologjinë në “vrasje të synuar”.

Marrë nga “24/7 Wall St”, përshtatur për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com