Shëndet

10 zakone të dëmshme që njerëzit thjesht nuk mund t’i lënë


Ilustrim

Njerëzit duket se kanë një oreks për vetëshkatërrim. Pavarësisht nëse bëhet fjalë për maksimizimin e kartave tona të kreditit, pirjen e tepërt të alkoolit, pirjen e duhanit ose hyrjen me vetëdije në marrëdhënie toksike, nevoja jonë e qenësishme për kaos duket se nuk mbaron kurrë.

Sjelljet vetëshkatërruese karakterizohen si aktivitete që na vënë në rrezik, qoftë fizikisht apo mendërisht. Është e rëndësishme të theksohet se këto sjellje nuk janë gjithmonë të qëllimshme ose të planifikuara dhe mund të jenë impulsive, ose rezultat i faktorëve jashtë kontrollit tonë.

Pra, çfarë na bën të vendosim veten në një rrezik të tillë? Ka shumë shpjegime shkencore se përse njerëzit kanë aftësi për sjellje vetëshkatërruese.

Një përgjigje e mundshme mund të datojë që nga fëmijëria: studiuesit kanë zbuluar se trauma e hershme dhe kujdesi joadekuat prindëror mund të bëjnë që individët të përfshihen në vetëshkatërrim si një mekanizëm përballues.

Sfidat e shëndetit mendor, ngjarjet që ndryshojnë jetën ose stresi i pakontrollueshëm mund të çojnë gjithashtu në sjellje të pamatur.

Edhe Sigmund Freud – një neurolog austriak dhe themeluesi i psikanalizës – besonte se të gjithë njerëzit kanë një dëshirë për vdekje

Teoria e tij e shtyrjes së vdekjes parashtron se njerëzit kanë një dëshirë të pandërgjegjshme për të vdekur që mund të shfaqet nga jashtë në formën e afresionit, dhunës apo edhe vetëdëmtimit.

Ashtu si shumë nga idetë e Frued-it, teoria e diskutueshme është kritikuar nga shkencëtarët, por babai i psikologjisë shpjegoi diçka në lidhje me një dëshirë të natyrshme njerëzore për shkatërrim.

Këtu janë disa sjellje vetë-shkatërruese me të cilat shumica prej nesh kanë flirtuar të paktën një herë (nëse jo disa herë) në jetën tonë:

Etja për dhunë

Nuk është për t’u habitur që njerëzit tërhiqen nga ajo. Qoftë në filma, libra apo në internet, duket se kudo që shohim, dhuna dominon jetën tonë.

Hulumtimet kanë treguar se dhuna nuk ka të bëjë vetëm me emocionet negative, si zemërimi, që mund ta nxisin atë. Me sa duket, truri ynë përpunon sjelljet agresive si dhuna në një mënyrë të ngjashme me mënyrën se si përpunon shpërblimet, që do të thotë se është gjithashtu natyra njerëzore të zgjedhë zënkat për të kënaqur një dëshirë.

Abuzimi i substancave

Pirja e tepërt, pirja e duhanit, droga – këto mund të jenë disa nga mënyrat më të zakonshme që njerëzit vetëshkatërrohen.

Për më tepër, individët që abuzojnë me substanca shpesh përballen me një aftësi të zvogëluar për të kontrolluar impulset e tyre ndaj alkoolit ose drogës.

Kjo mund të çojë në një betejë të vështirë me varësinë, ku lidhja normale e trurit fillon të dështojë.

Marrëdhëniet toksike

Ndërprerja e kontaktit me individë toksikë – qoftë një mik, anëtar i familjes apo edhe një marrëdhënie romantike – nuk është diçka e lehtë.

Shpesh, mohimi mund të jetë një pjesë e madhe e arsyes pse dikush mund të qëndrojë në një marrëdhënie jo të shëndetshme.

Mohimi ynë vepron si një mekanizëm përballues, dhe për këtë arsye na pengon të kuptojmë se mund të jemi në një mjedis të dëmshëm.

Ngacmimi i të tjerëve

Nuk është sekret që ngacmimi mund t’i lërë individët me trauma të rënda mendore dhe emocionale. Megjithatë, 1 në 5 studentë raportojnë se ngacmohen çdo vit.

Dhe shpesh nuk bëhet më mirë kur rritemi. Studiuesit kanë zbuluar se  gati 30 përqind e punonjësve kanë duruar ngacmimet në vendin e punës në formën e bashkëpunëtorëve ose shefave agresivë.

Por çfarë na shtyn të përqeshim të tjerët? Psikologët kanë sugjeruar se akti i ngacmimit pasqyron probleme serioze tek ata që e kryejnë atë, si pasiguritë e një individi dhe nevoja për kontroll.

Mbingarkesa e stresit

Nuk ka dyshim se stresi mund të ndikojë negativisht në mirëqenien tuaj fizike dhe mendore. Edhe me këtë njohuri, megjithatë, nuk ka asgjë për t’i shpëtuar.

Të gjithë jemi të stresuar për gjërat e mëdha – karrierën, familjen, financat – dhe ndonjëherë edhe gjërat e vogla, si vonesa në një takim.

Por aktivizimi i vazhdueshëm i hormoneve të stresit mund të ketë rreziqe serioze shëndetësore që fillojnë të përkeqësojnë cilësinë e jetës tuaj me kalimin e kohës.

Studiuesit kanë zbuluar se stresi kronik mund të kontribuojë edhe në gjëra të tilla si presioni i lartë i gjakut dhe sëmundjet e zemrës.

Kufizimi i gjumit

Të gjithëve ju ka ndodhur të shtyjnë orarin e gjumit, por është e rëndësishme se pagjumësia mund të jetë e dëmshme për shëndetin.

Në fakt, gjumi më pak se shtatë orë në natë mund të ketë një ndikim të qëndrueshëm në shumë zona të trurit, duke përfshirë vëmendjen dhe përqendrimin,kohën e reagimit, kujtesën dhe vendimmarrjen.

Mënyra më e lehtë për ta lënë këtë zakon është thjesht duke praktikuar një orar të mirë të gjumit.

Gënjeshtrat

Nëse ka një gjë që ndoshta keni bërë në këtë listë, është pikërisht kjo këtu. Arsyeja pse njerëzit gënjejnë kaq shumë ka mbetur një mister për psikologët.

A e dini se duhet rreth 30 përqind më shumë kohë për të gënjyer sesa për të thënë të vërtetën? Me kalimin e viteve, studiuesit kanë teorizuar se pandershmëria është pjesë e asaj që na bën njerëz.

Shpesh, kjo është për shkak të interesave egoiste si promovimi ose mbrojtja e vetvetes apo edhe mbulimi i gabimeve tona. Pavarësisht, duket se është e pashmangshme të jetosh pa gënjyer.

Një dëshirë për të mashtruar

Mashtrimi, një sjellje e diskutueshme dhe e ndërlikuar, mund të ketë në fakt një shpjegim mjaft të thjeshtë: hulumtimet kanë treguar se njerëzit tërhiqen nga aktivitetet që i bëjnë të ndiejnë kënaqësi.

Ndërsa çdo situatë është unike, mashtrimi mund të jetë kryesisht rezultat i dëshirës sonë të lindur njerëzore për të ndjerë kënaqësi, veçanërisht nëse nuk po e marrim atë në marrëdhëniet tona aktuale.

Megjithatë, ky shpjegim mund të mos e zvogëlojë gjithmonë – një studim i vitit 2021 zbuloi tetë arsye kryesore që njerëzit tradhtojnë, duke përfshirë zemërimin, vetëvlerësimin dhe nevojën për shumëllojshmëri.

Lojërat e fatit

Bixhozi, si shumë prej sjelljeve në këtë listë, duket se është i lidhur me natyrën njerëzore. Ndoshta mund ta fajësojmë dëshirën tonë të lindur për të kërkuar shpërblime.

Pothuajse 80 përqind e të rriturve në Shtetet e Bashkuara luajnë kumar të paktën një herë në jetën e tyre.

Shkenca që qëndron pas lojërave të fatit ka zbuluar se dopamina, një neurotransmetues i fokusuar në kënaqësi, shpesh çlirohet kur shpërblimi i një basti të caktuar është i pasigurt.

Prandaj, pasiguria e lojërave të fatit inkurajon sjelljen e rrezikut dhe mund të krijojë shumë varësi.

Thashethemet

Si krijesa të natyrshme sociale, njerëzit dëshirojnë informacione të reja dhe thashethemet janë shpesh mënyra se si ne i marrim ato. Një seancë e vogël thashetheme mund të duket si diçka e madhe dhe mund të mos jetë nëse kanalizohet në mënyrën e duhur.

Ka edhe thashethemet e mira edhe ato të këqija. Ndërsa thashethemet e mira përfshijnë përhapjen ose shkëmbimin e informacionit në një mënyrë të përgjegjshme, thashethemet e këqija – përhapja e gënjeshtrave dhe ndarja e informacionit të pasaktë për të tjerët për të ecur përpara ose për të shkaktuar dhimbje – bën të kundërtën dhe mund të jetë e dëmshme për të tjerët, si dhe mund të konsiderohet si një akt vetë-shkatërrues.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore